ТЫҢДАЛЫМ. ОҚЫЛЫМ -тапсырма. Мәтінді оқы. Мәтін бойынша жоспар құр.
«Дүниені өзгерткің келсе өзіңнен баста» деген қанатты сөзді
басшылыққа ала отырып, әрқайсымыз бәсекеге түсуге және жеңіп
шығуға үйренуіміз керек. Ал біздің жалпы бәсекеге қабілеттілігіміз, түпкі
Нәтижеде, халықтың жақсы тұрмысына жеткізуі тиіс. Мен бұл арада
жаңағы айтылғандардың мағынасына неғұрлым тереңірек тоқталғым ке-
леді. Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігі ұлттың тек материалдық қана
емес, рухани баюына да әкелуі тиіс. Экономиканың өркендеуімен бірге со-
Hың ізінше мәдениет пен өнердің, қазақ тілінің, халқымыздың дәстүрлері
мен өмірлік философиясының гүлденуі жүруге тиіс (Н. Ә. Назарбаевтың
«Қазақстан жолы» кітабынан).
АЙТЫЛЫМ
6-тапсырма. Дереккөздерден «Мәңгілік ел» идеясы аясында жасалған бір
Объяснение:
Бүгінде өрімдей жастардың қылмыс жасауы көз үйренген көрініске айналып, елді елең қылып отыр. Тәртібі қиын бала есейген сайын қылмыстың ауыр түрлерін жасауға бейімі арта беретінін ескерсек, бұл аса өткір мәселе екенін мойындауға мәжбүрміз. Жыл сайын жаз маусымы басталып, оқушылар демалысқа шыққанда жасөспірімдердің тәртібін қадағалайтын құқық қорғау органдарының жұмысы екі есе көбейеді. Қазақстанда заң бойынша кәмелетке толмаған жасөспірімдерге түнгі сағат 22.00-ден кейін компьютерлік клубтарда отыруға және түнгі сағат 23.00-ден кейін көшеде ата-анасыз жүруге тыйым салынған. Оқушылар каникулға шығып, мектеп сабағы мен үй тапсырмасынан қолдары босағанда, жоғарыда айтылған ережелерді барлығы бірдей сақтай бермейді. Әсіресе, жасөспірімдердің қолымен жасалған қылмыстар мен құқықбұзушылықтар жаз мезгілінде көп тіркеледі. Тәртіп сақшылары қанша жерден жұмыс істеп жатырмыз десе де, жасөспірімдер арасындағы қылмысты азайту күнтәртібінде тұр. Жас жеткіншектердің қылмысқа бой ұру мәселесі тек құқық қорғау органдарының ғана емес, ата-ананың, мектептің, басқа да мемлекеттік және үкіметтік емес ұйымдардың қадағалауын талап етеді. Себебі психолог мамандардың зерттеуіне сенсек, жас баланың саналы азамат болып қалыптасуында оның жанұяда, мектеп қабырғасында, көшеде көрген өнегелері ерекше орын алады.
Табиғат адамдарға қуанышты сәттерді сыйлайды. Оған сүйсініп, сіз жақсылайсыз, мейірімді боласыз. Сонымен бірге сіз одан даналықты үйренесіз. Алайда ол да бәрімізге көмекке мұқтаж сияқты. Бізге жердің бәрін беру керек. Адамдар табиғатпен ренжімей, оның тұрғындарына зиян келтірмей дос болу керек. Бірақ көбісі бұл туралы ойланбайды.
Жыл сайын кәсіпорындар атмосфераға құбырлардан мыңдаған тонна күйе, күл және зиянды газдар шығарады. Бірақ кез-келген өсімдікте шаң мен зиянды газдарды ұстайтын арнайы құрылғылар жоқ. Үлкен қалаларда көліктер ауаны денсаулыққа зиянды пайдаланылған газдармен ластайды. Сондықтан, жақында, біздің елдің тұрғындары велосипедті ұнататын болды. Бұл үнемді ғана емес, сонымен қатар экологиялық таза көлік екені белгілі болды.
Сонымен қатар, біздің арамызда табиғи ресурстардың зиянкестері де бар. Біз өзіміз қолданып жүрген барлық әдемі және пайдалы заттарды қалай жойып жіберетінімізді байқамаймыз. Демалу мақсатында көлге саяхат жасағанда, көбінесе бөтелкелер мен банкілерді жағалауға тастап кетеміз, орманда, көлеңкелерде және су айдындарында өсетін гүлдерді жинай бастаймыз. Бірақ бұл гүл шоқтары көп ұзамай қурап, ешқашан адамдардың ою-өрнегіне айналмайды деп ешкім ойлаған жоқ. Шашылған қоқыс қоршаған ортаға зиян тигізіп қана қоймай, басқа туристердің де көңіл-күйін түсіреді. Қызықты аң аулау мақсатында ормандарға бару арқылы біз көптеген жануарларды құрта бастаймыз, сол арқылы көптеген түрлер біздің планетамыздан жоғалып кеткенін білмейміз.