Ата-бабаларымыздан бүгінгі күнге көптеген ертегілер қалды.Солардың бірі – "Аяз би" ертегісі."Аяз би әліңді біл,құмырсқа жолыңды біл" деген бір-екі ауыз сөзді білмейтін адам жоқ шығар,сірә.Ертегінің бас кейіпкері – Жаман.Бұл кейіпкер - халықтың "елді осындай адам билесе екен" деген тілегінен туған кейіпкер.
Жаман ертегі барысында өзінің жақсы қырларын көрсетеді.Ханға жаман адамды,жаман шөп пен құсты анықтап береді.Қасиетті тастың,ханның тұлпарының сырын ашып береді.Тіпті хан:"Мен хан ұрпағынанмын ба?" деп оны анықтауды бұйырғанда,Жаман ханның отбасында тек өзі хан екенінің,арғы аталарының бәрі наубайшы болғандығын дәл айтып береді.Хандықтағы ауқатты байдың отыз бестегі қызын да өзінің ақылдылығымен,қайсарлығымен алады.Жаманның ханның сүйікті уәзірі болғандығын көре алмаған қалған уәзірлердің қастандықтарына да төтеп беріп,әділ болады.Ең соңында халық оны ақ киізге көтеріп хан сайлайды.
Қорытындылай келе,ертегіде «Жаман таққа мінген соң, ешбір соғыссыз, бес хандықтың қонысын біріктіріп, ел арасында достық орнатыпты» делінген. Әр ханның адамдары өз елінен әділдік таппаса, бұған келіп, қосыла беріпті. Сол уақыттан бастап әділдігі үшін бес ханның елі Жаманға: «Аяз би» деп ат қойып, сол аты өле-өлгенше қалды дейді.Оның жасаған әр ісінен көреген хан болғандығын байқаймыз.
Скажи погромче Слово «Гром» — Грохочет слово, Словно гром.
Скажи потише: «Шесть мышат» — И сразу мыши Зашуршат.
Скажи: «Кукушка на суку» Тебе послышится: «Ку-ку».
А скажешь слово «Листопад» — И листья падают, Летят, И, словно наяву, Ты видишь осень: Желтый сад И мокрую траву.
Скажи «Родник» — И вот возник, Бежит в зеленой чаще Веселый ключ журчащий. Мы и родник зовем ключом. (Ключ от дверей тут ни при чем.)
2
Дождь пошел и не проходит, Дождь, дождь. Дождь идет, хотя не ходит Дождь, дождь. Он прохожим хлещет в лица, Дождь, дождь. Долго-долго будет литься Дождь, дождь. Он будет лить часы подряд На крышу, на дорогу. Об этом тучи говорят, Хоть говорить не могут.
3
Отца спросила дочка: — Не знаю, как прочесть, Есть слово «провол́очка» И «пр́оволочка» есть. А что такое «́атлас»? Его приносят в класс? Я прочитала «́атлас», Но есть ведь и «атл́ас».
Отец ответил: — Дочка, Уймись на полчасочка.
4
Не поймет Егорка, Что за поговорка: «Моя хата с краю — Ничего не знаю».
Поговорка неправа, Это старые слова.
Где бы хата ни была, С краю иль не с краю, Я за общие дела Тоже отвечаю.
5
Мальчик Витя перед вами. Он вступает в разговор. Он бросается словами, Будто кольцами жонглер.
Вот клянется он кому-то: — Ты да я теперь друзья! — Но уже через минуту Он кричит: — При чем тут я!
6
Слова бывают разные, Бывают неотвязные. Вот, например, к Володе Пристало слово «вроде».
Спросите у Володи: — Ты пионер? — Да вроде. — Работал в огороде? — А он опять: — Да вроде.
Слова бывают разные, Хорошие, простые, Слова бывают праздные — Ненужные, пустые.
Аяз би ертегісіндегі халық арманы.
Ата-бабаларымыздан бүгінгі күнге көптеген ертегілер қалды.Солардың бірі – "Аяз би" ертегісі."Аяз би әліңді біл,құмырсқа жолыңды біл" деген бір-екі ауыз сөзді білмейтін адам жоқ шығар,сірә.Ертегінің бас кейіпкері – Жаман.Бұл кейіпкер - халықтың "елді осындай адам билесе екен" деген тілегінен туған кейіпкер.
Жаман ертегі барысында өзінің жақсы қырларын көрсетеді.Ханға жаман адамды,жаман шөп пен құсты анықтап береді.Қасиетті тастың,ханның тұлпарының сырын ашып береді.Тіпті хан:"Мен хан ұрпағынанмын ба?" деп оны анықтауды бұйырғанда,Жаман ханның отбасында тек өзі хан екенінің,арғы аталарының бәрі наубайшы болғандығын дәл айтып береді.Хандықтағы ауқатты байдың отыз бестегі қызын да өзінің ақылдылығымен,қайсарлығымен алады.Жаманның ханның сүйікті уәзірі болғандығын көре алмаған қалған уәзірлердің қастандықтарына да төтеп беріп,әділ болады.Ең соңында халық оны ақ киізге көтеріп хан сайлайды.
Қорытындылай келе,ертегіде «Жаман таққа мінген соң, ешбір соғыссыз, бес хандықтың қонысын біріктіріп, ел арасында достық орнатыпты» делінген. Әр ханның адамдары өз елінен әділдік таппаса, бұған келіп, қосыла беріпті. Сол уақыттан бастап әділдігі үшін бес ханның елі Жаманға: «Аяз би» деп ат қойып, сол аты өле-өлгенше қалды дейді.Оның жасаған әр ісінен көреген хан болғандығын байқаймыз.
Объяснение:
1
Скажи погромче
Слово «Гром» —
Грохочет слово,
Словно гром.
Скажи потише:
«Шесть мышат» —
И сразу мыши
Зашуршат.
Скажи:
«Кукушка на суку»
Тебе послышится:
«Ку-ку».
А скажешь слово
«Листопад» —
И листья падают,
Летят,
И, словно наяву,
Ты видишь осень:
Желтый сад
И мокрую траву.
Скажи «Родник» —
И вот возник,
Бежит в зеленой чаще
Веселый ключ журчащий.
Мы и родник зовем ключом.
(Ключ от дверей тут ни при чем.)
2
Дождь пошел и не проходит,
Дождь, дождь.
Дождь идет, хотя не ходит
Дождь, дождь.
Он прохожим хлещет в лица,
Дождь, дождь.
Долго-долго будет литься
Дождь, дождь.
Он будет лить часы подряд
На крышу, на дорогу.
Об этом тучи говорят,
Хоть говорить не могут.
3
Отца спросила дочка:
— Не знаю, как прочесть,
Есть слово «провол́очка»
И «пр́оволочка» есть.
А что такое «́атлас»?
Его приносят в класс?
Я прочитала «́атлас»,
Но есть ведь и «атл́ас».
Отец ответил:
— Дочка,
Уймись на полчасочка.
4
Не поймет Егорка,
Что за поговорка:
«Моя хата с краю —
Ничего не знаю».
Поговорка неправа,
Это старые слова.
Где бы хата ни была,
С краю иль не с краю,
Я за общие дела
Тоже отвечаю.
5
Мальчик Витя перед вами.
Он вступает в разговор.
Он бросается словами,
Будто кольцами жонглер.
Вот клянется он кому-то:
— Ты да я теперь друзья! —
Но уже через минуту
Он кричит:
— При чем тут я!
6
Слова бывают разные,
Бывают неотвязные.
Вот, например, к Володе
Пристало слово «вроде».
Спросите у Володи:
— Ты пионер?
— Да вроде.
— Работал в огороде? —
А он опять:
— Да вроде.
Слова бывают разные,
Хорошие, простые,
Слова бывают праздные —
Ненужные, пустые.