Уақыт – ұлы күш. Абай Құнанбайұлы «Сағаттың шықылдағы – емес ермек» тақырыптары бойынша жиынтық бағалау
ІІ-нұсқа
Күні:
Сынып:
Оқушының аты-жөні:
1. Мәтінді түсініп оқы, мәтні бойынша тест жұмысын орында:
Уақыт – адамның өмірі. Біз өмірге келгеннен бастап, уақыт сағаты іске қосылады. Балалық шақтағы әрбір қадамымыз да осы уақытқа кіреді. Қазақтың заңғар жазушысы – Мұхтар Әуезов «Жұмысың өнсін десең, өткенге өкінгің келмесе, әр минутыңды ұқыпты пайдалана біл», - деп, өсиет қалдырған. Осы өсиетті қалай орындап жүрміз?!
Біз қазір мектеп оқушысымыз. Жасымыз 12-13-те. Бұл – «өміріміздің 12 жылы» өтті деген сөз. Осы жылдарды біз қалай пайдаландық. Ойланып көрші! Осы уақытқа дейін не үйрендік! Қандай жақсы істер орындадық? Уақытымыз босқа өтіп жатқан жоқ па?
1. Мәтінде өсиет айтып қалдырған кім екен?
А) М. Әуезов В) М. Мақатаев С) М. Жұмабаев Д) М. Дулатов
2. Мәтінде өмірдің қанша жылы өткені көрсетілген?
А) он В) он бір С) он екі Д) он үш
3. Адамның өмірі болып не саналады?
А) сағат В) уақыт С) күн Д) оқиға
4. Уақыт сағаты қашаннан бастап іске қосылады екен?
А) мектепке барғаннан В) өмірге келгеннен С) мектепті бітіргеннен Д) ЖОО түскеннен
5. Мәтін мазмұны бойынша қанша сұрақ берілген?
А) 2 В) 3 С) 4 Д) 5
2. Берілген сөздердің аудармасын жаз:
мәдениеттілік
ақыл-кеңес
өсиет
үнемдеу
ержеткен
әсершіл
кеш сермеу
заман
3.*Берілген сын есімдерді қажетті бағанға орналастыр және кез келген 3 сөйлем құрастыр
Сын есімдер: сарылау, кішілеу, қап-қара, өте биік, тым кіші, аса үлкен, әдемірек,нағыз, ұзынша, әдемілеу, тіпті, әп-әдемі
Салыстырмалы шырай Күшейтпелі шырай
4. Берілген уақыт өлшемін сөздермен жазып шық.
кетті қалды
5. Адасқан әріптер. «Уақыт - сый» тақырыбына әріптерден сөздерді құру
Қажетті сөздер: СЙЫ, КЕКІШ, БІИТЕУК, ӨМРІМІЗІ, ЖЫАРМ
6. . «Уақыттың бос өткені – өмірдің бос өткені?» атты тақырыпта эссе жаз.
Өзгелік етіс - Понудительный залогПонудительный залог образуется при суффиксов -дыр, -дір, -тыр, -тір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз. Этот залог отсутствует в русском языке. Он обозначает “заставить, понудить, попросить, позволить, совершить какое-либо действие или принять иную форму состояния” и образуется при суффиксов. Например: Біз оған өлең айт-қыздық. - Мы заставили его читать стихи. Мен көйлек сатып ал-ғыз-дым. - Я попросила себе купить платье.
Ортақ етіс - Взаимный залогВзаимный залог - переводится как “совместно, одновременно с кем-то делать что-то” или “одновременно с кем-либо находиться в определенном состоянии”. Он образуется при суффиксов -с, -ыс, -іс. В русском языке подобный залог отсутствует, а взаимно-совместное значение выражается глаголами возвратно-среднего залога. Например: Мен досыммен құшақтастым. - Я обнялся с другом. Олар хат жазысты. - Они переписывались.
Абай - даналықтың бастауы.
Жоспар.
Кіріспе.
Негізгі бөлім.
1. Абай - біртуар дара тұлға.
2. Абайдың шығармашылығы.
Қорытынды.
Абай Құнанбаев осы күнгі Семей облысындағы Шыңғыс тауын жайлаған Тобықты руынын ішінде 1845 жылы туған. Абайдың өз әкесі — Құнанбай, атасы — Өскембай, арғы атасы — Ырғызбай. Аталарының барлығы да ру ішінде үстемдік жүргізген адамдар.
Абай - ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер, либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен. Абай Шығыс пен Батыс мәдениеті мен өркениетін жетік білген. Бірқатар әлем ойшылдарының еңбектерімен жақсы таныс болған. Болашақ ақынның дүниеге көзқарасының қалыптасуына оның озық ойлы орыс зиялы қауымының өкілдерімен араласуы орасан зор ықпал етті. Абай — ұлы ақын әрі ойшыл. Ол өз төңірегіндегі адамдардың, жақындары мен шәкірттерінің бойындағы өз халқына риясыз берілгендікті, оның мүдделерін қорғау қасиеттерін қолдап отырды. Ұлы ақын жас ұрпақты имандылыққа, адамгершілікке, ғылым-білім үйренуге шақырды. жастарды бес нәрседен — өсектен, өтіріктен, мақтаншақтықтан, еріншектіктен, бекер мал шашпақтықтан қашық болуға, бес асыл іске — талап етуге, еңбекті сүюге, терең ойлай білуге, қанағатшыл болуға, қайырымды рақымшылық жасауга шақырды.
Абай жастардың бойындағы кеселді кемістіктерді, арсыздық пен ұятсыздықты, дөрекі надандықты тәрбие және білім беру арқылы жоюға үндеді. Ақын ол үшін қазақ балаларын оқытатын мектептерді көптеп салуды жақтады.