Тыдалым. 1-тапсырма. Мәтінді тыңдап, тірек сөздерді анықтаңыз. Қазақ ұлттық мәдениетінің ең байырғы, аса құнды салаларының бірі
қолөнері, оның ішінде ою өрнек болып табылады. Ою өрнектер әсемдікпен
сәнділіктің белгісі ғана емес, сонымен бірге халықтың арман-ойының тілек
мүддесінің нышаны, осы тұрғыдан алып қарағанда ою өрнектің мазмұндылық
ерекшеліктері сан алуан. Бүгінгі ұрпақ өзінің ұлттық сезімдерін өнерін
жоғалтпауы қажет. Өнер адамға жақсы әсер ететін және оны тәрбиелейтін нәзік
дүние. Оның құндылығы орасан зор. Сонау жазу-сызу шыға қоймаған ерте
заманда адам өз ойын тасқа, сүйекке, ағашқа ойып, қашап түсіріп отырған
Қазіргі қолөнер саласындағы сүйек ою өнері», «ағаш ою өнері» деген сөздер сол
ерте заманда қалыптасқан ұғымдар. Қолөнердің сала-саласында кең
қолданылып келген, өнердің өте кене әрі күрделі түріною-өрнек өнері. Қазақтың
қол тума сәндік өнерінің барлық түрлеріне де оюлар мен өрнектер алғашқы
элемент ретінде қолданылады. Ою мен өрнек қолөнер бұйымдарының
тұтынушылық және эстетикалық мәнін аша түседі. Сондықтан да қолөнер
заттарының әр қайсысындағы оюлау мен өрнектеуге, әшекейлеуге жіті зер сала
білу керек. Бір кезде тасқа, ағашқа, сүйекке түсірілген ою-таңбалар келе-келе
киізге, алаша, кілем тағы басқа заттарға салынатын болған
ҚАЗАҚСТАН «ҰЛЫ ДАЛА ЕЛІ»
Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған салтанатты жиында Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың сөйлеген сөзі ел арасында кеңінен қолдау тапты.
Берілген айдарда Сіздерге Елбасының сөзінде көтерілген идеялар мен ұсыныстарға жолдаған бірнеше пікірлерді ұсынып отырмыз.
ҰЛЫ ДАЛА ЕЛІ – БАБАЛАРДЫҢ АРМАНЫ,
ҰЛТЫМЫЗДЫҢ МАҚСАТЫ
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Астана қаласында өткен Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған салтанатты жиналыста жасаған баяндамасында “Мәңгілік Ел ” болуға бет алған бүгінгі халқының барша тарихына талдау жасалды. Ұлтымыздың бірнеше мың жылдық өткен мерзіміндегі қазіргі ұрпағы үлгі тұтар, сабақ алар кезеңдерін саралады.
Кең байтақ қазіргі қазақ даласында өмір сүріп, дамыған тікелей арғы бабаларымыз негіздеген, сол уақыттағы әлемдік дамуда шешуші орындары болған Ұлы мемлекеттік бірлестіктердің Отандық және әлемдік тарихтағы алған орнына баға берді.
Елбасы баяндамасының негізгі мазмұны қазіргі қазақстандықтардың, соның ішінде жас ұрпақтың осындай бабалар тарихын білу арқылы оның ерлікке толы беттеріне мақтанып, өкінішті кезеңдерінен сабақ алуға шақыруымен ерекшеленді.
Соның ішінде әсіресе, жоғарыдағы аталған Ұлы мемлекеттердің заңды мұрагері, тура осыдан 550 жыл бұрын өмірге келген Қазақ хандығының құрылып, дамуының тарихи заңдылығы жан-жақты баяндалды. Жаңа мемлекеттің территориясын негіздеу, оның қуаттылығын арттырудағы, дербестігін қамтамасыз етудегі қазақ хандарының қызметтеріне талдау берілді.
Осылармен қатар белгілі мерзімде қуатты жұртқа айналған хандықтың әлсіреу кезеңін сипаттап, оның себептерін ашып көрсетті. Еркіндігінен айырылып, басқаға тәуелділікке өткен қазақ халқының ауыр тарихын баршамыздың есімізге салды.
Елбасы осы баяндамасында халқымыздың тарихындағы осындай жағдайдың орын алуының себептерін ашып көрсетті. Одан сабақ алудағы ұлтымыздың тарихын білудің маңызына тоқтады.
Егемендікке қол жеткізген қазіргі Қазақстан мемлекетінің жетістіктерін саралады, дүниежүзілік қауымдастықтың белді мүшесі ретіндегі қазіргі жаһандану заманындағы оның алдында тұрған міндеттерді айқындады. Қазақстанның егемендік жылдарындағы көптеген әлемдік тұрғыдағы игі бастамалардың негіздеушісі болып отырғандығы Елбасының баяндамасында барынша көрініс тапты.
Тәуелсіз Еліміздің болашағы оны мекендеп отырған жүзден астам ұлттардың өзара түсіністігі, теңдігі, силастығы мен ұғыныстылығында екендігін Президент баса айтып өтті. Осы бағыттағы еліміздегі атқарылып отырған келелі істердің ауқымы мен нәтижесіне тоқтады.
Елбасы “Біздің қасиетті жерімізді ықылым замандардан Ұлы Дала деп, ал бабаларымызды Ұлы Даланың ұрпақтары деп атаған. Біз-солардың жалғасымыз, Ұлы Даланың мұрагерлеріміз. Осынау кең байтақ Ұлы Даланың көгінде халқымыздың бақ жұлдызы болып Жаңа Қазақстан дүниеге келді. Біздің Қазақстанымыз –Ұлы істердің ұйтқысы болған Ұлы Дала Елі! Бұл-біздің таңдауымыз!” деп көрсетіп, халқымыздың алдында тұрған міндеттерді атады.
Ақыл, қайрат, жұрік ме мықтымын деп сөзге келіп қалады. Өзінің адамға қаншалықты керектігін айтып өздерін жоғары бағалап біраз уақыт тартысады. Алайды шын мәнінде ол үшеуінде адам керек етеді. Тек өз орнымен қолдана білуі керек. Сонда ғалым"оы үшеуің басыңды қос, бәрін де жүрекке билет, - деп ұқтырып айтушының аты ғылым екен. Осы үшеуің бір кісіде менің айтқанымдай табылсаңдар, табанының топырағы көзге сүртерлік қасиетті адам - сол. Үшеуің ала болсаң, мен жүректі жақтадым. Құдайшылық сонда, қалпыңды таза сақта, құдай тағала қалпыңа әрдайым қарайды деп кітаптың айтқаны осы", — депті.