Тау жыныстары — жер қабығында бірнеше тектен қосылған минералдық тау жыныстары, минералдардың немесе органикалық заттың қатқан немесе қатпаған жиынтығы. Тау жыныстары шығу тегіне қарай мынадай үш үлкен топқа бөлінеді:
магмалық тау жыныстары
шөгінді тау жыныстары
метаморфтық тау жыныстары
Минералдардың барлығы «мономинералды» және «полиминералды» болып екіге бөлінеді. Мономинералды дегеніміз — тек бір ғана химиялық қосылыстан (мысалы, кварц, пирит), ал полиминералды дегеніміз — бірнеше химиялық қосылыстан (минералдардың басым көпшілігі) тұратын минерал. Минералдар жиынтығының құрылуының бірнеше жолы бар:
Жер бетіндегі үдерістердің кезіндегі шөгінді тау жыныстарын құрайтын дәндердің қосылып өсуі немесе бөлінуі;
Атпалы тау жыныстарын құрайтын магманың кристалдануы; және
Сыртқы жағдайдың (мысалы, қысым мен температура) өзгеруі нәтижесінде метаморфозды тау жынысын құрайтын заттың қатты күйіндегі қайта кристалдануы.
Тау жыныстың осы үш түрі бір-бірінен дәндерінің арасындағы қарым-қатынасымен (текстурасымен) ерекшеленеді.
Шөгінді тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:
Дәнаралық шөкпе немесе ұсақ дәнаралық лай ұстап тұрған жұмыр немесе қырлы дәндер;
Ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін саз минералдардың ұсақ жиынтықтары;
Дәндердің арасында түзу шеттері мен үштік жалғастарды көрсететін минералдардың кристалды жиынтығы (мысалы, кәлсит);
Кәлситтің кесекаралық шөкпесі немесе ұсақ кесекаралық лай ұстап тұрған қазбалы кесектердің жиынтығы;
Органикалық заттың жиынтығы (мысалы, лигнит немесе көмір).
Барлық атпалы тау жыныстар байланыспалы текстурасын көрсететін минералдардың жиынтығымен ерекшеленеді.
Метаморфозды тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:
Ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін кристалды минералдардың жиынтықтары;
Теңмөлшерлі және еркін бағытты теңмөлшерлі емес минералдардың кристалды жиынтығы;
Жапсарлы, ангедралды, кейде сорайған минералдардың өте ұсақ дәнді жиынтығы
Бронза (франц. bronze, от итал. — bronzo) Бронза представляет из себя сплав олова и меди. Зачастую в данный сплав добавляют и другие металлы, такие как, марганец, свинец, алюминий, бериллий, кадмий, хром и другие. В зависимости от пропорций добавок зависит конечный цветбронзы, так красноватая бронза содержит в основном медь, а в случае увеличения объема олова она приобретает желтый цвет. Однако не все сплавы меди называются бронзой, например, сплавы меди с цинком называют латунью, а сплавы меди с никелем, в зависимости от состава и свойств, называют Мельхиор, Констатан, Копель и др.
► Историческая справка о бронзе
В далеком зарождением нового этапа в развитии человечества стало изобретение сплавов на медной основе, именуемых бронзой. Бронза на основе олова и меди является одним из древнейших сплавов, выплавленных человеком. Бронзовые изделия появились примерно в IV тыс. до н. э. в Южном Иране и Месопотамии. Свидетельством их широкого применения стали археологические находки и документы, так о бронзе говорится в шумеро-аккадском “Гимне богу Огня”, который датируется IV тысячелетием до н.э. Уже в течение II тысячелетия до н.э. бронзолитейное производство повсеместно распространилось в Европе и Азии. Первые бронзовые изделия были получены путем восстановительной плавки из смеси медной и оловянной руды, а также древесного угля. В древности избронзы изготовляли практически все, что необходимо для быта человека, это и оружие: наконечники стрел, копий, кинжалы, топоры, мечи, это мебель и ее детали, это предметы интерьера, например, зеркала, а также посуда, тарелки, кувшины, вазы, амфоры и т.д., кроме того бронза широко применялась для изготовления монет и всевозможных украшений. В средние века из бронзы изготовляли достаточно большие предметы, в том числе колокола и пушки, причем пропорции олова значительно отличались, например в колокольной бронзе использовалось 20% олова, а при отливе орудий – всего 10%. В дальнейшем, при бурном развитии машиностроения, бронза находит широкое применение благодаря своим антифрикционным свойствам и антикоррозии. Различные сплавы бронзы играют важную роль и в современном машиностроении, судостроении, авиации и других отраслях промышленности.
Тау жыныстары — жер қабығында бірнеше тектен қосылған минералдық тау жыныстары, минералдардың немесе органикалық заттың қатқан немесе қатпаған жиынтығы. Тау жыныстары шығу тегіне қарай мынадай үш үлкен топқа бөлінеді:
магмалық тау жыныстары
шөгінді тау жыныстары
метаморфтық тау жыныстары
Минералдардың барлығы «мономинералды» және «полиминералды» болып екіге бөлінеді. Мономинералды дегеніміз — тек бір ғана химиялық қосылыстан (мысалы, кварц, пирит), ал полиминералды дегеніміз — бірнеше химиялық қосылыстан (минералдардың басым көпшілігі) тұратын минерал. Минералдар жиынтығының құрылуының бірнеше жолы бар:
Жер бетіндегі үдерістердің кезіндегі шөгінді тау жыныстарын құрайтын дәндердің қосылып өсуі немесе бөлінуі;
Атпалы тау жыныстарын құрайтын магманың кристалдануы; және
Сыртқы жағдайдың (мысалы, қысым мен температура) өзгеруі нәтижесінде метаморфозды тау жынысын құрайтын заттың қатты күйіндегі қайта кристалдануы.
Тау жыныстың осы үш түрі бір-бірінен дәндерінің арасындағы қарым-қатынасымен (текстурасымен) ерекшеленеді.
Шөгінді тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:
Дәнаралық шөкпе немесе ұсақ дәнаралық лай ұстап тұрған жұмыр немесе қырлы дәндер;
Ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін саз минералдардың ұсақ жиынтықтары;
Дәндердің арасында түзу шеттері мен үштік жалғастарды көрсететін минералдардың кристалды жиынтығы (мысалы, кәлсит);
Кәлситтің кесекаралық шөкпесі немесе ұсақ кесекаралық лай ұстап тұрған қазбалы кесектердің жиынтығы;
Органикалық заттың жиынтығы (мысалы, лигнит немесе көмір).
Барлық атпалы тау жыныстар байланыспалы текстурасын көрсететін минералдардың жиынтығымен ерекшеленеді.
Метаморфозды тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:
Ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін кристалды минералдардың жиынтықтары;
Теңмөлшерлі және еркін бағытты теңмөлшерлі емес минералдардың кристалды жиынтығы;
Жапсарлы, ангедралды, кейде сорайған минералдардың өте ұсақ дәнді жиынтығы
Бронза (франц. bronze, от итал. — bronzo)
Бронза представляет из себя сплав олова и меди. Зачастую в данный сплав добавляют и другие металлы, такие как, марганец, свинец, алюминий, бериллий, кадмий, хром и другие. В зависимости от пропорций добавок зависит конечный цветбронзы, так красноватая бронза содержит в основном медь, а в случае увеличения объема олова она приобретает желтый цвет. Однако не все сплавы меди называются бронзой, например, сплавы меди с цинком называют латунью, а сплавы меди с никелем, в зависимости от состава и свойств, называют Мельхиор, Констатан, Копель и др.
► Историческая справка о бронзе
В далеком зарождением нового этапа в развитии человечества стало изобретение сплавов на медной основе, именуемых бронзой. Бронза на основе олова и меди является одним из древнейших сплавов, выплавленных человеком.
Бронзовые изделия появились примерно в IV тыс. до н. э. в Южном Иране и Месопотамии. Свидетельством их широкого применения стали археологические находки и документы, так о бронзе говорится в шумеро-аккадском “Гимне богу Огня”, который датируется IV тысячелетием до н.э. Уже в течение II тысячелетия до н.э. бронзолитейное производство повсеместно распространилось в Европе и Азии. Первые бронзовые изделия были получены путем восстановительной плавки из смеси медной и оловянной руды, а также древесного угля. В древности избронзы изготовляли практически все, что необходимо для быта человека, это и оружие: наконечники стрел, копий, кинжалы, топоры, мечи, это мебель и ее детали, это предметы интерьера, например, зеркала, а также посуда, тарелки, кувшины, вазы, амфоры и т.д., кроме того бронза широко применялась для изготовления монет и всевозможных украшений. В средние века из бронзы изготовляли достаточно большие предметы, в том числе колокола и пушки, причем пропорции олова значительно отличались, например в колокольной бронзе использовалось 20% олова, а при отливе орудий – всего 10%. В дальнейшем, при бурном развитии машиностроения, бронза находит широкое применение благодаря своим антифрикционным свойствам и антикоррозии. Различные сплавы бронзы играют важную роль и в современном машиностроении, судостроении, авиации и других отраслях промышленности.