Мәтінді оқып, төмендегі сұрақтарға жауап бер. Судың қасиеті
Су – тіршілік көзі. Сусыз тіршілік ететін ағза болмайды. Құбылыстардың бәрі судың қатысуымен жүреді. Табиғатты адам мен жануар, өсімдікке бес түрлі жағдай міндетті түрде қажет. Атап айтсақ: ауа, жылу, жарық, тамақ және су. Сондықтан ағзалар денесі 50-ден
90 %-ға дейін судан тұрады. Салмағы 70 кг адамның денесінде 50 кг су бар. Оның мөлшері
27 кг кемісе адам өледі. А су ішпей бір апта ғана шыдай алады. Су – табиғатта ең көп таралған зат. Жер бетінің үштен екі бөлігін су қабаты алып жатыр. Осы орайда Тұрсынзада Есімжановтың су туралы мынадай өлең жолын оқығым келіп отыр:
Су жүргізер тіршіліктің тамырын,
Су жоқ болса тіршілік тәмам, бауырым.
Судың біз біле тұра маңызын,
Көп болған соң ұмытамыз қадірін.
Су бар жерде бау-бақша, орман –тоғай, бітік шыққан егін, мыңғырған мал бар. Сондықтан қазақ «Сулы жер – нулы жер» -деп бекер айтпаған. Бүгінгі менің тақырыбым «Су – тіршілік көзі» деп аталады. Қазақ халқы суды қадір тұтумен қатар оны жалпы халыққа, жан-жануар дүниесіне өсімдік әлеміне тіршілік беруші күш деп атаған.
Су – тазалықтың белгісі. Сондықтан суға байланысты тыйым сөздер де орын алған. Мысалы: «Су ішкен құдыққа түкірме», «Судың бетін ашық қалдырма», «Түнде суға барма».
( 183 сөз)
Ғылыми жоба "«Су тіршілік көзі»" (multiurok.ru)
«Тіршілік» сөзін қалай түсінесің?
Берілген тыйым сөздердің астарында қандай ой айтылған?
Судың адам өмірі үшін және табиғат үшін маңызы қандай?
«Су-тіршілік көзі» мен «Табиғат –тіршілік көзі» халық сөзінің қандай айырмашылығы бар?
Судың қандай қасиеті бар?
2 тапсырма
Судың адам денсаулығына қаншалықты маңызды екенін шынайы өмірмен байланыстырып шағын мәтін құрастыр. Берілген тірек сөздерді пайдаланып,
6-7 сөйлем жаз.
Тірек сөздер: күйзеліс, шаршау, теңізге, демалу, суға шомылу, жүрек талмасы, қан қысымы, бас ауру, суда жаттығу, су ішу, алдын алу.
3 тапсырма
Мәтінмен мұқият танысыңыз, мәтіндегі салт, сабақты етістіктің астын бір сызықпен, болымды, болымсыз етістіктің астын екі сызықпен сыз.
Сидней Олимпиадасы
Қазақстандық бокс мамандары Бекзат өте жас болғандықтан, оны Сидней Олимпиадасына жібергісі келмейді. Бірақ 2000 жылдары бокстан Қазақстан ұлттық құрамасын басқарған бапкер Тұрсынғали Еділов Бекзаттың көзіндегі жалынды байқап, ел намысын қорғауды жас боксшыға сеніп тапсырады. Бекзат Олимпиадада 57 келі салмақ дәрежесінде өнер көрсетеді.
Алғашқы кездесуінде Бекзат Саттарханов румыниялық боксшы Бобирант Овидиу-Тибериуаны айқын басымдықпен жеңеді.
Кейін ол африкалық Джефри Матебулламен кездесіп, оны 16-5 есебімен тізе бүктіреді.
Айтылатын сөз - слово который должен сказать, сатылатын зат - вещь которая продается, ашылатын есік - дверь который открывается, істейтін жұмыс - работа которую должен сделать, оқитын бала - ребенок который учится, жазылатын хат - письмо который должен написать, келетін адамдар - люди которые должны притий, үйренетін ән - песня которую должен научиться петь, көп ауыратын кісі - человек который часто болеет,
телефон соғатын жігіт - парень который должен позвонить, билейтін жер - место где танцуют, жуатын көйлек - платье которое подлежит стике, төлейтін ақша - деньги которые должны оплатить,
жөндейтін зат - вещь которая подлежит ремонту, таусылмайтын жұмыс - нескончаемая работа, ұшатын уақыт - время которая летит, жататын төсек - кровпть где должны лежать, отыратын орындық - стульчик где должны сидеть, жейтін тамақ - еда которую должны есть, танысатын адам -
человек с которым должен познакомится, көретін көз - глаз который видит, еститін құлақ - ухо который слышит, шомылатын өзен - озеро где купаются, жинайтын бөлме - комната где должны убраться
,
Объяснение:
Перевела как смогла, как Вы просили без словаря
Өзен
Ыбырай Алтынсарин
Таулардан өзен ағар сарқыраған,
Айнадай сәуле беріп жарқыраған.
Жел соқса, ыстық соқса бір қалыпта,
Аралап тау мен тасты арқыраған.
Көңілің суын ішсең ашылады,
Денеңде бар дертінді қашырады.
Өксіген оттай жанып жануарлар
Өзеннен рақат тауып басылады.
Қынарда тілсіз тұрған тоғайлар да
Шуылдап желмен бірге бас ұрады...
Он мың мал айдап өтсең лай қалмайды,
Тасыса су бармаған сай қалмайды.
Тасыған өзен судың қуатымен
Көк шығып шөп бітпеген жай қалмайды.
Ел қыстап күн көреді жаныбында,
Дәм болар алуан - алуан балығында...
Тас таста, алтын таста сынамаққа,
Сонда да аққан өзен қалыбында.
Құдіретін құдайымның көресін бе?
Не нәжіс тоқтар өзен денесінде...
Арыстан демалуға суға кірсе,
Балықтар шымшып ойнар терісіне...
Объяснение:
ну или
Балғожа бидің баласына жазған хаты
Ыбырай Алтынсарин
Үміт еткен көзімнің нұры балам,
Жаныңа жәрдем берсін құдайтағалам;
Атаң мұнда анаңмен есен - аман,
Сүйіп сәлем жазады бүгін саған.
Атаңды сағындым деп асығарсың,
Сабаққа көңіл бөлсең басыларсың;
Ата - анаң өнер білсең асырарсың,
Надан боп білмей қалсаң аһ ұрарсың.
Шырағым, мұнда жүрсең нетер едің?
Қолыңа құрық алып кетер едің.
Тентіреп екі ауылдың арасында
Жүргенмен не мұратқа жетер едің.