Жазайық 6. Өз ұсынысыңды жаз. Пластикті қайда қолдануға болады? Пластиктен қандай заттар жасалады? пластмасса қай жерлерде көп қолданылады? пластиктен қалдық қалмау үшін не істеу керек?
Белка прыгала с ветки на ветку и упала прямо на сонного волка. Волк вскочил и хотел ее съесть. Белка стала просить: – Пусти меня.
Волк сказал: – Хорошо, я пущу тебя, только ты скажи мне, отчего вы, белки, так веселы. Мне всегда скучно, а на вас смотришь, вы там вверху все играете и прыгаете.
Белка сказала: – Пусти меня прежде на дерево, я оттуда тебе скажу, а то я боюсь тебя.
Волк пустил, а белка ушла на дерево и оттуда сказала: – Тебе скучно оттого, что ты зол. Тебе злость сердце жжет. А мы веселы оттого, что мы добры и никому зла не делаем.
Ғаламтор-интернет қазақ қоғамына енгелі көп болған жоқ. Аз уақытта әлем торласып үлгерді. Кешегі жаңалық, жаңалық болмай қалды. Сол заматта бүгінгі жаңалық та ескіріп үлгереді. Дәл қазіргі жаңалығыңыз әлдекімдерден естіген әңгімесі болуы мүмкін… Африкадағы әлдебір тайпа көсемінің өлімін, Америкадағы гейлердің шеруін, Ауғандағы әйелдің аянышты халін, Үндістандағы жалаң аяқ кем-кетіктің ауыр тұрмысын, аш-жалаңаш балалар тағдырын дер шағында көресіз де, келесі несі бар екен деп елеңдеп отырғаның. Жақсылық іздеу – кемшін. Қандай өрт, апат, қанқұйлы іс болды екен деп елегіземіз көбіміз…
Енді бірде өз ойыңызды екі қарап өңдеместен, өзіңіздің әлеуметтік желідегі парақшаңызға сүңгітіп кеп жібердіңіз. Ең бастысы, жазбаңыздың грамматикалық қателіктеріне, ой-мазмұндық ұрда-жықтығына, жарты сөйлем, жалаң құрылым екеніне мән беріп жатқан Сіз жоқ, барлық шектеулер мен кедергілер сызылып тасталған, соған қарамастан о бір шеттен, өзге қаладан, өзге ауданнан, өзге ауылдан әлдебір кісі ойыңызды ұнатыпты. Мақұл. Тағы бірнешеуіне де жаман әсер етпеген көрінеді. Дұрыс. Енді келіп басқа бір шеттен сіз көрмеген, атын естімеген қайдағы біреу ақыл айта бастайды, дұрыс емес дейді, сөйлеміңді түзе дейді, үтір-нүктеңді байқап қой дейді, сөзді орнымен қолдан дейді, мәдениетті бол дейді. Кім ол сонша бұлай ақыл айтатын? Жатып кеп арылдайсың. Өзіңнің жазбаңды қорғауың керек. Ал ол жазбаңның басында проза, поэзия деген анықтамалар тұрса, онда тіптен күйіп кетесің. Күңіренесің. Кіжінесің. Өзге аздаған оқырманыңызға қызық керек, ортаға май құя түседі. Біреуі «еп» дейді, енді бірі «шоқ» дейді. Біреуі жұбатқансиды, тағы бірі саған жаны ашығансып, екі жақтың да көңілін жықпай, «…енді дұрысырақ, онша үлкен ағаттық та жоқ секілді… бірақ…» деп мүләйімсиді. Танымайтын қасыңа қарадай өш боп, сәл жылы сөз айтқан пікірлесіңе жүрегің елжіреп сала береді. Міне, бүгінгі ғаламтор әдебиеті. «Шөп те – өлең, шөңге де – өлең». Сөйлем құрай білсең, жазушысың. Ондай атақты саған ешкім берген жоқ, жеке парақшаңа, болмаса өзіңнің блогыңа, яки сайтыңа іліп қой. Саған қой деген пенде болмас. Болып жатса, ит терісін басына қаптай сал. Ешкімді еркінсітпе. Цензураның заманы өткен. Бірте-бірте кітаптың да «модыдан» қаларын ішіңіз сезіп жүр. Ат шығарудың төте жолы сарғайған журналдар мен газеттердің бетінде көлдей болып тұру емесін екінің бірі біледі. Әлеуметтік тобыңыз, сізді жақтайтындар мен жақтамайтындар қанша көп болса, сонша жақсы. Ойыңызға келгенін тізе беріңіз
– Пусти меня.
Волк сказал:
– Хорошо, я пущу тебя, только ты скажи мне, отчего вы, белки, так веселы. Мне всегда скучно, а на вас смотришь, вы там вверху все играете и прыгаете.
Белка сказала:
– Пусти меня прежде на дерево, я оттуда тебе скажу, а то я боюсь тебя.
Волк пустил, а белка ушла на дерево и оттуда сказала:
– Тебе скучно оттого, что ты зол. Тебе злость сердце жжет. А мы веселы оттого, что мы добры и никому зла не делаем.
Ғаламтор-интернет қазақ қоғамына енгелі көп болған жоқ. Аз уақытта әлем торласып үлгерді. Кешегі жаңалық, жаңалық болмай қалды. Сол заматта бүгінгі жаңалық та ескіріп үлгереді. Дәл қазіргі жаңалығыңыз әлдекімдерден естіген әңгімесі болуы мүмкін… Африкадағы әлдебір тайпа көсемінің өлімін, Америкадағы гейлердің шеруін, Ауғандағы әйелдің аянышты халін, Үндістандағы жалаң аяқ кем-кетіктің ауыр тұрмысын, аш-жалаңаш балалар тағдырын дер шағында көресіз де, келесі несі бар екен деп елеңдеп отырғаның. Жақсылық іздеу – кемшін. Қандай өрт, апат, қанқұйлы іс болды екен деп елегіземіз көбіміз…
Енді бірде өз ойыңызды екі қарап өңдеместен, өзіңіздің әлеуметтік желідегі парақшаңызға сүңгітіп кеп жібердіңіз. Ең бастысы, жазбаңыздың грамматикалық қателіктеріне, ой-мазмұндық ұрда-жықтығына, жарты сөйлем, жалаң құрылым екеніне мән беріп жатқан Сіз жоқ, барлық шектеулер мен кедергілер сызылып тасталған, соған қарамастан о бір шеттен, өзге қаладан, өзге ауданнан, өзге ауылдан әлдебір кісі ойыңызды ұнатыпты. Мақұл. Тағы бірнешеуіне де жаман әсер етпеген көрінеді. Дұрыс. Енді келіп басқа бір шеттен сіз көрмеген, атын естімеген қайдағы біреу ақыл айта бастайды, дұрыс емес дейді, сөйлеміңді түзе дейді, үтір-нүктеңді байқап қой дейді, сөзді орнымен қолдан дейді, мәдениетті бол дейді. Кім ол сонша бұлай ақыл айтатын? Жатып кеп арылдайсың. Өзіңнің жазбаңды қорғауың керек. Ал ол жазбаңның басында проза, поэзия деген анықтамалар тұрса, онда тіптен күйіп кетесің. Күңіренесің. Кіжінесің. Өзге аздаған оқырманыңызға қызық керек, ортаға май құя түседі. Біреуі «еп» дейді, енді бірі «шоқ» дейді. Біреуі жұбатқансиды, тағы бірі саған жаны ашығансып, екі жақтың да көңілін жықпай, «…енді дұрысырақ, онша үлкен ағаттық та жоқ секілді… бірақ…» деп мүләйімсиді. Танымайтын қасыңа қарадай өш боп, сәл жылы сөз айтқан пікірлесіңе жүрегің елжіреп сала береді. Міне, бүгінгі ғаламтор әдебиеті. «Шөп те – өлең, шөңге де – өлең». Сөйлем құрай білсең, жазушысың. Ондай атақты саған ешкім берген жоқ, жеке парақшаңа, болмаса өзіңнің блогыңа, яки сайтыңа іліп қой. Саған қой деген пенде болмас. Болып жатса, ит терісін басына қаптай сал. Ешкімді еркінсітпе. Цензураның заманы өткен. Бірте-бірте кітаптың да «модыдан» қаларын ішіңіз сезіп жүр. Ат шығарудың төте жолы сарғайған журналдар мен газеттердің бетінде көлдей болып тұру емесін екінің бірі біледі. Әлеуметтік тобыңыз, сізді жақтайтындар мен жақтамайтындар қанша көп болса, сонша жақсы. Ойыңызға келгенін тізе беріңіз