Шеген менің аяғымдағы толып жатқан жара мен жарықтарын көріп, басын шайқады да: - Уай, мынауың болмайды, деді, «түсінемісің» дегендей, көзіме қадала қарап,
Ең ал-
дымен, адамға бас керек. Онсыз өмір оған молданың көрінен де қараңғы болады. Онсыз өмір
«Құраннан» жаман, түсіне алмайсың. Екінші бізге аяқ керек. Қашсаң - құтылатын бол, қусаң
жететін бол. Керек боп қалса, құстай ұшатын бол! Мынадай табан бола ма екен! Қырық тесік!
Аяғыңның жалпы бітімі жаман болмағанмен, қазіргі халi қанағаттанарлық емес деп танимын.
Жата тұр құмның үстінде. Мен қазір келем, - деп, Шеген қалаға қарай жүгіріп кетті.
Дәрі әкеледі. Екі күнде жазып береді! деді Бораш ұзай берген Шегенге риза көзбен
қарап. Жүзіндегі күрсініс ізі осы арада ғана түгел бір жойылып кетті.
Сен қалай аңсадың? - дедім Борашқа іскен оң тізесіне қолымды апарып,
Әй апам қораның төбесінен құлатып жіберді.
«Әй апасы» өгей шешесі екенін түсіндім де одан арғыны қазбалағаным жоқ. Бораш шорла-
нып бітіп келе жатқан оң тізесін сипалай отырып:
Соңаның үстіне құлап түстім... Шеген ағам жазды ғой әйтеуір... Енді бір айда жүруге
жарайсың дейді...Балық майынан жазылды. Тіпті жазылып қалып еді, әнeугүні дегдoм ұстап ала
жаздап, содан қашқанда тағы бүлдіріп алдым, деді.
Бұл жолы өзінің қашып құтылғанына мақтанатындай жымиып та қойды.
- Мен де керемет жүйрікпін! — дедім мақтанғым келіп кетіп,
— Ойбай... Шегендей емес шығарсың... Шеген қайда!? Ол. Ол ағып бара жатқан машинаны
қуып жетіп, асылып кете береді! Біреу көріп қалса, қарғып түсіп, кете беруі де түк емес. Ол
Әншейін желаяқ! - деді Бораш масаттана сөйлеп,
(Ғ. Мүсірепоg)
НУЖНО НАЙТИ МЕСТОИМЕНИЯ И 5 ВОПРОСОВ СОСТАВИТЬ
Жазғы салымғы Сібір өлкесінің ұзақ жылмық күндері басталды. Сабақ ерте бітеді. Балалар далаға шығып, корпус қасындағы үлкен алаңда доп ұрып ойнайды. Тапқыр, ықшамды Шоқан балалардың ішіндегі ең жатық, шебер ойнайтыны болып алды. Ойын үстіндегі айтыс-тартыс сөздер Шоқанның тілін бұрынғысынан әлдеқайда жаттықтырып, жолдасын да молықтырды. Көп ұзаған жоқ, көктем жылуы басталып, Ертіс үстінен қызыл су жүріп, жаз лебі есті. Неге екені мәлімсіз, Шоқан бұл жексенбіде Сергей ағайдың да, Васил ағайдың да үйіне бармай, Ертіс бойына баруды ойлады.
Өткен күзде ғана Омбыға келіп оқуға түскен кішкене Шоқан, дегенмен қаланың қамау көше, тар үйіне әлі жете үйрене қоймап еді. Оның есіл-дерті кең дала, еркін жүріс, сахара ауасы. Ол көктем басталғалы сабақтан босаған сағатында Ертіс бойына келеді. Алыс қырға көз салып кеп отырады. Бүтін де Шоқан ешбір баламен сөйлеспестен Ертіс бойына жөнелді.
Күн жылыныңқырап, қала жұртшылығы қыс киімінен жеңілдеп өзен бойына шыққан. Кешеден бері Ертіс өзенінің мұзы босап, қызыл су көтеріліп кетті. Ертіс бойындағы қала жұртшылығына жылдың екі мезгілі ерекше қызықты әңгіме болып қалады. Оның бірі осы көктемдегі Ертістің мұзы бұзылып, сең жүрген аласапыран кезі. Екіншісі, күзгі күн суып, Ертістің мұзы қатар кезі. Әсіресе сең жүрген кез, көктем лебімен мұнартқан дала сәулетін көтеріп, аса көңілді болады.
Кеше кешкілікте «ертең сең жүреді» деген елдің лақап сөзін естіген Шоқан түнімен елегізіп аз ұйықтаған.
Шоқанның әрдайым келгенде отыратын бір ғана орны бар. Ол Ертіс қабағының бір биік мұрыншақ жарының үсті. Тағы да сол жеріне келіп отырды. Өзен қабағы қаптаған көп адам. Бәрінің таңданары асау өзеннің бұлқынып, сең дөңгелетіп аспан атқан сағаты. Қыстай бетін басып шегендеген темірдей мұзды быт-шытын шығарып, асау ағын көтеріп, әлдеқайда әкетіп барады.
Уақыты жетіп заман жылуы келгенде, қандай күш болсын, осы өзен мұзындай қопарылады. Ағынға түсіп жылжып жөнеледі.
Күтірлеп сынған қалың мұздар бірін бірі қаға жылжып, бірі шетке қағылып, бірі ағынға түсіп, ойран-топыры шығып жатыр. Шапан жамылып, шәлісін төгілткен татар ханымдары, асыл киініп алқына басқан қала нәндерінің бәйбішелері ішін тартып, таңданып, өзен ғажайыбына үңіледі. Су бұрынғысынан әлдеқайда көтеріліп, жардың ернеуіне шыпылдап келіп, қалаға лап қоярдай лепіріп жатыр.