Бердибек Сокпакбаев родился в 1924 году в одном из горных аулов Нарынкольского района Алма-Атинской области. Там же окончил среднюю школу. Накануне Великой Отечественной войны Б. Сокпакбаев – впечатлительный, настойчивый и усидчивый; потом – служба в армии; послеармейская жизнь продолжилась учебой в Алма-Ате в Казахском педагогическом институте им. Абая, позднее окончил Высшие литературные курсы в Москве.
Много занимался журналистикой, работал в редакциях газет и журналов «Казах адебиети», «Балдырган». работал на киностудии, а еще раньше учительствовал в школах родного района. Его всегда волновали сложные проблемы детского воспитания. Бердибек Сокпакбаев был педагогом-воспитателем, и, видимо, это обстоятельство в немалой степени предопределило тематику его произведений.
В Союзе писателей Казахстана работал консультантом по детской литературе.
Бердибек Сокпакбаев прежде всего детский писатель. Детство и юность – стержень всех его книг. Произведения Сокпакбаева во многом автобиографичны. А детство у писателя отнюдь не из легких. Известный писатель Ануар Алимжанов сказал замечательные слова: «Но ведь известно, что даже самое трудное детство прекрасно по-своему. Оно сопровождает нас всю жизнь. И быть может, именно поэтому каждый из нас даже на склоне лет, до самого конца своего живет волнующими, яркими, добрыми, смешными и грустными, но всегда дорогими, трогательными воспоминаниями о своем детстве. Открытия, сделанные нами в те далекие годы, сопровождают нас всю жизнь – и первая улыбка девчонки, ожегшая неискушенное сердце, и материнская нежность, и запах трав в степи, и горький привкус крови на разбитых недругами губах, и доброе напутствие отца».
Бердибек Сокпакбаев начинал свою творческую деятельность как поэт. В 1950 году вышел первый сборник его стихов «Родник», отличавшихся особой доверительностью и искренностью авторского чувства. Книга была высоко оценена критикой и пользовалась успехом у читателей.
Вскоре Б. Сокпакбаев дебютировал и в прозе, не менее ярко, чем в поэзии. Его бесхитростные по сюжету, но глубокие по объемному изображению жизни и быта казахского аула повести «Шестнадцатилетний чемпион» (1951), «Дорога счастья» (1953), «Повесть о себе» (1957) сразу получили признание не только подростков, но и широких кругов взрослых казахских читателей. И не удивительно. Ведь книги писателя населяют добрые и мудрые, озорные и смышленые герои, не полюбить которых, не сопереживать их бедам, не радоваться их удачам просто невозможно. Писатель наделил своих персонажей чертами издревле любимых фольклорных героев, а читатель с удивлением и удовольствием их узнавал.
Абылайдың сыртқы саясаты да икемділігімен және ымыршылдығымен сипатталды. Оның Россия мен Қытай сияқты күшті мемлекеттермен қатынастарының Орта Азия мемлекеттерімен қатынастарынан едәуір айырмашылығы болды. Отаршыл империялардың күш-қуатын өте жақсы ұғынған хан, бір жағынан Россия протекторатын танудан бас тартпай, екінші жағынан өз иеліктеріңде екі державаның да ықпалы күшеюіне жол бермей, олармен қатынастарда барынша икемділіккөрсетуге тырысты. Бір жағынан, Абылай Қытайдың өкімет орындарын өзінің адалдығына үнемі иландырып отырды, екінші жағынан, ол мәселені «Россия сарайына әлдеқайда ынталықпен…, ал Қытай ханымен хат жазуды бір нәрсе үшін, оған бағынышты қырғыз-қайсақтарға Қытайлардың реніш көрсетіп, қысым жасамауы үшін жалғастырып» отырған сияқты етіп көрсетті. Хан өз иеліктерін агресияшыл көршілерінен осылайша қауіпсіздендіріп қана қоймай, жекелеген пайда келтіруге де тырысты. Мәселен, 1772 жылы ол Россиядан өзінің сыртқы және ішкі жауларына қарсы күресу үшін тағы да әскер сұрады. Шынына келгенде, Абылайдың адалдығына күмәнді Россия да, Қытай да оған әскер бөлуден бас тартты. Россияның өкімет орындары Абылай ханды өзінің ықпал өрісінде ұстауға ұмтылды, сондықтан да 1777 жылы хан жазбаша өтініш жасаған жағдайда оның хан атағын тануға әзір екенін ресми түрде хабарлады. Мұндай дипломатиялық қадам өзінің сыртқы саяси аренадағы беделін нығайта түсетіннің түсінген Абылай Петербургке өзінің баласы Тоғым бастаған елшілік жіберді. 1778 жылы ғана II Екатерина оны хан деп және Орта жүздің ханы деп бекіту туралы грамотаға қол қойып, оның Кіші жүз бен Ұлы жүзге биліг танығысы келмеді. Бұған ызаланған Абылай Орынборда Троицкіде, тіпті Петронпавлда да ант беруден бас тартты. Ол 70-жылдардың аяғына қарай Абылай Россиямен қандай да болмасын қатынастарының бәрін мүлде үзді. Абылайдың оңтүстіктегі көршілерімен қатынастары басқаша болды. Оның күш салуы арқасында қайтадан қазақ аймағына айналған Жетісуда қырғыздармен қақтығыстары жалғаса берді және Абылай оларға қарсы ара– ура жорықтар жасап тұрды. 1774 және 1779 жылдырдағы жорықтар қырғыз руларының бір бөлігінің қазақ хандығына бағынуына жеткізді. Ташкентпен және Ходжентпен соғыста Сайрам, Шымкент, Созақ, Ташкент қазақтарға қайтарылды. Сонымен Абылай ханныңXVIII ғасырдың 70 жылдарындағы сыртқы саяси қызметі қазақ мемлекетінің бірлігін уақытша қалпына келтіруге, оның халықаралық аренадағы жағдайының нығайюына жеткізді. Абылайға дейін де, одан кейін бірде-бір қазақ ханының мұндай шексіз билігі болған емес. Бұл ең алдымен оның билігінің сөзсіз құдыреттілік сипатына байланысты еді. Көреген саясатшы және шебер дипломат Абылай өзіне ергендердің сүйіспеншілігіне және қарсыластарының құрметіне лайық бола білді. Бұған ханның жеке қасиеттері де едәуір дережеде себепші болды. Абылай мұсылманша жақсы сауатты болды, оқып, жаза білді. Ол сирек кездесетін саясатшы, қолбасшысы және дипломат болды. Дегенме де, ол тарих көшінөзгерте де, көшпелі өркениеттің бұрынғы күш – қуатын қайтадан келтіре де алмады. Ол қайта түлеткен біртұтас Қазақ хандығы ханның өзі қанша өмір сүрсе, сонша өмір сүрді. 1781 жылы шамамен 70 жасында Абылай Ташкенттен Түркестанға келе жатқанда дүние салып, Қожа Ахмет Иасауи кесенесіне жерленді.
Бердибек Сокпакбаев родился в 1924 году в одном из горных аулов Нарынкольского района Алма-Атинской области. Там же окончил среднюю школу. Накануне Великой Отечественной войны Б. Сокпакбаев – впечатлительный, настойчивый и усидчивый; потом – служба в армии; послеармейская жизнь продолжилась учебой в Алма-Ате в Казахском педагогическом институте им. Абая, позднее окончил Высшие литературные курсы в Москве.
Много занимался журналистикой, работал в редакциях газет и журналов «Казах адебиети», «Балдырган». работал на киностудии, а еще раньше учительствовал в школах родного района. Его всегда волновали сложные проблемы детского воспитания. Бердибек Сокпакбаев был педагогом-воспитателем, и, видимо, это обстоятельство в немалой степени предопределило тематику его произведений.
В Союзе писателей Казахстана работал консультантом по детской литературе.
Бердибек Сокпакбаев прежде всего детский писатель. Детство и юность – стержень всех его книг. Произведения Сокпакбаева во многом автобиографичны. А детство у писателя отнюдь не из легких. Известный писатель Ануар Алимжанов сказал замечательные слова: «Но ведь известно, что даже самое трудное детство прекрасно по-своему. Оно сопровождает нас всю жизнь. И быть может, именно поэтому каждый из нас даже на склоне лет, до самого конца своего живет волнующими, яркими, добрыми, смешными и грустными, но всегда дорогими, трогательными воспоминаниями о своем детстве. Открытия, сделанные нами в те далекие годы, сопровождают нас всю жизнь – и первая улыбка девчонки, ожегшая неискушенное сердце, и материнская нежность, и запах трав в степи, и горький привкус крови на разбитых недругами губах, и доброе напутствие отца».
Бердибек Сокпакбаев начинал свою творческую деятельность как поэт. В 1950 году вышел первый сборник его стихов «Родник», отличавшихся особой доверительностью и искренностью авторского чувства. Книга была высоко оценена критикой и пользовалась успехом у читателей.
Вскоре Б. Сокпакбаев дебютировал и в прозе, не менее ярко, чем в поэзии. Его бесхитростные по сюжету, но глубокие по объемному изображению жизни и быта казахского аула повести «Шестнадцатилетний чемпион» (1951), «Дорога счастья» (1953), «Повесть о себе» (1957) сразу получили признание не только подростков, но и широких кругов взрослых казахских читателей. И не удивительно. Ведь книги писателя населяют добрые и мудрые, озорные и смышленые герои, не полюбить которых, не сопереживать их бедам, не радоваться их удачам просто невозможно. Писатель наделил своих персонажей чертами издревле любимых фольклорных героев, а читатель с удивлением и удовольствием их узнавал.
Абылай ханның сыртқы саясаты.
Абылайдың сыртқы саясаты да икемділігімен және ымыршылдығымен сипатталды. Оның Россия мен Қытай сияқты күшті мемлекеттермен қатынастарының Орта Азия мемлекеттерімен қатынастарынан едәуір айырмашылығы болды. Отаршыл империялардың күш-қуатын өте жақсы ұғынған хан, бір жағынан Россия протекторатын танудан бас тартпай, екінші жағынан өз иеліктеріңде екі державаның да ықпалы күшеюіне жол бермей, олармен қатынастарда барынша икемділіккөрсетуге тырысты. Бір жағынан, Абылай Қытайдың өкімет орындарын өзінің адалдығына үнемі иландырып отырды, екінші жағынан, ол мәселені «Россия сарайына әлдеқайда ынталықпен…, ал Қытай ханымен хат жазуды бір нәрсе үшін, оған бағынышты қырғыз-қайсақтарға Қытайлардың реніш көрсетіп, қысым жасамауы үшін жалғастырып» отырған сияқты етіп көрсетті. Хан өз иеліктерін агресияшыл көршілерінен осылайша қауіпсіздендіріп қана қоймай, жекелеген пайда келтіруге де тырысты. Мәселен, 1772 жылы ол Россиядан өзінің сыртқы және ішкі жауларына қарсы күресу үшін тағы да әскер сұрады. Шынына келгенде, Абылайдың адалдығына күмәнді Россия да, Қытай да оған әскер бөлуден бас тартты. Россияның өкімет орындары Абылай ханды өзінің ықпал өрісінде ұстауға ұмтылды, сондықтан да 1777 жылы хан жазбаша өтініш жасаған жағдайда оның хан атағын тануға әзір екенін ресми түрде хабарлады. Мұндай дипломатиялық қадам өзінің сыртқы саяси аренадағы беделін нығайта түсетіннің түсінген Абылай Петербургке өзінің баласы Тоғым бастаған елшілік жіберді. 1778 жылы ғана II Екатерина оны хан деп және Орта жүздің ханы деп бекіту туралы грамотаға қол қойып, оның Кіші жүз бен Ұлы жүзге биліг танығысы келмеді. Бұған ызаланған Абылай Орынборда Троицкіде, тіпті Петронпавлда да ант беруден бас тартты. Ол 70-жылдардың аяғына қарай Абылай Россиямен қандай да болмасын қатынастарының бәрін мүлде үзді. Абылайдың оңтүстіктегі көршілерімен қатынастары басқаша болды. Оның күш салуы арқасында қайтадан қазақ аймағына айналған Жетісуда қырғыздармен қақтығыстары жалғаса берді және Абылай оларға қарсы ара– ура жорықтар жасап тұрды. 1774 және 1779 жылдырдағы жорықтар қырғыз руларының бір бөлігінің қазақ хандығына бағынуына жеткізді. Ташкентпен және Ходжентпен соғыста Сайрам, Шымкент, Созақ, Ташкент қазақтарға қайтарылды. Сонымен Абылай ханныңXVIII ғасырдың 70 жылдарындағы сыртқы саяси қызметі қазақ мемлекетінің бірлігін уақытша қалпына келтіруге, оның халықаралық аренадағы жағдайының нығайюына жеткізді. Абылайға дейін де, одан кейін бірде-бір қазақ ханының мұндай шексіз билігі болған емес. Бұл ең алдымен оның билігінің сөзсіз құдыреттілік сипатына байланысты еді. Көреген саясатшы және шебер дипломат Абылай өзіне ергендердің сүйіспеншілігіне және қарсыластарының құрметіне лайық бола білді. Бұған ханның жеке қасиеттері де едәуір дережеде себепші болды. Абылай мұсылманша жақсы сауатты болды, оқып, жаза білді. Ол сирек кездесетін саясатшы, қолбасшысы және дипломат болды. Дегенме де, ол тарих көшінөзгерте де, көшпелі өркениеттің бұрынғы күш – қуатын қайтадан келтіре де алмады. Ол қайта түлеткен біртұтас Қазақ хандығы ханның өзі қанша өмір сүрсе, сонша өмір сүрді. 1781 жылы шамамен 70 жасында Абылай Ташкенттен Түркестанға келе жатқанда дүние салып, Қожа Ахмет Иасауи кесенесіне жерленді.