Судың тіршіліктегі пайдасы» деген тақырыпта эссе жа-
заңдар.
талаптары:
нақты айқындалған кіріспе, негізгі бөлім мен қорытынды бөлімнің
болуы;
тақырыптан ауытқымау;
өмірмен байланыстыру;
өзіндік тың пікірлер келтіру;
баяндау стилі нақты болу;
мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді қолдану;
көлемі шамамен 150-200 сөзден тұру.
Ана! Ана! Ана! «Ана» дегенде толқымайтын жүрек, толғанбайтын жан жоқ. Осы үш қана әріптен тұратын «ана» сөзінің астарында ұшан теңіз ой жатыр. Ана — әрбір а үшін ең ыстық, жанға жақын, мағыналы да қастерлі сөз. А алғаш дүние есігін ашқанда ананың ақ сүтімен бойына нәр алады, ана құшағына еніп, ана мейіріміне бөленеді. Адамның аузынан шығатын ең алғаш сөзі де – «ана». Міржақып Дулатов ағамыз айтқандай, бізді сүйетұғын, күйетұғын, әрқашан қамымызды ойлап жүретұғын абзал жанды адам, бұл – ана. Алдыңа қойған мақсатыңа жетуің үшін ана жанын қиюға да дайын. Ана баласының үлгілі азамат боп өсуі үшін бар күшін салып, тер төгеді. Ананың махаббатына, құдіретіне тамсанған талай ақын әнін арнап, жырын жазып, талай жазушы қалам тербеген.
«Анаңды меккеге үш арқалап барсаң да, қарызын өтей алмайсың» деген дана қазақ халқы. Шынында да, осыншама қиналып, көз жасын төге жүріп, бізді өсірген анаңа қолыңнан келгеніңнің бәрін істесең де, оның бәрі анаңның түн ұйқысын төрт бөлген бір күніндей ғана. Өз парызыңды өтеу, бұл – ана алдындағы парызды өтеу.Қаншама байлық иесі болсаң да, әлемге әйгілі адам болсаң да, анаңды, оның саған жасаған жақсылығын ұмытпау – сенің өмір бойындағы борышың. Қай адам қолынан келген сый – құрметін жасамады десеңші, шіркін! Бірақ соның бәрі анаңның бір ауыз жылы сөзіне де жетпейді. Дүниенің нұры, өмірдің гүлі, қызықтың қызығы – ананың қолында. Ана бір қолымен бесік тербетсе, екінші қолымен әлемді тербетеді.
Қорыта айтқанда, барлық адам ана алдындағы парызын өтеп, ақ сүтін ақтап, ананың шашына ақ түсірмей, тек осы киелі жандардың бақытты болуын ойлау керек. Себебі ең бақытты адам – анасы бар адам. Жер бетіне жақсылық нұрын себетін аналарымыз аман болсын!
Жауаптары:
1.Ауыспалы мағынада тұрған сөздерді көрсетіңіз.
Е) Қара жүрек, қалың жұрт, суық хабар.
2.Тек қазақ тіліне тән дыбыстар қатарын көрсетіңіз.
А) ө,і,ү.
3. «Ы» әрпі қойылатын сөзді көрсетіңіз.
Д) Жазғ... .
4.Ұяң дауыссыз дыбыстан құралған сөзді көретіңіз.
Е) Баға.
5.Сын есімі бар сөз тіркесін табыңыз.
В) Әдемі қыз.
6.Болымсыз етістікті табыңыз.
Е) Дайындалмаған.
7. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туының авторын анықтаңыз.
В) Шәкен Ниязбеков.
8.Өскемен қаласы Қазақстанның қай бөлігінде орналасқанаң көрсетіңіз.
С) Шығысында.
9.Қыс айларын табыңыз.
С) Қаңтар,ақпан.
10. Антоним болмайтын сөздерді табыңыз.
В) Әлсіз -жақын.
11.Күрделі сан есімді анықтаңыз.
Е) Тоғыз жүз елу.
12.Туынды сөзді табыңыз.
Е) Еңбекші.
13.Туынды зат есімді көрсетіңіз.
Е) Бірлік..
14.Сын есім негізінен сөйлемнің қандай мүшесі болатынын белгілеңіз.
В) Анықтауыш.
15.Сан есімді көрсетіңіз.
С) Отыз.
16.Жалпылау есімдігін табыңыз.
В) Бүкіл.
17.Қажетті септеулікті көрсетіңз.
Құрманғазы Сарыарқа ... күй толғаған.
Е) Туралы.
18.Бастауыш пен баяндауыштың арасына сызықша қойылатын сөйлемді анықтаңыз.
В) Жақсы ісімен жақсы.
19.Жалаң сөйлемді белгілеңіз.
В) Күн шықты.
20. «Қоян жүрек» фразеологизмнің синонимін табыңыз.
Д) Қорқақ.
21. Тұйық буыны бар сөзді табыңыз.
Д) Арман.
22.Септеліп тұрған есімдікті көрсетіңіз.
В) Өзімді.
23.Салалас құрмалас сөйлемнің түрін анықтаңыз.
А) Ыңғайлас салалас.
24.Сөйлемдегі ойға сөйлеушінің көзқарасын білдіретін оқшау сөздерді қалай атайтынын көрсетіңіз.
Е) Қыстырма сөз.
25.Одағайы бар сөйлемді көрсетіңіз.
Е) Ах! Болат сен кешегі гала –концертті көрдің бе?.