Тест 1-нұсқаЕсімдік 1.Есімдік мағынасына қарай нешеге бөлінеді?
А)2 б)3 с)4 д)6 е)7
2.Жіктеу есімдігі қатысқан сөйлемді табыңыз.
А)Ағам уақытты үнемді қолданады.
Б)Марат демалыс күні ешқайда бармайды.
С)Атам бізге алма жіберіпті.
Д)Бірнеше оқушы кешігіп келді.
Е) «Көксерек»әңгімесін кім жазды?
3. Сұрау есімдігінің тәуелденген түрін табыңыз.
А) нешеуі б) кімдер с)қайдан д) барлығы е) кімдікі
4. Берілген есімдіктердің қайсысы зат есімнің орнына жүреді?
А)әлдекім б)әрбір с)әрқашан д)ешқандай е)кейбір
5. Шығыс септігінде тұрған сілтеу есімдігін табыңыз
А)бұнда б) сенен с)бұнысы д) кімнен е) содан
6.Жақтық ұғымға қатысты есімдіктің түрін табыңыз
А) сұрау есімдігі б) сілтеу есімдігі с)жіктеу есімдігі д)өздік есімдігі е)жалпылау есімдігі
7.Сын есімнің орнына жұмсалатын есімдікті табыңыз.
А)әрбір б) әлдеқашан с) біреу д)әркім е) әлдене
8.Септелген сұрау есімдігін табыңыз
А) менің б) кімі с)неде д(соған е) бәріміз
9. «Әлдене»сөзі қай есімдік?
А) жіктеу есімдігі б) сілтеу есімдігі с) сұрау есімдігі д) белгісіздік есімдігі е) болымсыздық есімдігі
10. «Еш»сөзі қай еімдік түріне жатады?
А) сілтеу есімдігі б) сұрау есімдігі с) жіктеу есімдігі д) болымсыздық есімдігі е) белгісіздік есімдігі
11. Қате жазылған сөзді табыңыз
А) әрқашан б) әлдебіреу с) әлдене д)бірнәрсе е) әрқалай
12. «Әлде, әр,кей, қай»сөздері есімдіктің қай түріне қатысты?
А)белгісіздік б) болымсыздық с)сілтеу д) өздік е) еліктеу сөз
13.Сөйлемдегі есімдіктің түрлерін табыңыз. Бәрібір саған оны бермеймін.
А)жіктеу,сілтеу б)сұрау,өздік с)болымсыздық,сұрау д)белгісіздік,сілтеу е)жалпылау,сілтеу
14.Жалпылау, жинақтау мағыналарын білдіретін есімдіктерді табыңыз
А)сен,сіз б) біреу, әркім с) мына, ана д) ешкім, дәнеңе е) түгел, тегіс
15. Есімдікті табыңыз
А)Асанды қашан көрсең, көңілді жүреді.
Б)Түркі тілдерінің түбі бір.
С)Менсінбеу- тәкаппарлықтың белгісі
Д) Ештен кеш жақсы.
Е) Бүгін айт мейрамы.
16.Бірыңғай болымсыздық есімдіктің қатарын табыңыз.
А)мен, қашан,өзім б)ешкім,біреу, міне с) ештеңе, дәнеме, ешбір
Д)кейбіреу, біраз, өздерің
Е)түгел,тегіс, жалпы
17.Сөйлемде қанша есімдік бар? Мұның бәрін сағанөзім-ақ айтып беремін.
А)1 б)2 с)3 д)4 Е)5
18.Жалпылау есімдігі қатысып тұрған сөйлемді табыңыз.
А)Түгел сөздің түбі бір, түп атасы- Майқы би.
Б)Өз үйім-өлең төсегім.
С)Ешкім сөзіме көнбеді.
Д) Оспан осыны көргеннен-ақ Сымағұлдың қасынан кете алмады.
Е) Көшеде ешбір дыбыс жоқ.
19.Күрделі есімдік қатысып тұрған сөйлемді табыңыз.
А)Панасыз балалар үйін қазына түгел өз мойнына алды.
Б)Біріңді қазақ, біріңді дос, көрмесең естің бәрі бос.
С)Әрбір қайратсыз қорқақ, мақтаншақ келеді.
Д)Қорқақ өзінің көлеңкесінен де қорқады.
Е)Мына құла аттың жалының төгілуін-ай!
20.Жіктелген есімдікті табыңыз.
А)Сен кімсің? Б)Оның аты кім? С)Менің оным дұрыс болмады. Д)Мыналар қайда? Е) Сен келемісің?
- Привет Данияр! Как школа? Какие оценки получаешь?
-Вроде все хорошо, я получаю пятерки и четверки!
-Какой ты у меня молодец! Какие планы на сегодня?
-Мама попросила меня посадить новые кусты.
-Можно я тебе просто я очень люблю ухаживать за природой!
-Конечно, дядя Амир! Я буду только рад вашей
- Тогда давай поскорее начнем!
-Да, надо поторопиться.
-Ты будешь носить воду, а я буду копать ямы для кустов. А то это сложная работа.
-Хорошо вам!
-Не за что.
(через один час)
-Вух, это было сложно, согласен Данияр? Ты оказывается у нас очень трудолюбивый!
-Да вам большое, не предстваляю как бы я справился один! Вы очень добр и ответственен! И всегда готовы проявить свою дружелюбность и силу .
-Всегда рад и тебе кстати!
Вот на казахском:
- Сәлем Данияр! Мектеп қалай өтті? Сен қандай белгілер аласың?
- Бәрі жақсы, мен бесеу мен төртеу аламын!
- Сен қандай жақсы адамсың! Бүгінге қандай жоспарлар?
-Мама жаңа бұталар отырғызуымды өтінді.
-Мен саған көмектесе аламын ба, мен тек табиғатты аялағанды жақсы көремін!
-Әрине, Әмір ағай! Мен сіздің көмегіңізге қуаныштымын!
- Онда тез бастайық!
-Ия, біз асығуымыз керек.
-Сен су тасисың, мен бұталар үшін шұңқыр қазамын. Бұл қиын жұмыс.
-Жақсы рахмет!
-Оқасы жоқ.
(бір сағаттан кейін)
- Вуух, қиын болды, Данияр келіседі ме? Сен өте еңбекқорсың!
-Ия, көп рахмет, мен мұны жалғыз қалай жасар едім деп елестете алмаймын! Сіз өте мейірімді және жауаптысыз! Және сіз әрқашан достық пен күш көрсетуге дайынсыз.
-Мен әрқашан көмектескеніме қуаныштымын және сізге рахмет!
Там уже сразу идет с деректі и дерексіз зат есімдер, типо например деректі это слово ана, а дерексіз это слово қуаныш.
Дауысты дыбыстар — дыбыстау мүшелерінің бірыңғай толық қатысуынан, фонациялық ауаның кедергісіз, еркін және баяу шығуынан жасалатын дыбыстар. Дауысты дыбыстарфонациялық ауаның көмейде керіліп тұрған дауыс шымылдығына соқтығуынан пайда болған дірілден жасалады. Дауысты дыбыстардыңбасты қасиеті сөз ішінде буын жасап, дауыссыз дыбыстармен тіркесе алатындығында. Қазіргі қазақ тілінің дауыстылар жүйесі 9 дыбыстан құралған: а, о, е, ы, і, о, ө, ұ, ү. Дауысты дыбыстар айтылғанда жақтың, еріннің, тілдіңқатысу дәрежесіне қарай: ашық — қысаң, еріндік — езулік, жуан — жіңішке болып бөлінеді.[1]
Дифтоңдар — екі немесе үш дыбысты біріктіретін: и, у, ю, я
Мысалы: ми [мый], миіз [мійіз], мия [мыйа], тиым [тыйым], тию [тійіу], тию [тыйыу], жиын [жыйын], жиен [жійен], шипа [шыйпа], шие[шійе], сүю [сүйіу], сия [сыйа], би [бій], бидай [быйдай], зиян [зыйан], ию [ійіу], у [ұу], су [сұу] сурет [сүурет] .
Жуан дауыстылар — тілдің кейін жиырылуы арқылы жасалатын дауыстылар: а, о, (у), ұ, ыЖіңішке дауыстылар — тілдің ілгері созылуы арқылы жасалатын дауыстылар: ә, е, (и), ө, ү, іАшық дауыстылар — тілдің таңдайға қарай төмендеп барып көтерілуі арқылы жасалатын дауыстылар, оларды айтқанда жақ кең ашылып, иек төмендейді. Қазақ тіліндегі ашықдауыстылар: а, ә, е, о, ө.Қысаң дауыстылар — жақтың кең ашылмай, тілдің таңдайға қарай жоғары көтерілуі арқылы жасалатын дауыстылар. Қазақ тіліндегі қысаңдауыстылар: ы, і, (и), (у), ү.Еріндік дауыстылар — айтылуда еріннің алға қарай сүйірленуі арқылы жасалатын дауысты дыбыстар: о, ө, ұ, ү, (у). Бұлар орыс тіліндегі әдебиеттерде "Лабиализованные гласные" деп те айтылады.Езулік дауыстылар — айтылуда еріннің кейін тартылып, езудің жиырылуы арқылы жасалатын дауысты дыбыстар: а, ә, е, э, ы, і, (и). Орыс тіліндегі әдебиеттерде "Нелабиализованные гласные" терминімен де беріледі.