Шоқан бастаған сыныптың өз бөлмелерінде дуылдасып, әңгімелесіп отырған. кенет тәлімгер офицер кіріп келді. бұл өзі бір мазасыз еді. тым-тырыс бола қалды. төсек-орын ұқыпты жинаулы, еденде сынық шөп жоқ, айнала мұнтаздай таза. офицер шоқан бастаған сынып жататын бөлмеден ешбір мін таба алмай, шығып кетті. кенет анатолий деген офицердің соңынан жүгіріп барып, жабулы тұрған есікті жұдырықпен қойып-қойып қалды. ол жүгіріп келіп орнына отыра бергенде, есік ашылып, офицер қайта кірді. – есікті ұрған кім? кәне, тез айтындар! тым-тырыс, тіс жарып еш нәрсе айтпайды. ешкім мойнына алмады. ашуға булығып, түтіккен офицер корпустың бастығына келіп рапорт жазып, шоқанның сыныбын жазалауын өтінді. келесі күн корпус бастығының өзі келіп, шоқаннан бастап бәрінен: – тәртіпсіздік еткен кім? – деп сұрады. бірақ ешкім ләм демеді. корпустың бастығы бұл сыныптың түгелдей жазалады. бірде бастық шоқанды шақыртып, әдепсіздік істеген айтып бер деп қайта сұрады. – мұны істеген мен емес. ал тентектікті кім істесе, сол өзі айтсын, – деді шоқан. – батылы барса, өзі айтсын, жолдастарын мына жазадан құтқарсын, біз қорқаққа куә бола алмаймыз! – деді. бөлмеге келген соң, шоқан бірге әлгі анатолийді ортаға алды. – «қорқарың бар, қораға кірме» деген біздің қазақта мақал бар, анатолий, сен жұдырығыңды офицердің сыртынан түйгенше, батыр болсаң, айтарыңды неге көзіне айтпадың? қорқақ! – деді. қысқы демалыс кезінде анатолийді ң ешқайсысы шығарып салмады. үйіне жалғыз кетті. сол бетімен ол корпусқа «қорқақ» деген атақтан да қорқып келмей қойды. 6. мәтінге сәйкес емес ақпарат a) корпустың бастығы бұл сыныптың түгелдей жазалады. b) ал қорқарың бар, қолыңа ие болуың керек еді. c) шоқанның сыныбын жазалауын өтінді. d) ол корпусқа «қорқақ» деген атақтан да қорқып келмей қойды. e) тәлімгер офицер шоқанға ұрысты. 7. «қорқарың бар, қораға кірме» деген мақалды кім айтты? a) тәлімгер офицер. b) шоқан. c) шоқанның жолдастары. d) анатолий. e) корпус бастығы. 8. анатолий қысқы демалыстан кейін неге корпусқа қайтып келмеді? a) корпус бастығынан қорықты. b) тәлімгер офицерден қорықты. c) шоқаннан қорықты. d) ол «қорқақ» деген атақтан қорықты. e) жолдастарынан қорқып келмей қойды. 9. мәтіннің идеясы неде? a) ал тентектікті кім істесе, сол өзі айтсын. b) батыр болсаң, айтарыңды көзіне айт. c) тәлімгер офицер мазасыз, жөн-жосықсыз ұрыса береді. d) ал қорқарың бар, қолыңа ие болуың керек еді. e) корпустың бастығы бұл сыныптың түгелдей жазалады. 10. мәтін жастарды неге баулиды? a) еңбекқорлыққа. b) іскерлікке. c) көңілділікке. d) батылдыққа. e) білімділікке.
Менің ұлым авар анасы үйреткен тілді ұмытпауға тиіс» деп басталатын бұл эссенің мағынасы тереңде. Тіліңді ұмытқаның – еліңді, тарихыңды, анаңның ақ сүтін ұмытқанмен пара пар деген түпкі идея жатыр. Тілін ұмытқан кез келген адам – өткенін де бүгінін де мәңгі ұмытты деген сөз. Бұл эсседе өз ана тіліңді ұмытып өзге елде ғұмыр кешкенше, тірі басып жүрмей-ақ қойғаның абзал деген мазмұн бар.
«Ана тілім! Сен маған ризасың ба, білмеймін, бірақ менің тірлігім-сенсің, мен сені мақтан етем. Сонау тұңғиық терең жер түбінен жарыққа, күнге, жасыл шөпке асыққан бұлақ суындай ана тілімнің сөздері тірлігімнен қайнап шығып, алқымыма тіреледі.Ернім күбірлейді.Өз күбіріме өзім құлақ тігем, ана тілім, саған құлақ тігем, сонда маған бейне тұңғиықтан шымырлап шыққан таудың асау өзені елестейді.Мен болаттың сыңғырын ұнатам, қынабынан суырылған екі қанжардың бір-біріне соғылған дыбысын сүйем.Осының бәрі менің тілімде бар» – деп дағыстан ақыны тілін, елін тебірене сөз етеді.
Объяснение:
1. От чего зависит соленость воды?
Море Количество осадков Испаряемость Соленость
Красное 100 мм.в год 1200 мм.в год 42 промилле
Черное 500 мм.в год 600 мм.в год 18 промилле
Балтийское 700 мм.в год 300 мм.в год 11 промилле
Вывод:
Соленость зависит от … и … .
Чем … количество осадков и … испаряемость, тем … соленость.
2. Изменение температуры поверхностных вод по параллелям
90 с.ш. -1,7
60 с,ш. +4,8
30с.ш. +21
0 с.ш. +28
Вывод: Наибольшие средние температуры воды +27-28 наблюдается на….
Самые низкие – ….
3. Заполни пропуски
Главные свойства морской воды – это … и … .
Количество веществ в граммах, растворенных в 1 литре воды, называют… .
В среднем в океанической воде растворено … гр. веществ.
Единицы измерения солености называются … .
Самое соленое море -… . Соленость зависит от … и поступления пресных вод.
Самая высокая температура воды вблизи … .
С глубиной температура … .