Айтыс - ертеден келе жатқан қазақ әдебиетінің үлкен саласы . Айтыс көркемсөзбен жарысу » дегенді білдіретін поэзияның күрделі жанры Айтыстың негізгі ерекшелігі - болған оқиға , шындық , өткір тіл мен айтылады . Айтыс - нағыз ақындық өнер , суырыпсалма өнер ол - көркем ой мен әдеби тілдің ғасырлық даму жолын көрсетеді Айтыс казак тілінің сөздік қорын дамытуда маңызы зор . Тілдегі сұлу теңеулер , мақал - мәтелдер айтыс өлеңдерінде жасалған Айтыс адамды адемі сөйлеуге , шешендікке , тапқырлыққа үйретеді . Айтысқа шынайы ақындар ғана барады . Айтыс - ұйқасқан елең ғана емес көркемсез бейнелі ойға құрылма жауап . Айтыс тапқырлықты қажет етеді . Себебі қарсылас ақынның өлеңіне ұтқыр жауап айтылмаса , анын жеңіліс табады . Нагыз айтыскер ақын домбырасыз айтыспайды . Нағыз айтыскер ақын бірнеше өнерді меңгерген Біріншіден , ол - сөз өнерін жақсы меңгерген шешен екіншіден , әнші , үшіншіден , домбырада шебер ойнайтын әртіс . Кез келген ақын айтыскер ақын болмайды өлең жазатын акын кеп Бірақ бәрі суырып салып өлең айта алмайды . Айтыскер ақын өлеңді ойдан тез шығаратын дарынды , терең ойлы , ұтқыр жауап беретін , логикалық ойлауыл кешіті жан болуы керек . Айтыста әдептілік сақталады " Айтыскер ақын елеңді ойдан тез шығаратын дарынды , терең ойлы , ұтқыр жауап беретін , логикалық ойлауы күшті жан болуы керек " - делінген . Ол нені білдіреді ?
Ата – ана туралы мақал – мәтелдер.
Ананың көңілі балада,
Баланың көңілі далада.
* * * * *
Жалғыз баласы атқа шапса,
Атасы ауылда тұрып
Тақымын қысады.
* * * * *
Ана жақсылығын,
Ауырсаң білерсің.
Қайын жақсылығын,
Қырырсаң білерсің.
* * * * *
Баланың өзі болғандай,
Келіннің өзі келгендей.
* * * * *
Ата-ананың қадірін
Балалы болғанда білерсің.
Ағайынның қадірін
Жалалы болғанда білерсің.
* * * * *
Ақ шашты ана:
«Жастығым - балам» дейді.
Ақылды бала:
«Ай-күнім - анам» дейді.
* * * * *
Ана алдында – құрмет,
Ата алдында – қызмет.
* * * * *
Малды баққан өсірер,
Баланы тапқан өсірер.
* * * * *
Бала –
Ананың бауыр еті көз нұры.
* * * * *
Мылқаудың тіліне анасы түсінеді.
* * * * *
Бесіктегі баланың
Күлгенін көрген бір мұрат.
Алдынан түсіп ананың
Жүргенін көрген бір мұрат.
* * * * *
Өз кемеріңнен шыққан баланы
Бал сүтіңмен бағарсың.
Бал сүтіңмен бақпасаң,
Қайтіп көңілін табарсың?!
* * * * *
Мейірімі мол ананың –
Жүрегі жылы, қолы кең.
Кең пейілді атаның
Жүзі жылы, жолы кең.
* * * * *
Ақ жаулығы ананың –
Ақ көрпесі баланың.
* * * * *
Ана алақанының аясы –
Ақы шынардың саясы.
* * * * *
Ананың сүті – бал,
Баланың тілі – бал.
* * * * *
Ана сүтін ақтамағанды
Ешкім мақтамайды.
* * * * *
Әкеден – ақыл,
Анадан – мейір.
* Картоп Ұлы Петр астында Ресейде пайда болды, және азаматтардың бұрын алып тастау үшін тозаққа барды.
Саңырауқұлақтар сияқты өсіп келе жатқан * Жақсы бағбан картоп. біз оған қарауға ғана жаман нәрсе.
* Қияр мен қызанақтың жиналды және жасыл болады. Олар тамаша подоконник бойынша пісіп жатыр.
* Құлпынай усы, және ол алыс адамдарды көбейтеді.
* Ыстық ауа, көптеген өсімдіктер күту мүмкін емес.
* Шие, кей жерлерде басталды, онда бір жерде сіз оны ұстап емес, кішкентай қызыл алма пайда ...