Тыңдалым
Мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
Махамбет Өтемісұлы — қазақтың әйгілі ақыны, күйші композиторы, отаршылдыққа қарсы Исатай Тайманов бастаған көтерілісті (1836-1837) ұйымдастырушылардың бірі, осы көтерілістің жалынды жыршысы. Махамбет — халықты патшалық, хандық өкіметке қарсы қарулы кетеріліске шақырған алғашқы қазақ ақыны. Махамбет өзінің барша болмыс қасиеттерімен көшпелілер арасындағы көсем тұлғалардың бірі. Ол өзі туып өскен өңірдің Қамбар батыр, Ер Тарғын, Сыпыра жырау, Асан қайғы, Қазтуған, Шалкиіз, Жиембет, Доспамбет сияқты біртуар тұлғаларының өлмес мұраларын көкірегіне тоқып өсті. Өзі өмір сүрген заманның ағымына жүйрік, қыр сырын жетік меңгерген, көзі ашық, көкірегі ояу, білімді адам болған. Орыс, татар, араб тілдерін тәуір меңгерген. Мұны ол жазған хаттардан айқын аңғаруға болады.
Ақын өлеңдерінің басты қаһарманы — Исатай Тайманұлы. «Исатай деген ағам бар», «Исатай сөзі», «Арғымаққа оқ тиді», «Тарланым», т.б. өлеңдерінде Исатай батырдың көркем тұлғасы, адамгершілік, қайсарлық, тапқырлық қасиеттері жан-жақты сипатталды. Махамбет шығармалары - бұқара өмірінің рухани-поэтикалық шежіресі, шаруалар қозғалысының шынайы бейнесі. Ол жыраулық поэзияның көркемдік әлемін байытып, шығармаларында ұлт-азаттық идеяларын көтерді, елдікті сақтап қалуға шақырды. Махамбет жырлары дәуір шындығын бейнелеп, көтеріліс айнасы болып қана қойған жоқ, асқақ рух пен болашаққа деген сенімнің ерекше үлгісін көрсетті. Махамбет жыраулық поэзия дәстүрін шебер дамыта отырып, қазақ өлеңінің табиғатын жаңартты. Махамбет шебер күйші де болған, оның 11 күйі «Шашақты найза, шалқар күй» деген атпен жарық көрді (1982). Ақын өлеңдерінің халық арасына тарауына Ш.Жарылғапұлының атқарған рөлі зор. 1939 ж. Қ.Жұмалиев Махамбет өлеңдерінің жинағын шығарды.
Ақынның 200 жылдық мерейтойы аталып өтіп (2003), 4 томдық жинағы жарық көрді.
1-тапсырма. Берілген мәтінге 4 сұрақ құрастырыңыз
1.Саған қазақ әндері ұнайдыма?
2.Саған қандай әндер ұнайды?
3.Кімге қазақ әндері ұнайды?
1.Сенің анаң қандай әндерді жақсы айтады?
2.Кімның анасы қазақша әндерді жақсы айтады?
3.Сенің анаң қазақша әндерді жақсы айтадыма?
1.Кім анасымен әнді қосылып айтады?
2.Сен де кіммен әнді қосылып айтасын?
3.Сен де анаңмен нені қосылып айтасын?
1.Сен "Атамекен" әнін жақсы көресіңбе?
2.Сен қандай әнді жақсы көресің?
3.Кім "Атамекен" әнін жақсы көреді?
1."Атамекен" әнін кім жақсы көреді?
2.Қандай ән халық жақсы көреді?
3.Халық "Атамекен" әнін жақсы көрема?
Әр адамның өзiнiң туып-өскен жерi болады. Менiң Отаным - Қазақстан. Қазақстанның жерi кең-байтақ, өте әдемi және бай. Мұнда кең далалар, жасыл ормандар, көгiлдiр өзеңдер, шөлдi аймақтар, биiк таулар бар. Қазақстанда тарихи ескерткiштер, табиғаты көркем қорықтар орналасқан. Қазақстан Республикасының президентi - Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Ол - бiздiң сенiмдiлiгi. Қазақстан көп ұлттық мемлекет. Отанымда әр түрлi халықтар тұрады. Бiз - Қазақстанның болашағымыз. Қазақстан - бiздiң ортақ үйiмiз. Қазақстанда менiң отбасым, достарым, тұрады. Менiң Отаным - менiң мақтанышым, асыл байлығым. Мен Қазақстан өте сүйемiн.