Шортанбай Қанайұлы
Бала зары.
(шумақтар ретімен емес)
Мынау бір жалған дүниеде
Малы көп кісі би болар.
Көпке тентек, ез, қисық
Қамшыменен би болар.
Ер басына күн туса,
Бұта түбі үй болар.
Ат басына күн туса,
Көксімдегі күй болар.
Көңіл азып, тон тозса,
Берген көйлек кез болар.
Аштықта жасық болса да
Ұдай абзал сол болар.
Мейір кетті пендеден,
Сүйтіп ердің елінен.
Түйенің құты бура-ды,
Килəсі (інгені) қысыр қалмаса.
Күнə қайдан шығады,
Жаралып жан болып тумаса?
Ғаділ деп соны айтыңыз,
Турасын қисық бұрмаса.
Бұйрықсыздың бəрі харам,
Шариғатқа сыймаса.
Қолыңнан құсың қашырсаң, Қайтып қонбас қолыңа,
Ісің түссе жаманға,
Жағаңнан алар сорыңа.
Көп ішінде аз болсаң,
Əрнеме түсер ойыңа.
Ел ішінде жоқ болсаң,
Мін тағылар бойыңа.
Жолдас болсаң жақсымен,
Қолың жетер Қырымға.
Топқа кірсең əркіммен,
Таласарсың орынға.
Текті құс қарар Қырымға,
Ит айналар жырымға.
Парақорлар қызығар
Бір қалаштық тиынға.
Қасақана бітер мал
Қайыры жоқ қабанға.
Айдасаң қиық жүрмейді
Төрт түлігі аманға!
Жақсыны жаман көре алмас
Тіс тиген соң өзіне.
Шын екен деп иланбаңыз
Жалғаншының сөзіне.
Сырттан ғайбат қылғанша,
Айт көзі мен өзіне.
Құдайдан қорыққан мұсылман
Қарауыл қояр сөзіне.
Ит жүгіртіп, құс салған
Өнерпаздың өнері.
Өтіп кеткен нəрсеге
Өкінсең жоқ келері.
Құбылып тұрған қызыл гүл,
Қураса кетер мəнері...
Он сегіз мың ғаламды
Құдіретіменен жаратқан
Құдайдың қалай шебері?!
Жапырағын жайқалтып,
Жайлауда қонсаң бір көлге,
Көкала шатыр нарменен,
Мың ханшалар пұлменен,
Он піркəшік құлменен,
Сапар қылсаң бір жерге!
Жиырма бес жасында
Жігіт жетер кемелге.
Он сегізде қыз толып,
Ана болар біреуге.
Құрбыңнан қорлық көрмессің,
Құда болсаң бір елге.
Жігерлі туған жігіттің
Кім қой дейді талабын.
Жалғыз аяқ бар болса,
Кісі үшін дер шалабын.
Атасы топқа кірмеген
Сөзге салмас құлағын.
Құдайдан қорыққан мұсылман.
Қонаққа сояр лағын.
Медресе, мешіт салдырып,
Мүфтиге берсең балаңды,
Азан, тəкбір айттырып,
Мешітке қойсаң молдаңды,
Сираттың желі соққанда
Руза намаз панаң-ды.
Тірлікте есіңе ал
Өлгенде жанға пайданы,
Ұйқы да кешіп көп жатпа,
Бір жаратқан Алланы.
Березе қаптал тон киген,
Тойда тұрып мақтанбаң.
Күнəдан ерте сақтанған...
Жорға мініп теңселтіп,
Торғын тоның белсентіп,
Мамық төсек салдыртып,
Ыңырантып тұрғызып,
Дүрия-көрпе жамылтып,
Дүниенің қалай алдауы?!
Мал бақтырар пайдаға,
Зекетсіз мал айдама.
Қайыры жоқ ас сақтап,
Дəмді харам шайнама.
Құдіретке көніңіз,
Құдайменен ойнама.
Жылқының құты айғыр-ды,
Ат тумайды атасыз.
Көсегесі көгеріп,
Көбеймейді батасыз.
Ғайбаттың жаман екенін
Біле тұра айтасыз.
Күн шыққан соң тұрмасаң
Намаз қаза боларын
Біле тұра жатасыз.
Алланың берген ақ дəмін
Шайтанға қайтіп сатасыз?!
Бəйіт айтып, баян қып,
Жанастырдым əр неге.
Мəселе кітап шығардым
Кейінгі қалған пəндеге.
Бес ауыз сөз айттым деп,
Мақтандың, тілім, сен неге?!
Қой, көмейім, тəубе қыл,
Асылық қылма иеге!
Жасың жетті алпысқа,
Жеті ғалам астында
Даусың кетті алысқа.
Өзіңнен өрнек жайылды
Жақынға, туған, қалысқа.
Шортанбай Қанайұлы
Бала зары.
(шумақтар ретімен емес)
Мынау бір жалған дүниеде
Малы көп кісі би болар.
Көпке тентек, ез, қисық
Қамшыменен би болар.
Ер басына күн туса,
Бұта түбі үй болар.
Ат басына күн туса,
Көксімдегі күй болар.
Көңіл азып, тон тозса,
Берген көйлек кез болар.
Аштықта жасық болса да
Ұдай абзал сол болар.
Мейір кетті пендеден,
Сүйтіп ердің елінен.
Түйенің құты бура-ды,
Килəсі (інгені) қысыр қалмаса.
Күнə қайдан шығады,
Жаралып жан болып тумаса?
Ғаділ деп соны айтыңыз,
Турасын қисық бұрмаса.
Бұйрықсыздың бəрі харам,
Шариғатқа сыймаса.
Қолыңнан құсың қашырсаң, Қайтып қонбас қолыңа,
Ісің түссе жаманға,
Жағаңнан алар сорыңа.
Көп ішінде аз болсаң,
Əрнеме түсер ойыңа.
Ел ішінде жоқ болсаң,
Мін тағылар бойыңа.
Жолдас болсаң жақсымен,
Қолың жетер Қырымға.
Топқа кірсең əркіммен,
Таласарсың орынға.
Текті құс қарар Қырымға,
Ит айналар жырымға.
Парақорлар қызығар
Бір қалаштық тиынға.
Қасақана бітер мал
Қайыры жоқ қабанға.
Айдасаң қиық жүрмейді
Төрт түлігі аманға!
Жақсыны жаман көре алмас
Тіс тиген соң өзіне.
Шын екен деп иланбаңыз
Жалғаншының сөзіне.
Сырттан ғайбат қылғанша,
Айт көзі мен өзіне.
Құдайдан қорыққан мұсылман
Қарауыл қояр сөзіне.
Ит жүгіртіп, құс салған
Өнерпаздың өнері.
Өтіп кеткен нəрсеге
Өкінсең жоқ келері.
Құбылып тұрған қызыл гүл,
Қураса кетер мəнері...
Он сегіз мың ғаламды
Құдіретіменен жаратқан
Құдайдың қалай шебері?!
Жапырағын жайқалтып,
Жайлауда қонсаң бір көлге,
Көкала шатыр нарменен,
Мың ханшалар пұлменен,
Он піркəшік құлменен,
Сапар қылсаң бір жерге!
Жиырма бес жасында
Жігіт жетер кемелге.
Он сегізде қыз толып,
Ана болар біреуге.
Құрбыңнан қорлық көрмессің,
Құда болсаң бір елге.
Жігерлі туған жігіттің
Кім қой дейді талабын.
Жалғыз аяқ бар болса,
Кісі үшін дер шалабын.
Атасы топқа кірмеген
Сөзге салмас құлағын.
Құдайдан қорыққан мұсылман.
Қонаққа сояр лағын.
Медресе, мешіт салдырып,
Мүфтиге берсең балаңды,
Азан, тəкбір айттырып,
Мешітке қойсаң молдаңды,
Сираттың желі соққанда
Руза намаз панаң-ды.
Тірлікте есіңе ал
Өлгенде жанға пайданы,
Ұйқы да кешіп көп жатпа,
Бір жаратқан Алланы.
Березе қаптал тон киген,
Тойда тұрып мақтанбаң.
Құдайдан қорыққан мұсылман
Күнəдан ерте сақтанған...
Жорға мініп теңселтіп,
Торғын тоның белсентіп,
Мамық төсек салдыртып,
Ыңырантып тұрғызып,
Дүрия-көрпе жамылтып,
Дүниенің қалай алдауы?!
Мал бақтырар пайдаға,
Зекетсіз мал айдама.
Қайыры жоқ ас сақтап,
Дəмді харам шайнама.
Құдіретке көніңіз,
Құдайменен ойнама.
Жылқының құты айғыр-ды,
Ат тумайды атасыз.
Көсегесі көгеріп,
Көбеймейді батасыз.
Ғайбаттың жаман екенін
Біле тұра айтасыз.
Күн шыққан соң тұрмасаң
Намаз қаза боларын
Біле тұра жатасыз.
Алланың берген ақ дəмін
Шайтанға қайтіп сатасыз?!
Бəйіт айтып, баян қып,
Жанастырдым əр неге.
Мəселе кітап шығардым
Кейінгі қалған пəндеге.
Бес ауыз сөз айттым деп,
Мақтандың, тілім, сен неге?!
Қой, көмейім, тəубе қыл,
Асылық қылма иеге!
Жасың жетті алпысқа,
Жеті ғалам астында
Даусың кетті алысқа.
Өзіңнен өрнек жайылды
Жақынға, туған, қалысқа.