ТЖБ по казахкому 1-тапсырма
Мәтінді мұқият оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз.
1-мәтін
«№136 ЖББОМ» КММ 8-cынып оқушысы К.М.Ақанованың
«Жалпы адамзаттық құндылықтар – рухани дамудың қайнар көзі» мақаласына
АННОТАЦИЯ
( )
Мақалада автор жалпы адамзаттық құндылықтар ұғымына жан-жақты түсініктеме бере
отырып, оның адам бойында қалыптасуына талдау жасайды. Автор «құндылық» түсінігінің
тарихына тоқталып, түрлі авторлардың көзқарастарынан мысалдар келтіреді. «Құндылық»
түсінігінің педагогика саласындағы рөліне тоқталады және адамды тәрбиелеу үшін оның өмір
сүруіне ең керекті, маңызды, қажетті, бағалы дүниелердің жиынтығын құрайтын
педагогикалық категория ретінде қарастырады. Автордың мақсаты – күрделі әрі аумалы-
төкпелі заманда құндылықтар жүйесінің адам өміріндегі маңызды категория екендігіне
оқырманның көзін жеткізу. Құндылықтарға бейімделу адамзатқа тән. Болмыс
құбылыстарының құндылықтарынсыз әлеуметтік жан иесі ретіндегі адамның іс-әрекетінің де,
өмірінің мәні де болмайды. Жалпы адамзаттық құндылықтар арқылы тәрбие беру – рухани
азғындықтан шығудың ең басты жолы. Осы орайда бүгінгі таңдағы мектептерде жүргізілетін
тәрбиенің өзіндің басты мақсаты да осында айқындалып, бағыты белгіленуі қажет.
2-мәтін
ШЕТЕЛДЕРДЕ ОҚЫП ЖҮР ТАЛАЙ ҚАЗАҚ БАЛАСЫ...
Соңғы жылдары түрлі мемлекеттік бағдарлама аясында мыңдаған шәкірт шетел асып,
«инемен құдық қазыпты». Ал мұның сыртында әртүрлі шетелдік гранттармен өзге елге қанат
қаққан жастарымыз қанша? Санын дөп басып айту қиын. Олардың қаншасы елге оралып,
жемісті еңбек етіп жүр? Сол жастарымыз өзге елден нендей тың жаңалық, нендей тың серпіліс
әкеліп жатыр?
Ең алдымен, «Жастарды шетелде оқыту кемерінен асып бара жатқан жоқ па?» деген
сұраққа жауап тауып алған жөн. Алысқа бармай-ақ, іргедегі 1,5 миллиард халқы бар Қытайға
назар салайықшы. «Айдаһар елі» шетелге бала жіберуге айлалы көзбен қарайды. Жылына оқу
мақсатында бірнеше мың адамды ғана шекара асырып, 2-6 айлық, әрі кетсе, бір жылдық білім
беру курстарына аттандырады. Олардың денін мемлекеттік қызметкерлер құрайды. Бұл – бір.
Екіншіден, 120 миллионнан астам халқы бар Жапония мемлекет тарапынан жылына 15-ақ
азаматты шетелде оқытуға рұқсат береді екен.
Ал Қазақстанда мемлекет тарапынан жыл сайын 3000 студентті 87 мамандық бойынша
дүниежүзіндегі 32 елге аттандыруда. Бұл «шетелге бала оқытпау керек» деген ойды
білдірмесе керек. Осы жағдайларды ескеріп, тек шетелде бала оқытудың санын емес, сапасын
арттырып, кемерінен асып бара жатқан мәселенің тізгінін бір тартып қою керектігін
аңғартады.
Әрине, келешектің көкжиегін кеңіту үшін жастарымыздың дамыған елдерді көруі, сол
жақтан дәріс алып, елінің кемесін алға сүйреуі қажет-ақ. Мұны жоққа шығаруға болмайды.
Мәселен, осы бағытта «Болашақ» бағдарламасы жастарды өзі таңдаған озық оқу орнына
орналастыру, оны оқуын бітіргенше қадағалау, сосын елге қайтқан соң жұмыспен қамту
сынды жұмыстарды дөңгелетіп жатқаны рас.
Qazir үшін
Атыраудан журналистік зерттеу жүргізген
Гүлзада Ниетқалиева
1-мәтін 2-мәтін
Тақырыбы
Мәтіндердің стилі қандай?
Жанры, жанрлық ерекшеліктері неде?
Құрылымы қандай мәтін бөлімдерінен тұрады?
Мәтіндер қалай ресімделген?
Отан - елдің анасы
Ер - елдің анасы
Отан қадіріне жетпеген,
өз қадіріне жетпейді.
Отан үшін күрес,
Ерге тиген үлес.
Отан – оттан да ыстық
Отан қуат - отбасы шуақ
Отан отбасынан басталады.
Отанды сүю – отбасынан басталады.
Орағың өткір болса,қарың талмайды,
Отаның берік болса жауың алмайды.
Отансыз адам - ормансыз бұлбұл
Алтын ұяң – отан қымбат.
Ер - елінде,
Гүл жерінде.
Ел іші – алтын бесік
Ауылым - алтын бесігім
Өз елің – алтын бесігің,
Еңбекпен бағыт егіз.
Өзге елінде сұлтан болғанша,
Өз еліңде ұлтан бол.
Ел мен жер егіз.
Туған жердей ел болмас,
Туған елдей ел болмас.
Бірлігі жоқ ел тозады,
Бірлігі күшті ел озады.
Жат жердің қаршығасынан ,
Өз еліңнің қарғасы артық.
Егілмеген жер жетім,
Елінен айрылған ер жетім.
Ұлтарақтай болсада,
Ата қонысы жер қымбат.
Ат төбеліндей болсада,
Туып өскен ел қымбат.
Ел – елдің бәрі жақсы,
Өз елің бәрінен жақсы.
Бұлбұл гүлзарын сүйеді,
Адал адам отанын сүйеді.
Ит тойған жеріне,
Ер туған жеріне.
Туған жер - тұғырың,
Туған ел - қыдырың.
Туған жердің жуасы да тәтті.
Неке және отбасы - бұл ерлер мен әйелдер мен олардың балалары арасындағы қатынастарды реттейтін өзара байланысты әлеуметтік институттар. Неке дегеніміз - ұрпақ өрбітудің табиғи қажеттілігінен туған ер мен әйелдің әлеуметтік танылған одағы. Отбасы дегеніміз - мұндай одақ құрған және тайпаны (тұқымды) экономикалық жағынан қамтамасыз ететін әлеуметтік бірлік. Неке мен отбасы туралы нақты анықтама беру қиын, өйткені олар тарихта үлкен өзгерістерге ұшырады және олардың әртүрлі формалары пайда болды. Ғылымда некенің және отбасының бастапқы формасы туралы сенімді гипотезалар бар.