Түйе . Қазақ халқы артса Төрт түлік малдың ең қасиеттісі түйені « дала кемесі » деген . Ол шөлге шыдамды , жүк көлік , жесе - ет , ал жүні киімге жараған . Қазақтар түйенің жүнінен шапан киген , ол жеңіл , жұмсақ әрі қыста жылы болған . Түйенің жүнінен тек жамылғы керпелер жасаған , « аяқасты тастауға болмайды » деп төсеніш жасамаған . Түйенің шудасын қайнатып , емге пайдаланған , ал терісінен ер қаптаған . Сүтін емге пайдаланған . Сүтi қою , құнарлы . Сүтінен шұбат , құрт , балқаймақ , т . б . жасаған . Сиыр малын қазақтар көбінесе көшке де , егіске де пайдаланған . Сиыр үйдің берекесі , отбасының асыра ушысы ретінде қадірлі мал болған . Ертеде сиы ры жоқ үй ас - ауқаты жұтаң болып есептелген . Ертеде сиырдың терісінен құдықтан су тартатын қауға ыдыс , қымыз ашытатын саба , сусын құятын Торсық жасаған . Тіпті сиырдың тезегін отын ретінде пайдаланған . Тезекті егіншілікте тыңайтқыш ретінде пайдаланған . Ал мүйізінен тарақ жасаған . Қой - төрт түліктің ішіндегі қазақ үшін сүйіктісі . « Мал өсірсең – қой өсір , пайдасы оның көл көсір » , деген қазақ атамыз . Өзі өсімтал , тез ет беріп , қонақкәдеге жарап отырады , сүті майлы әрі жұғымды . Қой мен ешкінің иленген терісін түрлі сырткиім мен аяқкиім тігуге пайдаланған . Қойдың жүнінен киіз басып , жіп иіріп , бау жасаған , кілем , текемет тоқыған . Қазақ халқы қой мен ешкіні « уаң мал » деп атайды . Ешкі — өте өсімтал мал . Ешкінің еті жеңіл әрі сіңімді , сүті өте құнарлы . Ешкінің сүттісін арнайы ұстап , ана сүтіне жарымаған баланы ешкі сүтімен асыраған . Ешкіні « жеңілтек мал » деп есептеген , мінезі ұшқалақ , шы : « Ешкі құсап селтеңдеп » , деп ешкіге теңеген . Қазақтың қасиетті малдарының бірі - жылқы . Ат . - ер қанаты . Жылқы жүйрік , әрі өте төзімді мал . Оны салт мін ген , көлік ретінде де пайдаланған . Жылқының қымызын емге пайдаланған . Жылқының жал - құйрығынан арқан ЖІП еседі , етінен қазы - қарта , жал - жая жасайды . напишите план озоглавьте и напишите о чём речь в одном предложении
Менің ана тілім – шексіз бай, шұрайлы, тегеуріні мықты тіл. Өйткені өмірдің алмастай қырын, абзал сырын түсіне білуіме басты себепкер - сол ана тілім! Мынау жарық дүниеге келгеннен бастап, ананың әлдиімен бойыма сіңіріп келе жатқан тілім мен үшін ең қастерлі, ең қымбат тіл. Ақын С.Торайғыров ана тілімді:
Ана тілім-ата-бабамыздан мирас болып келе жатқан баға жетпес мұра. Демек әр адам ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға, оның тазалығын сақтауға тиіс. Амал не, туған тілімізді шұбарлап, басқа тілдің сөздерімен араластырып сөйлейтіндерді жиі көремін. Тіпті, туған тілінен безетін сорақыларды да, менсінбеушілікпен қарап, қазақша сөйлеуге ұялатындарды көргенде, белгілі орыс жазушысы К.Г.Паустовскийдің «Туған тіліне жаны ашымаған адам – жәндік» деген сөзі ойыма еріксіз оралады.
Ақтамбердінің «Балаларыма өсиет» деп аталатын толғауы соңғы туындыларының бірі болса керек. Жырау балаларын тірліктегі татулықа,бірлікке үйретті. Жас ұрпақтың бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығаруы елді мақсатына жеткізерін ескертеді. Халықты жаудан қорғап,болшақтағы ұрпақтты ойлап,олар татулық,бірлікпен болсын деп айтқан.
Ата – бабамыз ана құрсағыннан бастап, бала дүниеге келгенше тәрбие жұмысын үзбей жүргізіп отырған. Алғашқы кезеңде тәрбие ойын – сауық түрінде жүргізілген. Бала жеті жасқа жеткенше бетінен қақпай, еркін, еркелетіп өсіреді. Зекімейді, жасқамайды, баланы ұрмайды. «Баланы басынан ұрма бағы таяды, арқасынан ұрма әруағы қашады» деп айту тәрбиенің негізі болып табылады. Әрбір отбасы ұрпақ тәрбиесіне үлкен мән беріп, ұлттық тәрбиені қалыптастыратын ата, әже, әке, мектептері арқылы халықтың салт – дәстүрлері, әдет – ғұрыптарына, ата кәсібіне балаларды үздіксіз тәрбиелеу арқылы қол жеткізіп отырған.
Менің ана тілім – шексіз бай, шұрайлы, тегеуріні мықты тіл. Өйткені өмірдің алмастай қырын, абзал сырын түсіне білуіме басты себепкер - сол ана тілім! Мынау жарық дүниеге келгеннен бастап, ананың әлдиімен бойыма сіңіріп келе жатқан тілім мен үшін ең қастерлі, ең қымбат тіл. Ақын С.Торайғыров ана тілімді:
Ана тілім-ата-бабамыздан мирас болып келе жатқан баға жетпес мұра. Демек әр адам ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға, оның тазалығын сақтауға тиіс. Амал не, туған тілімізді шұбарлап, басқа тілдің сөздерімен араластырып сөйлейтіндерді жиі көремін. Тіпті, туған тілінен безетін сорақыларды да, менсінбеушілікпен қарап, қазақша сөйлеуге ұялатындарды көргенде, белгілі орыс жазушысы К.Г.Паустовскийдің «Туған тіліне жаны ашымаған адам – жәндік» деген сөзі ойыма еріксіз оралады.
Ақтамбердінің «Балаларыма өсиет» деп аталатын толғауы соңғы туындыларының бірі болса керек. Жырау балаларын тірліктегі татулықа,бірлікке үйретті. Жас ұрпақтың бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығаруы елді мақсатына жеткізерін ескертеді. Халықты жаудан қорғап,болшақтағы ұрпақтты ойлап,олар татулық,бірлікпен болсын деп айтқан.
Ата – бабамыз ана құрсағыннан бастап, бала дүниеге келгенше тәрбие жұмысын үзбей жүргізіп отырған. Алғашқы кезеңде тәрбие ойын – сауық түрінде жүргізілген. Бала жеті жасқа жеткенше бетінен қақпай, еркін, еркелетіп өсіреді. Зекімейді, жасқамайды, баланы ұрмайды. «Баланы басынан ұрма бағы таяды, арқасынан ұрма әруағы қашады» деп айту тәрбиенің негізі болып табылады. Әрбір отбасы ұрпақ тәрбиесіне үлкен мән беріп, ұлттық тәрбиені қалыптастыратын ата, әже, әке, мектептері арқылы халықтың салт – дәстүрлері, әдет – ғұрыптарына, ата кәсібіне балаларды үздіксіз тәрбиелеу арқылы қол жеткізіп отырған.