Жел қайдан соғады? Ақтелпек, сен бір сәт біздің қала сыртындағы орман алаңқайында жүр- генімізді елестетші. Екеуміз лаулап жанған оттың жанында, қураған бұтақ- тардың сытырлап жалынға оранғанына қарап отырмыз. От ұшқындары неге аспанға ұшады екен? Себебі олар солай ұшуға жаралған шығар. - Ал қураған жапырақтар ше, бозарған күл ше? Олар да жалын тілінің ұшынан көтеріле қалықтайды ғой. Олар да ұшу үшін жаралған ба? Оларды біреу ұшырып тұратын шығар? Сонда ол кім болды екен? Кәне, отқа жөндеп қарайықшы. От лаулап жанған кезде оның үстінен ыстық ауаның қалай бұл- дырап көтерілгенін байқауға болады. Міне, от ұшқындарын, күл мен қураған жапырақтарды жоғары көтеретін де осы ыстық ауа. Білгір ата, ондай ауаны мен де көргенмін. Асфальт үстінен бұлдырай көрініп жатты. - Себебі күн асфальтты қыздырады, асфальт ауаны қыздырады. Ал жылы ауа салқын ауаға қарағанда жеңіл. Сондықтан жылы ауа жоғары көтеріл- генде бұлдыраған әсер береді. Көтерілген жылы ауа орнына сол сәтте-ақ көлеңкелі жердің салқын да салмақты ауасы ағындап жетіп келеді. Жер бетінің ауасы қызған сайын жеңілдей береді. Сөйтіп, жылы ауаның ағысы шырқау биікке көтеріледі. Мұндай кезде басқа бір өңір салқын болып тұра- ды. Ол өңір суық болған сайын ауасы да ауырлау келеді. Сол себепті салқын ауа өзінен-өзі жылы жаққа қарай ағындап жылжиды. Осындай сәтте жел тұрады. Кәдімгі Күн бар емес пе? Күн жер бетін бірдей немесе бір мезетте қыздыра бермейді. Бір жер жылы болса, келесі бір жер салқын болып тұрады. Жер бетінде бірдей температура болса, еш уақытта жел соқпас еді. Көк жүзіндегі бұлттар бір орында та тұрып алып, Жер беті шөлге айналып, қала- лардың үстiн көк түтін басар еді. ( «Негеш» балалар энциклопедиясынан)
Ананың сенімі. Міржақыптың анасы Дәнеш Міржақыпқа кішкентай кезінен бастап сенім артады, себебі ол ержеткенде оқымысты, көзі ашық азамат болады деп көрген түсіне сеніп кетеді.
Сенімді ақтау. Міржақып анасы сеніп кеткендей жігіт болып, білімге құмартып, ауыл молдасынан хат танып, кейін Торғайдағы 2 жылдық мұғалімдер училищесінде білімін арттырады. Сонымен қатар, ол өз бетімен газет, кітаптарды құмарта оқитын болады.
Ақынның өсиеті. Міржақыптың алғашқы өлеңдер жинағы «Оян, қазақ!» деп аталған. Ол бұл өлеңдерін ағайын-туыстарына өзінің қолына тиісімен таратып берген. Және ол бұл арқылы халыққа өнер-білімге құмар болуға, терезесі тең, іргелі ел болуға өсиет еткен.
Өсиетті орындау. Қорытындылай келе, өсиет еткендей біз өсиетті орындауымыз керек. Себебі, жалғыз М.Дулатов қазақтың көзін ашуға ұмтылған жоқ. Көптеген «Алаш» зиялылары қазақтың көзінің ашылуына үндеу жасап кеткен. Сондықтан, біз, жас ұрпақ артқан сенімді аяқ асты етпей, өсиетті орындап, ғылым-білімге, өнерге құмар болып, еліміздің дамуына үлес қосуымыз керек.
1)Су – тіршілік көзі. Дана халқымыз «Судың да сұрауы бар» деп бекер айтпаған. Себебі, тамақсыз бірнеше күн өмір сүре алсақ, сусыз тіршілік жоқ. Тіпті, адам денесінің 2/3 бөлігі судан тұрады. Тіпті алғашқы тіршілік те судан басталған. Жер бетінде су - ең кең таралған зат.
Ал біз күнделікті судың қадірін біле бермейтініміз - шындық. Сарқырап су ағып тұрған соң бір тамшы суға зар болған жандарды түсіне бермейміз. Қазіргі кезде өнеркәсіпте көп қажеттіліктерге суды пайдаланғаннан, өндіріс қалдықтары суды ластауда. Сондықтан күн өткен сайын ішуге жарамды таза су азайып барады. Бұл ретте біз қолымыздан келгенше суды үнемдеп, оның басты құндылық екенін естен шығармауымыз керек.
Объяснение:
2)Атам қазақ «Бірінші байлық – денсаулық» деп тегін айтпаған ғой. Бұл орайда әр адам өз денсаулығына дұрыс мән беріп, денсаулығын күту мәдениетін қалыптастыруға назар аударғаны жөн. Өйткені адам капиталының сапасы мен саны оның денсаулығына тікелей байланысты екені сөзсіз. Яғни дені сау ұлт қана өміршең мемлекет құра алады.
Осы ретте елімізде халық денсаулығын жақсартуға барынша көңіл бөлініп отырғанын жоққа шығаруға болмайды. Мәселен, республикада соңғы 20 жылда мыңға жуық денсаулық сақтау нысаны салынған. «100 мектеп және 100 аурухана» мемлекеттік бағдарламасы аясында заманауи емдеу орталықтары көптеп ашылды. Алайда соған қарамастан, түрлі ауруға шалдыққандар саны жылдан жылға өсе түсуде. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің 2016 жылға арналған есебі бойынша, өткен жылы республика тұрғындарының науқастану көрсеткіші 100 мың адамға шаққанда 56823 адамды құраған. Ал онкологиялық ауруға шалдығу көрсеткіші 100 мың тұрғынға 200 адамнан келеді екен. 2016 жылы осы науқастан қайтыс болған 15763 адамның жартысы – еңбекке қабілетті жастағы тұрғындар. Яғни тепсе темір үзетін жастағы азаматтарымыз. Осы ретте «Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» дейтін халық нақылы еске түседі. Одан бөлек, ауру неғұрлым ертерек анықталса, соғұрлым құлан-таза айығып кетудің де мүмкіндігі көбірек емес пе. Әсіресе дәрігерлер тұрғындардың уақтылы тексеруден өтуге мән бермейтінін айтып қынжылады. Бұл сөздің жаны бар. Мәселен, қатерлі ісік скринингі бағдарламасы 2007 жылдан бері мемлекет тарапынан толығымен қаржыландырылып отыр. Бірақ сол скринингтен өтуге баратындар саны тым аз. Міне, содан болар, онкологиялық диспансерлерде тіркелгендер саны барған сайын өсе түсуде. Тіпті қазір 20, 30 жастағылар осы ауруға шалдығатыны ешкімді таңғалдырмайды. Арнайы скринингтен өтуге салғырт қарайтындығымыздың салдары да бар мұнда. Жыл он екі ай жүргізілетін тегін тексеруден өтуге мойын бұрмаудың қайғылы аяқталатынын дер кезінде ескере бермейміз. Айтпақшы, сол тегін тексерулерге жылына 4-5 миллиард қаражат бөлінеді. Ал біздің салғырттығымыздан қаншама қаржы қайтарымы болмай отыр. Дәрігерлер қатерлі аурулар бастапқы сатысында анықталса, 80%-ға дейін жазылудан үміт бар дейді. Өкінішке орай, қазіргі ақпарат алу жеделдеп, мағлұмат алудың түрлері молайған шақта қолда бар мүмкіндіктерді пайдаланбаудың салдары осылай аяқталуда. Осы ретте халық денсаулығының төмендеуін елдегі әлеуметтік жағдайдың деңгейіне сілтесек те, әр адам ең алдымен өз денсаулығына өзі жауапты екенін естен шығарып жүрміз. Күнделікті өмір салты – спортпен айналысу, зиянды әдеттерден аулақ болу, дұрыс тамақтану, дәрігерге дер кезінде қаралу – денсаулықты сақтаудың қарапайым шарттары осылар екенін әрқайсымыз жақсы білеміз. Демек, ең бастысы, өзімізге деген көзқарасты өзгерту қажет. Сонда ғана өз ағзамызға өзіміз көмектесіп, жанымыз бен тәнімізді рухымызға бағындыра аламыз.
Объяснение:
Ананың сенімі. Міржақыптың анасы Дәнеш Міржақыпқа кішкентай кезінен бастап сенім артады, себебі ол ержеткенде оқымысты, көзі ашық азамат болады деп көрген түсіне сеніп кетеді.
Сенімді ақтау. Міржақып анасы сеніп кеткендей жігіт болып, білімге құмартып, ауыл молдасынан хат танып, кейін Торғайдағы 2 жылдық мұғалімдер училищесінде білімін арттырады. Сонымен қатар, ол өз бетімен газет, кітаптарды құмарта оқитын болады.
Ақынның өсиеті. Міржақыптың алғашқы өлеңдер жинағы «Оян, қазақ!» деп аталған. Ол бұл өлеңдерін ағайын-туыстарына өзінің қолына тиісімен таратып берген. Және ол бұл арқылы халыққа өнер-білімге құмар болуға, терезесі тең, іргелі ел болуға өсиет еткен.
Өсиетті орындау. Қорытындылай келе, өсиет еткендей біз өсиетті орындауымыз керек. Себебі, жалғыз М.Дулатов қазақтың көзін ашуға ұмтылған жоқ. Көптеген «Алаш» зиялылары қазақтың көзінің ашылуына үндеу жасап кеткен. Сондықтан, біз, жас ұрпақ артқан сенімді аяқ асты етпей, өсиетті орындап, ғылым-білімге, өнерге құмар болып, еліміздің дамуына үлес қосуымыз керек.
1)Су – тіршілік көзі. Дана халқымыз «Судың да сұрауы бар» деп бекер айтпаған. Себебі, тамақсыз бірнеше күн өмір сүре алсақ, сусыз тіршілік жоқ. Тіпті, адам денесінің 2/3 бөлігі судан тұрады. Тіпті алғашқы тіршілік те судан басталған. Жер бетінде су - ең кең таралған зат.
Ал біз күнделікті судың қадірін біле бермейтініміз - шындық. Сарқырап су ағып тұрған соң бір тамшы суға зар болған жандарды түсіне бермейміз. Қазіргі кезде өнеркәсіпте көп қажеттіліктерге суды пайдаланғаннан, өндіріс қалдықтары суды ластауда. Сондықтан күн өткен сайын ішуге жарамды таза су азайып барады. Бұл ретте біз қолымыздан келгенше суды үнемдеп, оның басты құндылық екенін естен шығармауымыз керек.
Объяснение:
2)Атам қазақ «Бірінші байлық – денсаулық» деп тегін айтпаған ғой. Бұл орайда әр адам өз денсаулығына дұрыс мән беріп, денсаулығын күту мәдениетін қалыптастыруға назар аударғаны жөн. Өйткені адам капиталының сапасы мен саны оның денсаулығына тікелей байланысты екені сөзсіз. Яғни дені сау ұлт қана өміршең мемлекет құра алады.
Осы ретте елімізде халық денсаулығын жақсартуға барынша көңіл бөлініп отырғанын жоққа шығаруға болмайды. Мәселен, республикада соңғы 20 жылда мыңға жуық денсаулық сақтау нысаны салынған. «100 мектеп және 100 аурухана» мемлекеттік бағдарламасы аясында заманауи емдеу орталықтары көптеп ашылды. Алайда соған қарамастан, түрлі ауруға шалдыққандар саны жылдан жылға өсе түсуде. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің 2016 жылға арналған есебі бойынша, өткен жылы республика тұрғындарының науқастану көрсеткіші 100 мың адамға шаққанда 56823 адамды құраған. Ал онкологиялық ауруға шалдығу көрсеткіші 100 мың тұрғынға 200 адамнан келеді екен. 2016 жылы осы науқастан қайтыс болған 15763 адамның жартысы – еңбекке қабілетті жастағы тұрғындар. Яғни тепсе темір үзетін жастағы азаматтарымыз. Осы ретте «Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде» дейтін халық нақылы еске түседі. Одан бөлек, ауру неғұрлым ертерек анықталса, соғұрлым құлан-таза айығып кетудің де мүмкіндігі көбірек емес пе. Әсіресе дәрігерлер тұрғындардың уақтылы тексеруден өтуге мән бермейтінін айтып қынжылады. Бұл сөздің жаны бар. Мәселен, қатерлі ісік скринингі бағдарламасы 2007 жылдан бері мемлекет тарапынан толығымен қаржыландырылып отыр. Бірақ сол скринингтен өтуге баратындар саны тым аз. Міне, содан болар, онкологиялық диспансерлерде тіркелгендер саны барған сайын өсе түсуде. Тіпті қазір 20, 30 жастағылар осы ауруға шалдығатыны ешкімді таңғалдырмайды. Арнайы скринингтен өтуге салғырт қарайтындығымыздың салдары да бар мұнда. Жыл он екі ай жүргізілетін тегін тексеруден өтуге мойын бұрмаудың қайғылы аяқталатынын дер кезінде ескере бермейміз. Айтпақшы, сол тегін тексерулерге жылына 4-5 миллиард қаражат бөлінеді. Ал біздің салғырттығымыздан қаншама қаржы қайтарымы болмай отыр. Дәрігерлер қатерлі аурулар бастапқы сатысында анықталса, 80%-ға дейін жазылудан үміт бар дейді. Өкінішке орай, қазіргі ақпарат алу жеделдеп, мағлұмат алудың түрлері молайған шақта қолда бар мүмкіндіктерді пайдаланбаудың салдары осылай аяқталуда. Осы ретте халық денсаулығының төмендеуін елдегі әлеуметтік жағдайдың деңгейіне сілтесек те, әр адам ең алдымен өз денсаулығына өзі жауапты екенін естен шығарып жүрміз. Күнделікті өмір салты – спортпен айналысу, зиянды әдеттерден аулақ болу, дұрыс тамақтану, дәрігерге дер кезінде қаралу – денсаулықты сақтаудың қарапайым шарттары осылар екенін әрқайсымыз жақсы білеміз. Демек, ең бастысы, өзімізге деген көзқарасты өзгерту қажет. Сонда ғана өз ағзамызға өзіміз көмектесіп, жанымыз бен тәнімізді рухымызға бағындыра аламыз.
көмектестім деп ойлаймын❤︎