Тәуелдік, жіктк жалған
улкенге — кімге? сын есімге
іііilлмейді. сын есім септік
ціцпк алғауларын қабылдаса, зат есімге айналады. мысалы:
_кімге? сын есім - ге (барыс септігінің жалғауы).
сын есімге тән қосымшалар — шырай жұрнақтары. олар: -лау/ -леу.
ау-деу, -тау-теу, -рақ-рек, -ырақ -рек.
оқылым
мәтінмен жұмыс
3-тапсырма. мәтінді оқы. мәтінге тақырып қой.
қазақта «ауылым — алтын бесігім» деген сөз бар. әркімге өзінің
туған жері — жерұйық. біздің дүниеде жалғыз еліміз, жеріміз бар. ол –
казак елі. жалғыз отанымыз – қазақстан. отаныңды сүю, отаныңа де-
ген сүйіспеншілік отбасыңнан, кіндік қаның тамған жерден, ұшқан алтын
ұяңнан басталады. менің де ұшқан ұям — дәл осы жер.
қ шағы өткен жерін еш уақытта ұмытпайды. ауыл —
біздің табан тірер жеріміз, тұғырымыз.
ауыл — халық руханиятының алтын діңгегі.
нұрсұлтан назарбаев
жазылым​

Сан есім - заттың санын, мөлшерін, ретін, шамасын білдіретін сөз табы. Сан есім жеке айтылғанда абстракт сандық ұғымдардың атауы болатындықтан, нақты мағыналары басқа сөздермен қарым-қатынасқа түсу кезінде, оларды сан жағынан анықтау барысында айқындалады. Сан есім өзі анықтайтын сөздің алдынан келіп, атау тұлғасында тұрады, субстантивтенгенде (заттанғанда) көптеледі, жіктеледі, тәуелденеді, септеледі. Сан есім морфол. құрамына қарай негізгі және туынды болып жіктеледі, оның дара, күрделі түрлері бар. Семантик.-морфол. тұрғыдан есептік, реттік, болжалдық, жинақтық, топтық, бөлшектік аталатын топтарға бөлінеді. Есептік Сан есім өзге Сан есім топтарының жасалуына негіз болады (мыс., бір, екі). Реттік Сан есім есептік сандарға -ыншы, -інші (бірінші, екінші), жинақтық Сан есім бірден жетіге дейінгі есептік Сан есімге -ау, -еу аффикстерінің (біреу, алтау), топтық Сан есім -дан, -ден, -тан, -тен қосымшаларының (алтыдан, жүз-жүзден) жалғануы арқылы жасалады. Болжалдық Сан есім заттардың санын дәл көрсетпей, шамамен, мөлшермен атайды (жүз шақты), бөлшектік Сан есім математикада жиі қолданылады (оннан екі бөлігі). Сан есімге ұқсас жарты, жалғыз, сыңар, қадақ, шақырым, қозы көш жер, ет асым, т.б. сөздер уақыт, салмақ өлшемдері ретінде қолданылғанымен Сан есімге жатпайды, нумеративтік сөздер болып табылады.

Берілген сөздердің мағыналары:

Адал адам: ешкімнің ала жібін аттамайтын, алдамайтын, жүрегі таза, пейілі ақ адам;

Адал жүрек: алдамайтын, пәк, таза жүрек;

Адал кәсіп: ешкімді алдамайтын адал еңбек;

Адал дос: қуаныш пен қайғыны да бірдей бөлісіп, әрдайым жаныңнан табылатын дос.

Қалың киім: жылы киім;

Қалың жұрт: көп адам, халайық, халық;

Қалың бет: ұятсыз;

Қалың қамыс: бітік өскен қамыс;

Қоңыр сиыр: қоңыр түсті сиыр;

Қоңыр жіп: қоңыр түсті жіп;

Қоңыр дауыс: әдемі, құлаққа жағымды естілетін дауыс;

Қоңыр салқын: самал;

Қоңыр күз: мизам шуақ, күздің соңы;

Қоңыр қаз: қоңыр түсті қаз;

Қоңыр жел: салқын самал жел;

Қоңыр аю: қоңыр түсті аю;

Сары май: нанға жағып жейтін май;

Сары уайым: қатты уайым;

Сары уыз: жұмыртқаның сарысы;

Сары ауыз: жас немесе балапан;

Сары су: ашыған сүттің іріткісі немесе қанды ірің/жалқаяқ.