Тілдік бағдар: Тіркескен сөздер – екі немесе көп сөздер тіркесіп келіп бір ұғымды білдіретін күрделі сөздер. Бұлар мағынасы жағынан біріккен сөздер сияқты бір ұғымды білдіреді, бірақ бөлек жазылады. Тіркескен сөздердің екі түрлі формасы бар: бірі – тұрақты сөз тіркесі, екіншісі – лексикалық сөз тіркесі немесе құрама сөздер деп аталады. 1. Тұрақты сөз тіркесінің құрамына енген сөздердің орындары аса берік. Мұндағы сөздердің орнын ауыстыруға да, өзгертуге де болмайды. Екінші тілге сөзбе-сөз аударылмайды. Мағыналық жағынан бұл тіркес бір бүтін тұлға ретінде жұмсалады және сөйлемнің бір ғана мүшесі қызметін атқарады. Мысалы: қас пен көздің арасында – лезде, бес саусақтай білу – өте жақсы білу 2. Лексикалық сөз тіркесі (құрама сөздер) – күрделі сөз тіркесінен пайда болады. Бұған күрделі зат есім, күрделі сын есім, күрделі сан есім, күрделі үстеу, күрделі етістіктер жатады.Мысалы: су инженері – зат есім; қара сақалды – сын есім; он жеті – сан есім; жазып отыр – етістік; ән сал, қызмет қыл, рұқсат ет – етістік пен есім тіркестері т.б. 1-тапсырма:Мәтінді мұқият оқы. Тіркескен сөздерді тауып,теріп жаз, түрлеріне қарай ажырат. Бурабай көлі Жер шоқтығы атанған көрікті Көкшетаудың ең бір әсем, жанға шипалы өңірі. Осы төңіректегі атаулар Бурабай көлінің даңқымен көпке танымал болған. Бурабай көлі – емдік қасиетімен әрі әсем табиғатымен ерекшеленеді. Көл – теңіз деңгейінен 320,6 м биіктікте. Қыратта, тектоникалық ойыста, табиғи тұрғыда пайда болған бұл көлдің ұзындығы 4,5 км, ені 3,9 км. Едәуір терең – орташа алғанда 4,5 метрден, ең тереңі – 7 метрге дейін барады. Суы таза, тұщы, жұмсақ, тұнықтығы сондай – түбі және ондағы жәндіктер анық көрінеді. Ешқайда қосылмайтын тұйық көл болғанымен, ақторта, алабұға, сазан, табан, шортан балықтар өседі. Қарағайлы, қайыңды орман, Көкшенің шоқылары, аңыз болған Жұмбақтас, біріне-бірі жақын жатқан Көкшетаудың сексен көлінің бір үзікті тізбегі – Шортанды, Үлкен шабақты, Кіші шабақты, Қотыркөл, Жөкей, Бурабай болып, тұтастай осы өңірге ерекше сипат береді. Мұнда дүниенің көп еліне аты мәлім Бурабай, Оқжетпес демалыс және сауықтыру орындары бар. Бурабай көлінің, мұндағы демалыс орындарының маңызы бұрынғыдан да арта түскен. Жақсы жол салынып, демалыс үйлері жақсартылып, қызмет көрсету жағдайы жақсартылған. Бурабай көлі – географиялық атау болса, мұндағы сауықтыру орны Бурабай курорты деп аталады. Мекеннің тұрған жері – Ақмола облысына қарасты Шортанды қаласынан 20 шақырымдай қашықтықтағы Бурабай көлінің жағасында. Абылай алаңы, Оқжетпес, Бурабай кенті, Бурабай қорымы деп аталатын тарихи-мәдени орындар бар.

Атау Ілік Барыс Табыс Жатыс Шығыс Көмектес

именительный родительный дательно-направительный винительный местный исходный творительный

Ед. число МАЙ МАЙДЫҢ МАЙҒА МАЙДЫ МАЙДА МАЙДАН МАЙМЕН

Мн. число МАЙЛАР МАЙЛАРДЫҢ МАЙЛАРҒА МАЙЛАРДЫ МАЙЛАРДА МАЙЛАРДАН МАЙЛАРМЕН

Менiң МАЙЫМ МАЙЫМНЫҢ МАЙЫМА МАЙЫМДЫ МАЙЫМДА МАЙЫМНАН МАЙЫММЕН

(мой, моя, моё) МАЙЛАРЫМ МАЙЛАРЫМНЫҢ МАЙЛАРЫМА МАЙЛАРЫМДЫ МАЙЛАРЫМДА МАЙЛАРЫМНАН МАЙЛАРЫММЕН

Сенiң МАЙЫҢ МАЙЫҢНЫҢ МАЙЫҢА МАЙЫҢДЫ МАЙЫҢДА МАЙЫҢНАН МАЙЫҢМЕН

(твой, твоя, твоё) МАЙЛАРЫҢ МАЙЛАРЫҢНЫҢ МАЙЛАРЫҢА МАЙЛАРЫҢДЫ МАЙЛАРЫҢДА МАЙЛАРЫҢНАН МАЙЛАРЫҢМЕН

Сіздiң МАЙЫҢЫЗ МАЙЫҢЫЗДЫҢ МАЙЫҢЫЗҒА МАЙЫҢЫЗДЫ МАЙЫҢЫЗДА МАЙЫҢЫЗДАН МАЙЫҢЫЗБЕН

(Ваш, Ваша, Ваше) МАЙЛАРЫҢЫЗ МАЙЛАРЫҢЫЗДЫҢ МАЙЛАРЫҢЫЗҒА МАЙЛАРЫҢЫЗДЫ МАЙЛАРЫҢЫЗДА МАЙЛАРЫҢЫЗДАН МАЙЛАРЫҢЫЗБЕН

Оның МАЙЫ МАЙЫНЫҢ МАЙЫНА МАЙЫН МАЙЫНДА МАЙЫНАН МАЙЫМЕН

(его, её) МАЙЛАРЫ МАЙЛАРЫНЫҢ МАЙЛАРЫНА МАЙЛАРЫН МАЙЛАРЫНДА МАЙЛАРЫНАН МАЙЛАРЫМЕН

Біздiң МАЙЫМЫЗ МАЙЫМЫЗДЫҢ МАЙЫМЫЗҒА МАЙЫМЫЗДЫ МАЙЫМЫЗДА МАЙЫМЫЗДАН МАЙЫМЫЗБЕН

(наш, наша, наше) МАЙЛАРЫМЫЗ МАЙЛАРЫМЫЗДЫҢ МАЙЛАРЫМЫЗҒА МАЙЛАРЫМЫЗДЫ МАЙЛАРЫМЫЗДА МАЙЛАРЫМЫЗДАН МАЙЛАРЫМЫЗБЕН

Сендердiң МАЙЛАРЫҢ МАЙЛАРЫҢНЫҢ МАЙЛАРЫҢА МАЙЛАРЫҢДЫ МАЙЛАРЫҢДА МАЙЛАРЫҢНАН МАЙЛАРЫҢМЕН

(ваш, ваша, ваше) МАЙЛАРЫҢ МАЙЛАРЫҢНЫҢ МАЙЛАРЫҢА МАЙЛАРЫҢДЫ МАЙЛАРЫҢДА МАЙЛАРЫҢНАН МАЙЛАРЫҢМЕН

Сіздердiң МАЙЛАРЫҢЫЗ МАЙЛАРЫҢЫЗДЫҢ МАЙЛАРЫҢЫЗҒА МАЙЛАРЫҢЫЗДЫ МАЙЛАРЫҢЫЗДА МАЙЛАРЫҢЫЗДАН МАЙЛАРЫҢЫЗБЕН

(Ваш, Ваша, Ваше) МАЙЛАРЫҢЫЗ МАЙЛАРЫҢЫЗДЫҢ МАЙЛАРЫҢЫЗҒА МАЙЛАРЫҢЫЗДЫ МАЙЛАРЫҢЫЗДА МАЙЛАРЫҢЫЗДАН МАЙЛАРЫҢЫЗБЕН

Олардың МАЙЛАРЫ МАЙЛАРЫНЫҢ МАЙЛАРЫНА МАЙЛАРЫН МАЙЛАРЫНДА МАЙЛАРЫНАН МАЙЛАРЫМЕН

(их) МАЙЛАРЫ МАЙЛАРЫНЫҢ МАЙЛАРЫНА МАЙЛАРЫН МАЙЛАРЫНДА МАЙЛАРЫНАН МАЙЛАРЫМЕН

Объяснение:

Жазу өте ерте заманда жасалып, ұзақ тарихи даму кезеңдерден өтті. Даму барысында жетілуімен бірге оның принциптері де өзгеріп отырды. Оның себебі кай кез болмасын, жазуда сөздің дыбыстык жағын, яғни айтылу формасын дәл беру басшылыққа алынады, соған талпынады. Тілдегі дыбыстар өте күрделі кұбылыс. Оның айтылуындай етіп ешбір графика дэл бере алмайды. Сондықтан айту мен жазу арасында алшактыктар туындап, уақыт өте ол алшақтықтар тілдің табиғатына, дамуына өзінің кері әсерін тигізеді. Сан ғасырлар бойы тілдің өзінің даму заңдылығына нұқсан келеді. Оны жою үшін арнайы тілшілердің зерттеулерінің нэтижесінде тілдің сан ғасырлар бойы бұзылмай келе жатқан табиғатын сақтауға, одан эрі қарай дамуына оң әсер етуіне жағдай жасайтын дұрыс жазылуын камтамасыз ететін емле ережелері мен нұсқаулар талқыланып, келісіледі. Соның нәтижесінде емле ережелері енгізіледі. Сондьщтан да әлемдегі бірнеше ғасырлық тарихы бар жазу жүйелерінің ең жётілген түрінің өзіне де үнемі өзгертулер енгізіліп отырылған. Осының өзінде де кез келген жазу түрінде дыбыс жүйесі мен алфавиттің арасында алшақтықтар кездеседі.

Қазақ тілінің жазылуы мен айтылуы арасындағы алшақтыктар графиканың пайда болуымен тығыз байланысты. Сан ғасырлар бойы ауызша дамып, толығып, байып келген қазақ тілі XX ғасырда коғамдык кажеттіліктен туындаған жазбаша формасының дүниеге келуімен ауызша

жэне жазбаша формасының арасында алшақтықтар туындай бастады. Әлемдегі қай графиканы алсақ та, оның басты мақсаты тілдің табиғатын жазбаша формада дәл беру болып табылады. Осы мақсатты көздеген кез келген графика пайдалану барысында туындаған кемшіліктерді жою үшін өз тілдерінің ерекшелігене сәйкес емле ережелерін бекітеді.

Қазіргі қазақ емле ережесінің тарихына көз жіберсек, оның іргесі 1940 жылы кириллицияға («орыс жазуынаң) көшкен кезде қаланды [28,178]. Қазақ тілі емлесінің осы жазу бойынша түзілген қағидаларының 15-16 жылдық тәжірибеден кейін кем-кетігі ескеріліп, біршама реттелген нұсқасы 1957 жылы ұсынылып, заңдастырылды, яғни үкімет тарапынан арнайы каулы қабылданып, бекітілді. Европа елдері мен кытай, үнді, жапон сияқты халықтардың, жүздеген, тіпті кейбіреуінде мыңдаган жылдарға созылған жазу үрдісі бар халыктардың дұрыс жазу қағидаларын үкімет тарапынан бекітіп, көпшілікті соған бағынуға міндеттеу шарт та болмас. Бұларда дәстүр факторы өз-өзінен кызмет етіп жатады. Ал 1940 жылға дейін бас-аяғы он бес-жиырма жылдың ішінде үш түрлі: А.Байтұрсынұлы түзген қазактың тұңғыш ұлттык жазуы — араб таңбаларын, одан кейін оншакты жыл (1929-1940) колданған латын жазуын, 1940 жылдан бастап кабылданған кириллицаны пайдалануга мәжбүр болған қазак сиякты халыктың әр жазудың емлесінде дэстүрі калыптасып, орнығып үлгермеді, сондыктан эркім бұрыңғы жазудың тэртібін сактап, алакұлалык туғызуы мүмкін болғандықтан, 1940 жылы жаңа графикага көшкен кездегі емле ережелері де, 1957 жылғы оның біршама түзетілген жаңа редакциясы да ресми үкімет тарапынан арнаулы қаулымен бекітілген болатын.