1. Расставьте числа 1, -2 , 3 ,-4 , 5 , -6 , 7 , -8 , 9 в клетках квадрата так, чтобы их произведения по всем горизонталям , вертикалям и диагоналям были положительны.

Тема: Ф.Яруллинның “Кояштагы тап” хикәясе (6 нчы сыйныфта сыйныфтан тыш уку дәресе)

Дәрес тибы: Белемнәрне гомумиләштерү һәм системалаштыру.

Максат: 1. Хикәя белән таныштыру, эчтәлегенә төшендерү; текстка караган лексиканы сөйләмдә активлаштыру; укучыларның аралашу күнекмәләрен үстерү; бердәм хезмәттәшлек итәргә өйрәтү; сәнгатьле, йөгерек, дөрес уку күнекмәләрен камилләштерү.

2. Фикерләү сәләтен үстерү, үзфикерләүне булдыру.

3. Әниләргә карата хөрмәт тәрбияләү.

Җиһазлау: Фәнис Яруллин.Сайланма әсәрләр; Татар теленең аңлатмалы сүзлеге, ноутбук.

Таратма материаллар:ак, сары битләр, маркерлар.

Дәрес барышы:

I. Оештыру өлеше.

1. Исәнләшү. “Хәерле көн, балалар!”

2. Дәреснең максаты белән таныштыру.

- Укучылар, бездә бүген сыйныфтан тыш уку дәресе. Сезгә өйдә Ф. Яруллинның “Кояштагы тап” хикәясен укып килергә кушылган иде. Без дәрестә аның эчтәлегенә төшенербез, яхшылык һәм яманлык турында сөйләшербез.

II. Актуальләштерү.

Укучыларга “Нәрсә ул яхшылык?” “Нәрсә ул яманлык?” дигән сораулар куела.

Алар үз фикерләрен белдерәләр. Бер-берсен тулыландыралар.

III. Яңа материал.

1. Татар теленең аңлатмалы сүзлегеннән “яхшылык, яманлык” сүзләренең төшенчәсен аңлату.

Яхшылык – файда, уңайлык, изгелек

Яманлык – усаллык, начарлык, әшәкелек.

2. Укучыларга ак кәгазь битләре, маркерлар таратыла. Алар шунда, чиратлашып, әниләренең яхшы сыйфатларын язалар. Шуннан соң бер укучы җавапларны укып чыга. Җаваплар кабатланмаска тиеш.

- Рәхмәт, балалар! Ә без үзебезнең әниләргә борчу китермибез микән? Алар бәхетле булсын өчен сезгә нишләргә кирәк? (тырышып укырга, тәртипле булырга)

Хикәядәге аңлашылмаган сүзләргә игътибар итик.

3. Сүзлек эше: тап – берәр өслектә аерылып торган нокта яисә мәйданчык

өтеп – яндырып, көйдереп

шомлы – куркыныч

4. Хикәя белән эш.

Өйдә укып килгән “Кояштагы тап” хикәясе буенча сөйләшү.

Хикәядә нинди образлар бар?

Хикәядән әнисе образы турында язылган юлларны табып укыгыз.

Өзектән әнисенең ниләр эшләгәнлеген табып әйтәләр.

Әни кешенең төп сыйфаты – эшчәнлек икәнлеген әйттерүгә ирешү.

Бу хикәядә малайның нинди сыйфатын күрдек?

Иң төп сыйфат: әнисе – эшчән, малай – ялкау икәнлеген күрдек.

Малай урынында булсагыз нишләр идегез? (Җаваплар тыңлана)

Ял итү. Физкультминутка.

IV. Ныгыту.

Укучыларга сорау язылган карточкалар таратыла һәм җавапларын дәрестән чыкканда җыеп алына.

1) Малай кем белән яшәгән? 2) Малайның әнисе нәрсәләр эшләгән? 3) Авыру әнисе малайдан нәрсә сораган? 4) Малай нинди начарлык эшләгән? 5) Бу начарлыкны нәрсә күргән? 6) Кояшта нәрсә калган?

V. Йомгаклау.

1. Сары кәгазьләргә әниләргә теләкләр язалар.

Мәсәлән: Бәхетле бул! Исән-сау бул!

Сәламәт бул! Янәшәмдә бул!

Озак яшә! Кайгы күрмә!

Беркайчан да авырма! Авырма! һ.б.

VI. Өй эше. Әниләр турында мәкальләр язып килергә.

Дәрес “Әни” турында җыр белән тәмамлана. Укучыларга билгеләр кую һәм дәресне тәмамлап, алар белән саубуллашу.

1. 15

2. 45

Пошаговое объяснение:

1. Поскольку в условии задачи сказано, что трактористы (и первый, и второй) вспахали такую-то часть от всей земли, чтобы узнать, сколько га вспахал третий, мы можем сложить части вспаханной земли каждого тракториста. Это можно делать, чтобы найти то, чего не хватает, то есть часть третьего тракториста, только если в условии сказано, что рабочие вспахали часть от всей земли. Если же условие звучит, как в третьей задаче, нужно действовать иначе. Это очень важно.

1) Складываю части вспаханной земли первого и второго тр-та., получаю 20/21.

Если бы трактористы были одним человеком, это было бы частью от всей земли, которую он вспахал.

Чтобы найти, сколько вспахал третий, нужно вычесть из целого - у дробей целое - единица - эту дробь.

2) ответ 1/21.

3) Нужно узнать, сколько в га вспахал третий тракторист. У нас есть дробь, показывающая, сколько от всей земли он вспахал - одну двадцать первую часть.

Великая истина - чтобы найти дробь ОТ числа, нужно умножить число на дробь (или наоборот, дробь на число, ведь это - умножение, и от смены мест множителей ничего не меняется),

а чтобы найти какую часть от числа СОСТАВЛЯЕТ дробь, нужно (внимание! именно число на дробь, не наоборот) разделитьчисло на дробь. Так же иногда используется формулировка, пример: "число ЭТО такая-то часть".

Таким образом, ОТ = всегда умножение, "СОСТАВЛЯЕТ", "ЭТО" = всегда деление числа на часть (дробь).

3) Умножаем, раз нам нужно найти дробь ОТ числа.

ответ: 15 га.

2. Во второй день в этой задаче продали 7/15 от того, ЧТО ОСТАЛОСЬ В ПЕРВЫЙ ДЕНЬ. То есть, остаток в первый день становится целым для второго дня. Поэтому мы не можем просто сложить данные условием дроби, вычесть это из единицы и найти в килограммах сколько продано в третий день.

1) Считаем, сколько продано в первый день в кг. Умножаем дробь на число.

2) Очень важно! Находим остаток масла после первого дня, вычитая из целого проданное. 120 - 45.

3) В условии написано так: "за второй [день продано] 7/15 остатка." Находим 7/15 от остатка в 75 кг.

4) Теперь в килограммах находим, сколько продано в третий день.

ответ: 45