Здаецца мне, што гэта філасофскае пытанне хвалявала вельмі многіх людзей у розныя часы і не адзін раз. Мы ўсе нараджаемся, каб пакінуць пасля сябе след, каб пражыць жыццё недарэмна. Перад кожным чалавекам, калі ён толькі пачынае самастойныя крокі ў жыцці, паўстае пытанне, якімі маральнымі нормамі кіравацца ў сваіх паводзінах, да якой мэты імкнуцца. Адны выбіраюць самы просты і найлягчэйшы шлях — прыстасаванне. Другіх, наадварот, вабяць магчымасці самой дзейнасці. Для такіх людзей жыцце мае сэнс і прывабнасць толькі тады, калі чалавек стварае ценкія матэрыяльныя і духоўныя каштоўнасці, робіць карыснае людзям. На ўспамін прыходзіць мой дзядуля. Гэта высокі, магутны волат з сівой і вялікай, як у народнага гусляра, барадой. І да сённяшняга часу ён застаўся такім жа рамантыкам-летуценнікам, заўсёды даверлівы да людзей, здольны на ласку адказваць ласкай, на дружбу — дружбай. Усё сваё жыццё дзядуля імкнуўся не заставацца ў даўгу: калі хто-небудзь рабіў яму паслугу, то імкнуўся аддзячыць у дзесяць разоў болыпай ласкай. Ніколі не пройдзе ён міма знаёмага чалавека, каб не сказаць яму прыемнага слова, падбадзёрыць, выклікаць упэўненасць у сваіх сілах. Не адзін раз дарагі мне чалавек падтрымліваў у цяжкія хвіліны і мяне. Мой дзядуля — вялікі працаўнік, з пашанай ён ставіцца да сумленнай працы людзей, падтрымлівае іх добрыя намаганні, асуджае тых, хто імкнецца лёгка і весела жыць, зкарыстаючыся працай іншых. За сваё працоўнае жыццё дзядуля пабываў у розных краінах свету, але кожны раз яго цягнула туды, дзе ён нарадзіўся. Вырасшы на ўлонні цудоўнай, маляўнічай беларускай прыроды, дзядуля ўлюбёны ў яе ўсё жыццё. Ён захапляецца красой навакольных прастораў, якія напаўняюць жыццё светлымі фарбамі, вучыць і нас, сваіх унукаў, берагчы і шанаваць родную прыроду. А яшчэ ад дзядулі я пачула, чым з'яўляецца для чалавека Радзіма. Радзіма — гэта і добрыя людзі, з якімі ўступаеш у жыццё, дзеля якіх гатовы на ўсё самае слаўнае і цяжкае — нават на смерць, і сонца над галавой, і паветра, якім дыхаёш, і мова, якую даў мой народ, і песня, што засталася ад прадзедаў, і легендарныя гераічныя справы нашых дзядоў, і тая светлая дарога, па якой мне ісці ў будучае. І першым маім правадніком па гэтай дарозе стаў самы чалавечны чалавек — мой дзядуля. Думаю, калі б на зямлі такіх людзей была абсалютная большасць, то жылі б мы сапраўды ўдумна, з адчуваннем і веданнем, што такое Бог, сумленне, дабро і зло, святло і цемра, дзе наш паратунак і куды вядуць чалавека і ўсё чалавецтва жыццёвыя дарогі.
В рассказе В. Карамазова «Дележка кабанчика» рассказывается о простом для деревенской жизни эпизод - дети приехали в деревню к матери «на свежыну». Но писатель обращает наше внимание на поведение детей, их отношения к матери. Мать вырастила, прочувствовали трех детей: Верю, Нину и Степана. Мы узнали, что все они хорошо устроились, живут в городе, не чувствуют себя бедными, а матери только один Степан. Вера и Нина даже не чувствуют своей вины за то, что давно не были на могиле отца, забыли туда дорогу. Не замечают, что их мать стала совсем старенькой, а ухаживает такое большое хозяйство. I ухаживает не для себя, а для того, чтобы дети, приехав, могли чего взять. Писатель не описывает внешности сестер, а все внимание уделяет одежде младшей сестры Нины - белый плащик, красный берэцик, лаковые ботиночки. Она приехала не домой, а в гости. Можно ли в белом плащик и лаковых ботиночках матери по хозяйству? Конечно, нет. Да она и не собиралась Ее не впечатлили слова матери о том, что трудно стало «тянуть» хозяйство - руки ломает и не хватает сил. Но наиболее яркий эпизод, характеризующий всех детей - сцена дележки кабанчика. «Смешно было смотреть, как мать берет из общей кучи кусок, орудует его из стороны в сторону, переводит из руки в руку, гадая, кому положить, а сестры и Коля внимательно следят за материнскими руками, молчать, ни слова - не до разговоров. .. "Сестер и зятя беспокоит только одно, чтобы только их не обделили. Один только Степан замечает, что мать где-то порезала палец и он, замотанный в белую тряпочку, «похож на белую кошачью лапку». Одному Степану неловко, что мать все мясо отдает им, а себе ничего не оставила. Меньше всего мать думает о себе, а взрослые дети даже не замечают этого в жадным желании получить наилучший кусок.
Перад кожным чалавекам, калі ён толькі пачынае самастойныя крокі ў жыцці, паўстае пытанне, якімі маральнымі нормамі кіравацца ў сваіх паводзінах, да якой мэты імкнуцца. Адны выбіраюць самы просты і найлягчэйшы шлях — прыстасаванне. Другіх, наадварот, вабяць магчымасці самой дзейнасці. Для такіх людзей жыцце мае сэнс і прывабнасць толькі тады, калі чалавек стварае ценкія матэрыяльныя і духоўныя каштоўнасці, робіць карыснае людзям. На ўспамін прыходзіць мой дзядуля. Гэта высокі, магутны волат з сівой і вялікай, як у народнага гусляра, барадой. І да сённяшняга часу ён застаўся такім жа рамантыкам-летуценнікам, заўсёды даверлівы да людзей, здольны на ласку адказваць ласкай, на дружбу — дружбай. Усё сваё жыццё дзядуля імкнуўся не заставацца ў даўгу: калі хто-небудзь рабіў яму паслугу, то імкнуўся аддзячыць у дзесяць разоў болыпай ласкай. Ніколі не пройдзе ён міма знаёмага чалавека, каб не сказаць яму прыемнага слова, падбадзёрыць, выклікаць упэўненасць у сваіх сілах. Не адзін раз дарагі мне чалавек падтрымліваў у цяжкія хвіліны і мяне. Мой дзядуля — вялікі працаўнік, з пашанай ён ставіцца да сумленнай працы людзей, падтрымлівае іх добрыя намаганні, асуджае тых, хто імкнецца лёгка і весела жыць, зкарыстаючыся працай іншых.
За сваё працоўнае жыццё дзядуля пабываў у розных краінах свету, але кожны раз яго цягнула туды, дзе ён нарадзіўся. Вырасшы на ўлонні цудоўнай, маляўнічай беларускай прыроды, дзядуля ўлюбёны ў яе ўсё жыццё. Ён захапляецца красой навакольных прастораў, якія напаўняюць жыццё светлымі фарбамі, вучыць і нас, сваіх унукаў, берагчы і шанаваць родную прыроду.
А яшчэ ад дзядулі я пачула, чым з'яўляецца для чалавека Радзіма. Радзіма — гэта і добрыя людзі, з якімі ўступаеш у жыццё, дзеля якіх гатовы на ўсё самае слаўнае і цяжкае — нават на смерць, і сонца над галавой, і паветра, якім дыхаёш, і мова, якую даў мой народ, і песня, што засталася ад прадзедаў, і легендарныя гераічныя справы нашых дзядоў, і тая светлая дарога, па якой мне ісці ў будучае. І першым маім правадніком па гэтай дарозе стаў самы чалавечны чалавек — мой дзядуля.
Думаю, калі б на зямлі такіх людзей была абсалютная большасць, то жылі б мы сапраўды ўдумна, з адчуваннем і веданнем, што такое Бог, сумленне, дабро і зло, святло і цемра, дзе наш паратунак і куды вядуць чалавека і ўсё чалавецтва жыццёвыя дарогі.