ВЫПИШИТЕ ЗАЛОГИ Күлтегін» жыры жер мен көктің, а ң жаралуы туралы философиялық толғаудан басталады. Бұдан кейін бүкіл а Білге қаған мен Күлтегін батырдың ата-бабалары билік жүргізгені, түгел түркінің басын қосып, қуатты мемлекет орнатқан Бумын қаған мен Істемі қаған мадақталады. Күлтегін батыр көп әскер жиып, түркі елін жаудан азат етуге кіріскені зор сүйіспеншілікпен суреттеледі. Түркі әскерінің оғыз, соғды, түргештерге, т.б. қарсы жүргізген шайқастары, ал Күлтегін батырдың шайқас алдындағы жекпе-жекке шығып, жауды ұдайы жеңіп отырғаны зор шеберлікпен бейнеленген.
Жырдың авторы Күлтегін мінген аттың сипатын, ат әбзелдерінің әдемілігін, батыр қаруының сұсты көрінетінін ұтымды теңеулер арқылы көрсете білген. Жырда Күлтегін түркі елінің «төрт бұрышындағы» барлық жауды жеңіп, елде тыныштық, бейбіт өмір орнатады. Ақын Күлтегіннің ерлігі туралы: «Бастыны еңкейтті, Тізеліні бүктірді», – дейді. Солай жырда Күлтегін батырдың күллі түркі халқын тәуелсіз еткені әрі оны байлыққа кенелткені «Жалаңаш халықты тонды, Кедей халықты бай қылдым. Аз халықты көп қылдым. Тату елге жақсылык қылдым», – деп зор мақтаныш сезіммен баяндалады: «Күлтегін» жырының басты идеясы түркі халқын ауызбірлікке, сыртқы жауға қарсы ұйымдасқан күреске, ежелгі ата-баба жолы мен салт-дәстүрін берік ұстауға үндеу болып табылады. Жыр соңында Күлтегін батыр қайтыс болғанда бүкіл түркі халқы қатты қайғырып, аза тұтқаны, оны жоқтап, жерлеу салтанатына әлемнің төрт бұрышынан көптеген атақты адамдар – елшілер, батырлар, бектер, тас қашайтын шеберлер, т.б. келгені айтылады.
«Күлтегін» жыры – елдің ішкі бірлігін жыр еткен, идеялық мазмұны терең, көркемдік дәрежесі биік поэзиялық туынды. 2001 жылы 18 мамырда Астана қаласындағы Еуразия ұлттық университетіне Күлтегін жазба ескерткішінің көшірмесі қойылды.
Как то сидели два лентяя болтали о том о сем. Каждый решил рассказать свою мечту.
- Я собой совершенно не доволен, - сказал первый.- Не наедаюсь,не высыпаюсь, ничего не успеваю. Моя мечта - наестся, выспаться, проснутся снова наестся, вот было бы здорово!
- Нет нет! - оборвал его слова второй, - Моя мечта насытить мой желудок, чуть погодя снова сесть поесть, есть есть не останавливаясь есть, а ты говоришь спать, когда спать? ведь в это время можно есть. Если бы можно было есть все время без перерыва на сон Вот это было бы здорово. согласись? - сказал обжора.
Берілген шығарманың бұл үзіндісі - түк қалмаған сияқты, аңғал-саңғал үйдей деген теңеулер; сынған қабырға, басуға жарамай қалған аяғы деген эпитеттер мен шыбын жаны деген метафораны қолдану арқылы жазылған адамның сол сәттегі бейнесі, яғни портреті. Және де үзіндіден" шыбын жаны әлдеқашан торғайға айналып, əлдеқайда ұшып кеткен тəрізді "деген жерінен әсірелеу арқылы айтылғанын көруге болады. Бұл эпизод Аяғанның ең соңғы ақтық демі шығар сәттегі кезі еді. Эпитет, метафора, теңеу, әсірелеуді қолдану арқылы шығарма ерекше көркемделе түсті деп ойлаймын.
Объяснение: