1.Ахмет Байтұрсынов 1872 жылы 5 қыркүйекте дүниеге келген.
2.1882-1884ж.ауыл мектебінде оқыған.
3.1890ж.Торғайда орыс-қазақ училищесін бітірді.
4.1895 ж.Орынбордағы мұғалімдік мектебін бітірді.
5.1895-1909ж.Ақтөбе,Қостанай,Қарқаралы мектептері мен училищелерінде мұғалімдік қызмет атқарды.
6.1909-1910ж.патша үкіметі саясатына наразылық білдіргені үшін Семейде түрмеге жабылып,жер аударылды.
7.1912ж.Қазақ алифбасы Орынборда жарыққа шықты.
8.1913-1917ж.Қазақ газетін ұйымдастырып,оның редакторы болды.
9.1918-1919ж.Алаш Орда қатарында болып,әскери революциялық камитеттің мүшесі болды.
10.1922-1925ж.Қазақстан Халық ағарту камиссарияты жанындағы ғылыми-әдеби комиссияның төрағасы,Халық ағарту комиссары,Бүкілресейлік ОАК-ның,ҚР ОАК-ныңмүшесі,Түркістан компартиясы ОК-ның органы "Ақ жол"газетінде редакторлық қызмет атқарды.
11.1925-1929ж.Ташкентте Қазақ халық ағарту институтында,ҚазПи-да оқытушы болды.
12.1929ж.қамауға алынып өзі Архангельскіге,әйелі мен қызы Томскеге жер аударылған.
12.1934ж.Қызыл крест комиссиясында қызмет істеді.М.Горькидің әйелі Е.Пешкованың қолдаухатымен босатылып,әйелімен Алматыға келді.
13.1937ж.қамауға алынып,6 айдан соң яғни 8 желтоқсанда "халық жауы" ретінде атылған.
Қазақтың ақыны, ағартушы-демократы Сұлтанмахмұт Торайғыров (1893–1920) - 28 қазанда Көкшетау облысы, Қызылту ауданында туған. 3 жасында шешесі қайтыс болып, 6 жасына дейін әжесінің тәрбиесінде болған. Кейін әкесі екі ұлымен Баянауылға көшіп, Торайғыр кентіне таяу жерге қоныстанған. Торайғыров алғаш әкесінен ескіше хат танып, 13 жасынан Мұқан, Әбдірахман, Тортай деген молдалардан дәріс алды. Өлеңге үйір, шығыстық сюжеттер негізінде жырлар туындатқан Мұқан молда тәлімінің Торайғыровтың ақын ретінде қалыптасуына игі әсері болғанымен, 1908 жылы баянауылдық Әбдірахман молданың қаталдығы, өлең шығарғаны үшін жас қаламгерді жазалауы оның дін мен молдалар жайлы теріс көзқарасының қалыптасуына негіз болған.
1911 жылы жаңаша оқыған Нұралы ұстазының көмегімен қазақ, татар тілдеріндегі әдеби кітаптармен, газет-журналдармен танысады.
1912 жылы Троицкідегі Ахун Рахманқұли медресесіне түседі, бірақ мұнда бір жылдай оқыған ол өкпе ауруының зардабынан оқудан шығып қалады. Торайғыров енді медреседе оқуды қойып, орысша оқу іздейді, қала маңындағы елде жаз бойы бала оқытады. Осы кезден ақыңдыққа ден қойып, «Оқып жүрген жастарға», «Тәліптерге» («Шәкірттерге»), «Ендігі беталыс», «Оқудағы мақсат не?», «Анау-мынау», «Мағынасыз мешіт», «Жарлау», «Досыма хат», «Шығамын тірі болсам адам болып», «Түсімде», «Жазғы қайғы», «Қымыз», «Кешегі түс пен бүгінгі іс», т.б. өлеңдерін, «Зарландым» атты ұзақ очеркін жазды. Осы тұста «Қамар сұлу» романын жазуды бастады.
1913 жылдың күзінде Троицкіге қайтқан Торайғыров «Айқап» журналына жауапты хатшы болып жұмысқа орналасып, «Өлең һәм айтушылар», «Ауырмай есімнен жаңылғаным», «Қазақ тіліндегі өлең кітаптары жайынан», «Қазақ ішіңде оқу, оқыту жолы қалай?», т.б. әңгіме, мақалаларын осы журналда жариялайды. Журналда аз ғана уақыт қызмет еткен ақын 1914 жылы жазда туған елі Баянауылға оралады.
1.Ахмет Байтұрсынов 1872 жылы 5 қыркүйекте дүниеге келген.
2.1882-1884ж.ауыл мектебінде оқыған.
3.1890ж.Торғайда орыс-қазақ училищесін бітірді.
4.1895 ж.Орынбордағы мұғалімдік мектебін бітірді.
5.1895-1909ж.Ақтөбе,Қостанай,Қарқаралы мектептері мен училищелерінде мұғалімдік қызмет атқарды.
6.1909-1910ж.патша үкіметі саясатына наразылық білдіргені үшін Семейде түрмеге жабылып,жер аударылды.
7.1912ж.Қазақ алифбасы Орынборда жарыққа шықты.
8.1913-1917ж.Қазақ газетін ұйымдастырып,оның редакторы болды.
9.1918-1919ж.Алаш Орда қатарында болып,әскери революциялық камитеттің мүшесі болды.
10.1922-1925ж.Қазақстан Халық ағарту камиссарияты жанындағы ғылыми-әдеби комиссияның төрағасы,Халық ағарту комиссары,Бүкілресейлік ОАК-ның,ҚР ОАК-ныңмүшесі,Түркістан компартиясы ОК-ның органы "Ақ жол"газетінде редакторлық қызмет атқарды.
11.1925-1929ж.Ташкентте Қазақ халық ағарту институтында,ҚазПи-да оқытушы болды.
12.1929ж.қамауға алынып өзі Архангельскіге,әйелі мен қызы Томскеге жер аударылған.
12.1934ж.Қызыл крест комиссиясында қызмет істеді.М.Горькидің әйелі Е.Пешкованың қолдаухатымен босатылып,әйелімен Алматыға келді.
13.1937ж.қамауға алынып,6 айдан соң яғни 8 желтоқсанда "халық жауы" ретінде атылған.
Қазақтың ақыны, ағартушы-демократы Сұлтанмахмұт Торайғыров (1893–1920) - 28 қазанда Көкшетау облысы, Қызылту ауданында туған. 3 жасында шешесі қайтыс болып, 6 жасына дейін әжесінің тәрбиесінде болған. Кейін әкесі екі ұлымен Баянауылға көшіп, Торайғыр кентіне таяу жерге қоныстанған. Торайғыров алғаш әкесінен ескіше хат танып, 13 жасынан Мұқан, Әбдірахман, Тортай деген молдалардан дәріс алды. Өлеңге үйір, шығыстық сюжеттер негізінде жырлар туындатқан Мұқан молда тәлімінің Торайғыровтың ақын ретінде қалыптасуына игі әсері болғанымен, 1908 жылы баянауылдық Әбдірахман молданың қаталдығы, өлең шығарғаны үшін жас қаламгерді жазалауы оның дін мен молдалар жайлы теріс көзқарасының қалыптасуына негіз болған.
1911 жылы жаңаша оқыған Нұралы ұстазының көмегімен қазақ, татар тілдеріндегі әдеби кітаптармен, газет-журналдармен танысады.
1912 жылы Троицкідегі Ахун Рахманқұли медресесіне түседі, бірақ мұнда бір жылдай оқыған ол өкпе ауруының зардабынан оқудан шығып қалады. Торайғыров енді медреседе оқуды қойып, орысша оқу іздейді, қала маңындағы елде жаз бойы бала оқытады. Осы кезден ақыңдыққа ден қойып, «Оқып жүрген жастарға», «Тәліптерге» («Шәкірттерге»), «Ендігі беталыс», «Оқудағы мақсат не?», «Анау-мынау», «Мағынасыз мешіт», «Жарлау», «Досыма хат», «Шығамын тірі болсам адам болып», «Түсімде», «Жазғы қайғы», «Қымыз», «Кешегі түс пен бүгінгі іс», т.б. өлеңдерін, «Зарландым» атты ұзақ очеркін жазды. Осы тұста «Қамар сұлу» романын жазуды бастады.
1913 жылдың күзінде Троицкіге қайтқан Торайғыров «Айқап» журналына жауапты хатшы болып жұмысқа орналасып, «Өлең һәм айтушылар», «Ауырмай есімнен жаңылғаным», «Қазақ тіліндегі өлең кітаптары жайынан», «Қазақ ішіңде оқу, оқыту жолы қалай?», т.б. әңгіме, мақалаларын осы журналда жариялайды. Журналда аз ғана уақыт қызмет еткен ақын 1914 жылы жазда туған елі Баянауылға оралады.