Би-шешендердің сөздері -халықтың тәлім-тәрбие құралы.
Шешендік сөздер - қоғам өміріне, табиғат құбылыстарына байланысты терең ой, бейнелі шебер тілмен айтылған халық шығармасы, тапқырлық сөздер мен тұжырымдар; қазақ ауыз әдебиетіндегі шағын дидактикалық жанр.
Қазақ халқының шешендік өнерінің алғашқы нұсқалары түркі халықтарының Орхон, Енесей ескерткіштері мен көне жазба мұраларынан табылған. Мұнда Қорқыттың айтқан нақыл сөзі жазылған.
Шешендік өнер суырып салма ақындықпен жақын келетін сирек кездесетін дарын, әрі қасиет. Әркімнің қолынан келе бермейді, себебі ол терең ой мен ұтқыр шешімге құрылады.
Шешендік сөздердің тәрбиелік мәні өте зор. Мысалы, Ыбырай Алтынсарин халық даналығының жас өспірімдерді тапқырлыққа, өткірлікке, адамгершілікке баулитын тәрбие құралы екенін жете танып, өз еңбектеріне орнымен енгізіп, пайдалана білді.
Кезінде үлкен дау – жанжалдың барлығы билер айтқан шешtндік сөздерге тоқтап, өз шешімдерін табатын болған. Тарихқа жүгінетін болсақ, қазақ халқының шешендік сөз өнері XII-XIII ғғ. Аяз би мен Майқы биден басталып, Асан қайғы, Жиренше шешен, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Әз Жәнібек, Махамбет пен Сырым батыр шешендіктерінен өз жалғасын тапқан.
Қазақ шeшeндiк сөздeрi — бастаy алар қайнар бұлақтарын түркiлiк танымнан түптeн тартып, өзiндiк ұлттық eрeкшeлiктeрдi, қасиeттeрдi бойына жинақтап, көркeмдiк қyатымeн, ғибраттық сарынымeн дараланған, сондай-ақ, аса бай поэтикалық тiлiмeн өзгeшe қалыпта көрiнгeн, халқымыздың рyхани азығына айналған көркeмдiк құбылыс. Сондықтан да баба мұрасы – өшпес мұра, ұрпаққа ұлағат, кейінгіге аманат, келер күнмен бірге жасайтын рухани асыл қазына екенін ұмытпайық.
Әңгіменың тақырыбына қарап «жомарт» - адамға тән қасиет Атымтай – адамный есімі деп ойлауымыз мүмкін. Алайда Атымтай Жомарт – түрлі халық фольклорында кездесіп , әрдайым жағымды образ ретінде сипатталатын кейіпкер. Ал жомарт сөзі парсы тілінен аударғанда «жуван» - жас, жігіт, «мард» - адам деген мағына береді екен. Әңгімеде автор Атымтайдың жомарттығын барынша көрсетуге тырысқан. Атымтай Жомарт қолы ашық, кең пейіл ғана емес, рухани дүниесі мен де жомарт екендігін жоғарыдағы сөздерінде байқауға болады.
Атымтай Жомарт әңгіме барысындағы қарапайымдылығамен корінеді.Мәтіндегі сөздерге назар аударайықшы, «Өзі есепсіз бай бола тұрып, күн сайын бір мезгіл үстіне ескі – құсқы киім киіп отын, шөп тасып жұмыс қылады екен», - дейді автор. Бүның өзі жомарт мінезбен өзін-өзі тәрбиелеу деп білеміз. Адам өзіне саналықпен есеп беріп отырмаса, өзін басқалардан жоғары санап, менмендің пайда болуы мүмкін екенін Атымтай Жомарт түсінеді.Ол сондықтан сол кеселге бой алдырып кетуден қорқады. Тәкаппарлық – тез жұғатын әдет.
Би-шешендердің сөздері -халықтың тәлім-тәрбие құралы.
Шешендік сөздер - қоғам өміріне, табиғат құбылыстарына байланысты терең ой, бейнелі шебер тілмен айтылған халық шығармасы, тапқырлық сөздер мен тұжырымдар; қазақ ауыз әдебиетіндегі шағын дидактикалық жанр.
Қазақ халқының шешендік өнерінің алғашқы нұсқалары түркі халықтарының Орхон, Енесей ескерткіштері мен көне жазба мұраларынан табылған. Мұнда Қорқыттың айтқан нақыл сөзі жазылған.
Шешендік өнер суырып салма ақындықпен жақын келетін сирек кездесетін дарын, әрі қасиет. Әркімнің қолынан келе бермейді, себебі ол терең ой мен ұтқыр шешімге құрылады.
Шешендік сөздердің тәрбиелік мәні өте зор. Мысалы, Ыбырай Алтынсарин халық даналығының жас өспірімдерді тапқырлыққа, өткірлікке, адамгершілікке баулитын тәрбие құралы екенін жете танып, өз еңбектеріне орнымен енгізіп, пайдалана білді.
Кезінде үлкен дау – жанжалдың барлығы билер айтқан шешtндік сөздерге тоқтап, өз шешімдерін табатын болған. Тарихқа жүгінетін болсақ, қазақ халқының шешендік сөз өнері XII-XIII ғғ. Аяз би мен Майқы биден басталып, Асан қайғы, Жиренше шешен, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Әз Жәнібек, Махамбет пен Сырым батыр шешендіктерінен өз жалғасын тапқан.
Қазақ шeшeндiк сөздeрi — бастаy алар қайнар бұлақтарын түркiлiк танымнан түптeн тартып, өзiндiк ұлттық eрeкшeлiктeрдi, қасиeттeрдi бойына жинақтап, көркeмдiк қyатымeн, ғибраттық сарынымeн дараланған, сондай-ақ, аса бай поэтикалық тiлiмeн өзгeшe қалыпта көрiнгeн, халқымыздың рyхани азығына айналған көркeмдiк құбылыс. Сондықтан да баба мұрасы – өшпес мұра, ұрпаққа ұлағат, кейінгіге аманат, келер күнмен бірге жасайтын рухани асыл қазына екенін ұмытпайық.
Әңгіменың тақырыбына қарап «жомарт» - адамға тән қасиет Атымтай – адамный есімі деп ойлауымыз мүмкін. Алайда Атымтай Жомарт – түрлі халық фольклорында кездесіп , әрдайым жағымды образ ретінде сипатталатын кейіпкер. Ал жомарт сөзі парсы тілінен аударғанда «жуван» - жас, жігіт, «мард» - адам деген мағына береді екен. Әңгімеде автор Атымтайдың жомарттығын барынша көрсетуге тырысқан. Атымтай Жомарт қолы ашық, кең пейіл ғана емес, рухани дүниесі мен де жомарт екендігін жоғарыдағы сөздерінде байқауға болады.
Атымтай Жомарт әңгіме барысындағы қарапайымдылығамен корінеді.Мәтіндегі сөздерге назар аударайықшы, «Өзі есепсіз бай бола тұрып, күн сайын бір мезгіл үстіне ескі – құсқы киім киіп отын, шөп тасып жұмыс қылады екен», - дейді автор. Бүның өзі жомарт мінезбен өзін-өзі тәрбиелеу деп білеміз. Адам өзіне саналықпен есеп беріп отырмаса, өзін басқалардан жоғары санап, менмендің пайда болуы мүмкін екенін Атымтай Жомарт түсінеді.Ол сондықтан сол кеселге бой алдырып кетуден қорқады. Тәкаппарлық – тез жұғатын әдет.