Үстеу
6-тапсырма. Орфоэпиялық заңдылықпен жазылған сөздерді орфо-
графиялық нормаға сай жазыңдар.
Көзсіз зорлық ғасырынан,
Надандықтың ғасырынан
Жер астына жасырылған
Дара тұлға бабалардың ұшқұр ойы, санасы.
Ұяттыны толғандырған,
Қанаттыны заңғар қылған,
Күллү әлемді таң қалдырған
Рухыңмен қолда бізді,
Отырардың ұлұ кітапханасы!
М.Шаханов
7-тапсырма. Берілген тіркестердің ортақ мағынасы болатын үстеуді
тауып жазыңдар.
кірпік қаққанша
көзді ашып-жұмғанша
Tann пен көздің арасында )
ит өлген жер
ит арқасы қиянда
жердің түбі
Т р о п о с ф е р а – жерге ең жақын қабат, оның қалыңдығы орташа 10-12км. Тропосферада газ массасының 90% - мен су буы толығымен осы қабатта. Жер бетінен қашықтаған сайын температура төмендей бастайды. 10-12 км жоғарыда температура -550С. Бұл қабатта бұлттар пайда болып, ауаның жылы қозғалысы топтала бастайды.
С т р а т о с ф е р а – тропосферадан кейінгі қабат, оның биіктігі 80-90 км –дейін созылады. Стратосфера биіктігінің 30-35 км-де озон бар жерде температура +550С. Ал биіктіктің 80-90 км-де температура қайтадан төмендеп -60-900С жетеді.
И о н о с ф е р а – бұл ауаның ең жоғарғы бөлігі, болып 20 000 км биіктіктен кейін планетааралық бостыққа жалғасады. Зерттеулер соны көрсетеді, ионосфераның 225 км биіктік қабатында температураның көтерілуін анықтаған.
Г и д р о с ф е р а – бұл Жердің сулы қабаты, қабығы. Оған Арктика және Антарктиданың мұздары, барлық өзендер, көлдер, теңіз және мұхиттар кіреді. Гидросфераның сулары жер асты суымен тығыз байланысты. Гидросфераның өзгешелігі жердің басқа геосфералары сияқты тұтас емес. Бұл барлық жер бетінің 70.8% құрайды. Гидросфераның орташа тереңдігі 3.75км, ең үлкен тереңдік 11км - жетеді. (Филиппин шұңқырлығы)
Уақыт бұл біздің өтіп жатқан өміріміз. Біз мұны көбіне біле бермейміз. Уақытымыз өтсе қуанамыз. Адамның босқа кеткен уақытын кері қайтару мүмкін емес. Біз өзіміз уақытты үнемдеп босқа жібермеуге тырысуымыз керек. Мен үшінші сынып оқушысымын. Өз уақытымды құр босқа өткізбеуге тырысамын. Әрдайым сабаққа дайындалып жүремін. Бос уақытымда көркем шығармалар, қызықты ертегілер оқимын. Әртүрлі үйірмелерге қатысамын. Кейде уақыттың қалай зымырап бара жатқанын түсінбеймін. Уақыттың бос өткені өмірдің бос өткені деп бекер айтпаған. Біз уақытымызбен күш-қуатымызды дұрыс жұмсай білуге үйренуіміз керек. Біз үшін ең қымбат нәрсе – уақыт. Себебі алтынды кез–келген уақытта сатып алуға болады. Ал уақытты ешқашан тоқтата алмаймыз. Әрбір сағатымызды дұрыс өткізіп, әрбір күнімізді дұрыс жоспарлап отыруымыз керек. Алтын уақытымызды жақсы істерге жұмсайық. Өскенде неге мектепте жүргенде уақытымды тиімді пайдаланып оқымадым, деп өкінбейік. Уақыт бізге берілген үлкен сыйлық. Алтын уақытымызды қадірлей білейік.