Сабақтың тақырыбы: Д.Исабеков « Әпке » шығармасы 1- тапсырма.Сұраққа жауап
1.Д.Исабековтің қандай шығармаларын білесіздер?
2.Жазушы туындыларының негізінде саханаланған қандай қойылымы бар?2- тапсырма.Мәтінді түсініп оқып, онда көтерілген әлеуметтік мәселені анықтайды.
Ермек оянып кетеді де,сыртқа жүгіреді.
Ермек.Әпке.Әпке.
Қамажай.Ермекжан, әпке дегенің қалай? Мен сеің мамаңмын.
Ермек.Жоқ, сен әпкем екенсің.Менің мамам өліп қалған.Сен әпкем екенсің,әпкем екенсің.
Қамажай.Жоқ, мен сенің мамаңмын.Әпке деме, мама де, мама де.
Үстел басында Қамажай ,сіңлісі,сіңлісінің құрбысы тамақ ішіп отыр.
Нәзила.Илансаң бар ғой, әпке,таңертеңнен бері Гауһар екеуміз дым сызған жоқпыз.
Қамажай.Немене,ақшаларың болмай қалды ма?
Нәзила.Жоқ, өзің берген бір сом ақшам да болды. Гауһар да құралақан емес екен.Уақыт жоқ.Ательеге барып едік, қырғын,адам көп екен, шаршап өле жаздадық. Так что, әпкешка, бүгін алдымызға күнжара қойсаң да , жей береміз.
Қамажай.Ақшаларың болмаса, ательеге неге барып жүрсіңдер?
Нәзила. Бұрынғы ақшалы кездерім есіме түсіп... Ательеге ақшалы адамның баруы жаңалық емес. Қолыңнан келсе, ақшасыз барып көр.(Күліп.)Жай айтқаным ғой. Әпке деймін, ательеге маркизет түсіпті.Гауһарда азын- аулақ ақша бар екен, мен одан қарызала тұрмақ едім.Жете алмадық. Жете алмағанымыз да дұрыс болды.Әйтпесе кейін қайдан тауып берер едік.
Қамажай. Неге?.. Тауып береміз... Тимур ертең айлық алады.
Нәзила. Оның айлығы өзінен артылмайтын болды ғой. Өткен жолы мен оны паркте бір қызбен көргем. Меніңше, финанс жағын сол кісі басқаратын болуы керек.Ал енді іске кіріселік.
Екі құрбы сықылықтай күліп, тамақтан қарбытып жеуге кіріседі ...
Дескриптор:
1. Мәтінде көтерілген әлеуметтік мәселені анықтайды;-
2. Мәтін мазмұнын өз сөздерімен баяндайды;.-
3. Лексикалық құрылымдарды табады;-
4.Тілдік бірліктер арқылы мәтіннің жанрын,стилін,анықтайды.-
3- тапсырма.Жеке жұмыс.Мәтіннің мазмұны бойынша сөйлесу құрау.
Дескриптор:
1.сұрақтар бойынша диалогке түседі;-
2.жазбаша сөйлем құрауда сөздердің орын тәртібін сақтайды.-
4- тапсырма.Жеке жұмыс.Мәтіндегі тұрақты тіркестің мәнін ашыңдар.
Ақшақар.
Жаңа жыл – барша адамдардың тағатсыздана күтетін таңғажайып қызыққа, қуанышқа, сиқырға толы мереке. Кішкене бөбектермен қоса ересек адамдардың да ең сүйікті мерекесі десек те болады. Жаңа жыл жақындаған сайын жан – жақтың бәрі безендіріліп, жаңа жылдық әуендер ойнатылып, құдды барлық әлем ертегі әлеміне айналғандай күй кешеді. Балалар Аяз атаға хат жазып, жыл бойы тәртіптерінің жақсы болғанын айтып, қалған сыйлықтарын күтеді.
Барлығымыз да Жаңа жылды ерекше ықыласпен күтетініміз құпия емес. Жаңа жыл жақсылық пен қуанышқа толы болып, армандарымыз іске асатын мезгіл деп те қабылдаймыз. Жасымыз есейе келе ертегіге сенбесек те, Жаңа жылдан бір ерекше сиқырды күтетініміз тағы бар.
Әсіресе балалар Аяз Ата мен Ақшақарды асыға күтеді. Біреулері Аяз Аятаның сыйлығына, екіншілері Ақшақардың көйлегі мен көз тартар сұлулығына қызығады. Кішкене қыз балалар көбіне ақ көйлек киіп, өздерін Ақшақар елестетеді. Аяз Ата мен Ақшақар балалардың өнерлеріне тәнті болып, әзірлеген сыйлықтарын ұсынады.
Әдетте, Жаңа жыл - отбасымен тойланатын мейрам. Аналарымыз, апаларымыз, жеңгелеріміз алдын ала дайындалып, тәттілерін пісіріп, жаңа жылдық дастарқан әзірлейді. Барлығымыз осы кең дастарқан басында жиналып, әңгімелесіп, қалжыңдасып, бір – бірімзге сыйлықтар сыйлап, естелік суреттерге түсеміз. Жыл сайынғы дәстүр бойынша Елбасымыздың құттықтауын тыңдап, келер жылға зор үмітпен қараймыз. Ал сағат он екіні соғысымен бір – бірімізді құттықтап, есік алдына мерекелік от шашуды тамашалауға шығамыз.
Жиренше шешен жөнінде өзге халықтардың шығармаларында да сөз болады. Түркі-моңғол, үнді-еуропа халықтарының біразының фольклорында да ол туралы әңгіме бар. Қазақ фольклорында бар Жиренше шешен жайындағы аңыз әңгімелердің кейбір нұсқалары негізгі кейіпкердің атымен, мысалы, қарақалпақ (Жиренше), қырғыз (Жээренче чээчен), түрікмен (Йикренче) фольклорына ауысқаны байқалады.
Жиренше шешен туралы ертегілер, әңгімелер қазақ фольклорында шамамен XV ғасырдан басталады. Онда шешендік сөздің үлгілерімен қатар, тұрмыс-салт ертегілер де бар.
Жиренше шешен атымен байланысты әңгімелердің ішінде ең көп тарағаны – оның көркіне ақылы сай, дана қыз Қарашашқа үйленгені. Жалпы зерттеулер Жиренше шешеннің атына қатысты аңыз әңгімелерді үш топқа бөледі. Біріншісі - Жиренше шешенді Жәнібек ханның ақылшысы әрі досы етіп көрсететін әңгімелер. Мұнда Қазақ хандығын құрысуға белсене қатысқан Жәнібек ханға деген ел ілтипатының әсері айқын аңғарылады. Екіншісі – Жиренше шешенді әлеуметтік теңсіздікке қарсы күресуші етіп көрсететін әңгімелер. Мұнда ол ханды әшкерелеуші, ханның зорлығына өзінің ақыл-парасатын қарсы қоюшы, тапқыр ақыл иесі ретінде бейнеленеді. Үшіншісі – Жиренше шешеннің көпшілік арасындағы күнделікті қақтығыстарда айтатын тапқыр әзіл-қалжың сөздері. Осы шығармалардың арасында Жиренше есімі ұмыт болмай, ғасырдан ғасыр асып, бүгінгі ұрпаққа жетіп отыр.