Қазтуған жырау ноғайдың Едисанордасының билеушісі Сүйініш мырзаның ұлы. Сүйініш мырзаның Қазтуғаннан басқа Азамат және Әдіжі атты тағы екі ұлы болған. Оның арғы ата-бабалары Ноғай Ордасының билеушілері еді. Әкесі Сүйініш Абдоллаұлы Еділ бойында өмір сүрген, кейін Қобан жаққа өтіп кеткен. XVII ғасырдың екінші жартысында жазылған орыс деректерінде Сүйініш мырзаның аты жиі айтылады. Ресей мемлекеттік архивінің көне актілер жөніндегі бөлімінің «Ноғай істері» қорында Сүйініш мырзаның және ноғай ұлысының 1660 жылдарға дейінгі деректері сақталған. Қазтуғанның шежіресі былайша таратылады: Едіге би - Нұраддин - Уаққас - Мұса - Ысмайыл би - Дінбай би - Тінікей - Абдолла - Сүйініш - Қазтуған. Қазтуғанның есімі алғаш рет тарих беттерінде 1673 жылы аталады. Орыс деректерінде оның есімі Тоған деп көрсетілген. Осы жылы қалмақ билеушісі Аюке хан өзінің бірнеше тайшысымен бірге Астрахан басшыларының алдына барып, орыс-қалмақ келісіміне қол қойып, аманат сарайындағы ноғайдың жас мырзасын босатуды сұраған. Қалмақ тайшылары мұндай қадамға едисан ноғайларының мырзасы Сүйініштің сұрауы бойынша барған болатын. Олар Сүйініштің патша алдындағы абыройлы істерін еске салды. Алайда, бұл сұрақтың жауабын Астрахан билігі емес, Мәскеудегі патшаның өзі беру керек еді. Осы кезде іске қабардин кінәзі К.М. Черкасский араласып, соңғы шешімді ұлық патшаның өзі хабарлайтынын айтып, қалмақ делегациясын жылы шыраймен шығарып салады. Қазтуған 1696 жылы ұзақ жылдар бойы Қалмақ хандығына тәуелді болған Едисан ұлысын бастап, Еділ бойынан Қырым хандығына тиесілі Қобанға көшіп кетеді. Қазтуғанның есімі соңғы рет 1698 жылғы деректе аталады. Онда Едисан ордасының мырзалары Тоған мен Гидемирдің Қобанның сол жағалауында орын алған жұтқа байланысты Мәскеуге Бейшім аға бастаған елшілікті жібергені жазылған.
Қазіргі қоғамда діншілдік пен ұлтшылдық қатынастарға көп көңіл бөлінеді.Себебі елдің бірлігі,ұлттың бірлігі,ынтымағы осы ұлтшылдық,діншілдік қатынастардың келісімде нығайып,бірлесуіне байланысты.Ұлтшылдық дегеніміз-әрбір жеке адамның өз ұлтына деген мақтаныш,жауапкершілік сенімі,құқық қорғау идеологиясы.Көп ұлтты мемлекет көп ұлтты саясатты енгізсе ұлты аз халықтар өздерінің ұлттық жеке қасеттерін еркін түрде білдіре алады.Енгізбеген жағдайда ұлтшылдықтың қәуіпті тұстары белең алып,ел бірлігіне қәтер төнуіде мүмкін.Мысалы :Қазақстан көп ұлтты мемлекет.Қазақстанда тұратын өзге ұлттардың тілі мен мәдениетіне жағдай жасалған.Ал діншілдікке келетін болсақ,Қазақстанды алсақ 2009жылғы санақ нәтижелері бойынша мұсылмандар-70,19,% христиандар-26,17% екен,қалғандары басқа дін иелері екен.Дәстүрлі діндердің барлығы дерлік сүйіспеншілік,жанашырлық, кешірімділік қасиеттерді алға тартады.Дінсіз қоғам болмайды және қоғамымызда діни сана үнемі бола бермек.Дін мен қоғамды бір-бірінен ажырата алмаймыз.Қоғамымызда діни-саяси экстремизм бар екендігі өкінішті.Діни-саяси экстремизм ешқандай ымыраны мойындамайды,ортақ келісімнен бас тартады,ешқандай саяси пікірлермен, өздерін қолдап жүрген дін өкілдерінің пікірі болсада,ешқайсымымен санаспайды.Дінге қатысы жоқ іс-қимылдар жасап,лаңкестік істермен айналысады.Лаңкестер қарулы топ құрып,дін мен ұлттық қайшылықтарды қоздырып,елдерді өзара өшіктірумен,адам құқығын бұзумен айналысады.Шектен шыққан мұндай жағдайлар яғни экстремизм мемлекеттердің ұлттық қәуіпсіздігіне нұқсан келтіріп,дінаралық жағдайдың ұшығуына әсер етіп отыр.Экстремистер қай діннің атынан өз істерін жасаса сол дін көп зиян шегеді.Сөзімді қорыта келгенде айтарым:Діншілдік ол-лаңкестік,экстремизм жағдайында болса ұлтшылдықтан қәуіпті.
Қазтуған жырау ноғайдың Едисанордасының билеушісі Сүйініш мырзаның ұлы. Сүйініш мырзаның Қазтуғаннан басқа Азамат және Әдіжі атты тағы екі ұлы болған. Оның арғы ата-бабалары Ноғай Ордасының билеушілері еді. Әкесі Сүйініш Абдоллаұлы Еділ бойында өмір сүрген, кейін Қобан жаққа өтіп кеткен. XVII ғасырдың екінші жартысында жазылған орыс деректерінде Сүйініш мырзаның аты жиі айтылады. Ресей мемлекеттік архивінің көне актілер жөніндегі бөлімінің «Ноғай істері» қорында Сүйініш мырзаның және ноғай ұлысының 1660 жылдарға дейінгі деректері сақталған. Қазтуғанның шежіресі былайша таратылады: Едіге би - Нұраддин - Уаққас - Мұса - Ысмайыл би - Дінбай би - Тінікей - Абдолла - Сүйініш - Қазтуған. Қазтуғанның есімі алғаш рет тарих беттерінде 1673 жылы аталады. Орыс деректерінде оның есімі Тоған деп көрсетілген. Осы жылы қалмақ билеушісі Аюке хан өзінің бірнеше тайшысымен бірге Астрахан басшыларының алдына барып, орыс-қалмақ келісіміне қол қойып, аманат сарайындағы ноғайдың жас мырзасын босатуды сұраған. Қалмақ тайшылары мұндай қадамға едисан ноғайларының мырзасы Сүйініштің сұрауы бойынша барған болатын. Олар Сүйініштің патша алдындағы абыройлы істерін еске салды. Алайда, бұл сұрақтың жауабын Астрахан билігі емес, Мәскеудегі патшаның өзі беру керек еді. Осы кезде іске қабардин кінәзі К.М. Черкасский араласып, соңғы шешімді ұлық патшаның өзі хабарлайтынын айтып, қалмақ делегациясын жылы шыраймен шығарып салады. Қазтуған 1696 жылы ұзақ жылдар бойы Қалмақ хандығына тәуелді болған Едисан ұлысын бастап, Еділ бойынан Қырым хандығына тиесілі Қобанға көшіп кетеді. Қазтуғанның есімі соңғы рет 1698 жылғы деректе аталады. Онда Едисан ордасының мырзалары Тоған мен Гидемирдің Қобанның сол жағалауында орын алған жұтқа байланысты Мәскеуге Бейшім аға бастаған елшілікті жібергені жазылған.
Объяснение:
Діншілдік ұлтшылдықтан қәуіпті ме?
Қазіргі қоғамда діншілдік пен ұлтшылдық қатынастарға көп көңіл бөлінеді.Себебі елдің бірлігі,ұлттың бірлігі,ынтымағы осы ұлтшылдық,діншілдік қатынастардың келісімде нығайып,бірлесуіне байланысты.Ұлтшылдық дегеніміз-әрбір жеке адамның өз ұлтына деген мақтаныш,жауапкершілік сенімі,құқық қорғау идеологиясы.Көп ұлтты мемлекет көп ұлтты саясатты енгізсе ұлты аз халықтар өздерінің ұлттық жеке қасеттерін еркін түрде білдіре алады.Енгізбеген жағдайда ұлтшылдықтың қәуіпті тұстары белең алып,ел бірлігіне қәтер төнуіде мүмкін.Мысалы :Қазақстан көп ұлтты мемлекет.Қазақстанда тұратын өзге ұлттардың тілі мен мәдениетіне жағдай жасалған.Ал діншілдікке келетін болсақ,Қазақстанды алсақ 2009жылғы санақ нәтижелері бойынша мұсылмандар-70,19,% христиандар-26,17% екен,қалғандары басқа дін иелері екен.Дәстүрлі діндердің барлығы дерлік сүйіспеншілік,жанашырлық, кешірімділік қасиеттерді алға тартады.Дінсіз қоғам болмайды және қоғамымызда діни сана үнемі бола бермек.Дін мен қоғамды бір-бірінен ажырата алмаймыз.Қоғамымызда діни-саяси экстремизм бар екендігі өкінішті.Діни-саяси экстремизм ешқандай ымыраны мойындамайды,ортақ келісімнен бас тартады,ешқандай саяси пікірлермен, өздерін қолдап жүрген дін өкілдерінің пікірі болсада,ешқайсымымен санаспайды.Дінге қатысы жоқ іс-қимылдар жасап,лаңкестік істермен айналысады.Лаңкестер қарулы топ құрып,дін мен ұлттық қайшылықтарды қоздырып,елдерді өзара өшіктірумен,адам құқығын бұзумен айналысады.Шектен шыққан мұндай жағдайлар яғни экстремизм мемлекеттердің ұлттық қәуіпсіздігіне нұқсан келтіріп,дінаралық жағдайдың ұшығуына әсер етіп отыр.Экстремистер қай діннің атынан өз істерін жасаса сол дін көп зиян шегеді.Сөзімді қорыта келгенде айтарым:Діншілдік ол-лаңкестік,экстремизм жағдайында болса ұлтшылдықтан қәуіпті.