Төменде берілген әр сөйлемді өз сөзіңізбен қайта жазыңыз. Сөйлемдерді берілген сөздермен бастаңыз.
Мысалы: А жасаған мәдениет екі түрге бөлінеді.
Мәдениет
Жауабы: Мәдениет адамдардың жасауы бойынша екі түрге ажыратылады.
1.А ң шаруашылыққа байланысты күн көрісінен туған дүниелер
материалдық мәдениетті құрайды.
Материалдық мәдениетті
2. Көшпелілердің рухани мәдениетінің дамуы тіршілік қарекетінің, тұрмысының
ерекшеліктерінен туындайды.
Рухани мәдениетінің дам
3. Киіз үй — Орталық Азия халықтарының негізгі баспанасы, көшпелі тұрғын үйі.
Орталық Азия халықтарының
4. Көшпенділердің киіз үйі — тарихымыздағы ең бірінші сәулеттік құрылыс.
Тарихымыздағы
5. Киіз үйдің ағаш құрамы үш бөліктен тұрады: кереге, уық және шаңырақ»,-деп жазады
Шоқан Уәлиханов.
Шоқан Уәлиханов
6. Қазанды татулықтың белгiсi ретiнде көрсететін аңыздар да бар.
Татулықтың белгісі
7. Мұны «төр» сөзi Орхон-Енисей жазбаларында мемлекет мағынасында
қолданылғанынан байқауға болады.
Орхон-Енисей жазбаларында
8. Киіз үй жер сілкінісінде де ыңғайлы, өйткені ол оңайлықпен бұзылмайды.
Жер сілкінісінде
9. Қазақстан жер сілкінісінен зардап шеккен елдерге шатырдың орнына киіз үйлер апарып
жүр.
Жер сілкінісінен
10. Көшпенділердің киіз үйі- ғасырлар бойы өз құндылығын жоймай келе жатқан құнды
мәдени жәдігер.
Ғасырлар бойы
Кітап - білім бұлағы,
Білім - өмір шырағы.
(сондықтан оқу керек)
- Жоқ, ауаны тап-таза деп айта алмаймыз.
- Неліктен?
- Себебі қазіргі кезде машиналар, әртүрлі көліктер көп жүреді. Зауыттар ауаны ластайды. Адамдардың бірі далаға қоқыс тастап кетеді, бірі шылым шегеді.
- Арман, мен далада сірінкемен ойнап, от жағып жатқан балаларды көрдім. Олар да ауаны ластайды ғой, иә?
- Әрине, ластайды. Отпен ойнағанның салдары ауаны ластаудан басқа да дерттерге әкелуі мүмкін. Бұл балалардікі дұрыс емес. Отпен ойнауға болмайды!
- Ал лас ауадан адам ауыруы мүмкін бе?
- Иә, осы айтып кеткен ауаны ластайтын заттар адамға ауру әкеледі. Сондықтан ауаны ластамауға тырысу керек.
- Ал ауаны қалай ластамауға болады?
- Ол үшін біздің істей аларымыз қоқыс тастамау және өсімдіктер өсіру.
- Ал өсімдіктің қандай пайдасы бар?
- Олар көмірқышқыл газын жұтып, оттегін бөліп шығарады.
- Оттегі деген не?
- Оттегімен тірі ағзалар адамдар, жануарлар, т. б. тыныс алады.
- Міне керемет! Бізге мұғалім өсімдік әкеліңдер дегені осы екен ғой.
- Иә, осылай таза ауаны сақтау керек.