Ға тән қасиет – болашақты болжау, армандау. ң мақсаты болмаса ештемені де тындыра алмайды. болашақты армандай білу де ұлы даналық, себебі арман өмірге қызықтырады, оны сұлуландырады, өмірді алға ғарыштатады, өрге тартады. арман ң жарық жұлдызы, айқын бағдары, онсыз алға басу да, тірлік те жоқ. олай болса, алға ұмтылу — өмірдің мақсаты. мұндай сапа ға жаратылысынан тән. құл – бас бостандығын, шаруа не болса да ерікті болсам, жұмсышы — өндіріс құралының иесі, байлардай болсам, қ әлеуметтік теңдік орнаса деп армандады. қоғамның алдыңғы қатарлы ақыл-ой иелері өздерінің шама шарқынша ң арманының армандалу жолдарын іздеді, теориялық болжамдар жасады. к. маркс, ф. энгельс капитализмді әділетсіз қоғам деп есептеп болашақтың (социализм-коммунизм) орнатудың бағдарламасын жасады. жұмысшы табын, бүкіл халықты капитализмді күйретуге шақырды. в.и ленин бағдарламаны іске асырды. бір елде патша режимі құлады, пролетариат диктатурасы орнады. қ, саяси әлеуметтік, рухани, құқықтық әділеттілік, теңдік орнады деп жарияланды, сол идея, мақсат, арман, қиял іске аспады. одақ тарады, оның құрамындағы елдер тәуелсіздігін жариялады. қазақстан республикасының тәуелсіздігін жариялағаннан бері оны дүние жүзінің жүзден астам елі таныды. қазақстан республикасы аса беделді халықаралық ұйымдарға, оның ішінде біріккен ұлттар ұйымына қабылданды, мүше болды. ң арманына, мақсатына жететін жол, тәсіл бар ма? болса неден туындайды? дүние жүзінде жүздеген елдер бар, оларда 65 мимллиардтай халық тұрады. басым көпшілігінің қ — әлеуметтік өмірі әлі де нашар. олар да болашақты аңсайды, армандайды. дүние жүзі бірлікте, сонымен қатар өзара қарама-қайшылық та жетерлік. ең бастысы – соғыс қаупі сондықтан дүние жүзі халқы әсіресе әр түрлі соғыстардың құрбаны болған елдердің халқы, бейбітшілікті аңсайды. олай болса, дүние жүзі халқының мүддесі ортақ екен. д.и. менделеев: « қоғамдық, мемлекеттік ортақ мүдделерімен бүкіл қа неғұрлым пайда келтірген сайын, соғұрлым кемелдене түседі», — деген. бүкіл дүние жүзі халқына қорқыныштысы – ядролық соғыс, себебі ол жасаған материалдық және рухани байлықтың, тіршіліктің күл-талқанын шығаруы мүмкін. ядролық құралдар бір емес, бірнеше елдерде бар. xxi ғасырдың орта шенінде-ақ дүние жүзінің халқы 2-3 есе өсуі мүмкін. оларды тамақпен қамтамассыз ету табиғи ресурстарды тиімді пайдалануды қажет етіп отыр. урбандалудың нәтижесінде халық қалаларға жинақталуда. халықты ауыз сумен, тамақпен қамтамассыз ету де ірі мәселенің бірі. қазіргі уақыттағы және техника күші халықты тамақпен, киіммен қамтамассыз ете алмайды. халықтың қалаға жинақталуы, зауыт, фабрикалардың, басқа да кешендердің қалдықтары, машиналардың газы, түрлі қоқыстардың көбеюі қоршаған ортаны бүлдіруде. бірнеше мыңдаған ядролық қаруды сынаудың құрбаны болды. осылардың, басқа да тиімсіз жұмыстардың салдарынан дүние жүзі елдерінде экологиялық дағдарыс туды. xx ғасырдың алғашқы жылдарынан бастап дүние жүзі екі жүйеге бөлінді, олар ұзақ уақыт бір-біріне қарсы тұрды. бір елдің, жүйенің ғылыми-техникалық, қ, технологиялық жетістігі екінші елдің, жүйенің, халқының үлесіне айнала алмады. дүние жүзі халқының бұдан шеккен зиянының көлемін ешбір машинамен есептеп шығару мүмкін емес. бұрынғы ксро құрамындағы республикалардың, бірі шикізатты шығарушы, екіншісі өңдеуші болды. одақ тарады, ал қ байланыс жойылды. соның салдарынан қ дағдарыс пайда болды. оның зиянына мән бермей, социализмді аңсаушылар әлі де баршылық. осы дүние жүзі елдеріндегі дағдарыстар ғаламдық проблемаға айналды. оның әрқайсысын бір немесе бірнеше елдердің күшімен шешу мүмкін емес, олар ең ған-ақ елдер болсын. ғаламдық проблемаларды дүние жүзі елдері бірігіп қана шешуі мүмкін. бір елдің, аймақтың жетістігі дүние жүзі халқының да үлесі болуын өмір талап етіп отыр. дүниенің қазығы, ең жоғарғы құндылық. әрбір денінің саулығын, ұзақ өмір сүруді армандайды, тілейді. бірақ біреу қасіретке ерте, ал біреу кеш ұшырайды. ауырса емделіп, жазылғысы, тойып тамақ ішіп, әдемі киінгісі, жақсы өмір сүргісі, өз қабілетін, ашқан жаңалығын бүкіл ң игілігіне жаратқысы келеді. болашақтың даңғыл жолы бүгін жасалады. олай болса, сол болашақ неге байланысты? бірінші мәселе дүние жүзі халқының саяси мәдениеті мен санасында жатыр. әрбір әсіресе саясат пен билікті басқарушылар дүние жүзі халқының мүддесі мен мақсатын, арманын түсінуі қажет, ондай түсінік қалыптасуда. қазақстан тәуелсіз ел болып жарияланды. оны әлем елдері тануы, мойындауы қажет. бұл салада республика президенті н.ә.назарбаевтың басқаруымен жүргізіліп жатқан сыртқы және ішкі саясат соған бағытталған.
Ңжер-анаға деген ықыласы ерекше. топырақтан жаралған болмысымыздан ба әлде аталарымыздың жер үшін аянбай күресе білгендігінен бе, білмеймін, қазақ үшін жер мен ел ұғымы егіз. әлем картасында жерінің үлкендігі жағынан тоғызыншы орынды иемдеген отанымыз бар. алайда басында баспанасы мен өзіне тиесілі бір телім жері жоқ қандастарымыздың толып жүргенін қалай түсіндіреміз? өзінің меншікті жері жоқ , ерім деп еркелетпеген еліне қорған бола ала ма? әр жерде иесі бар деп қоршалып, қорғалған, бірақ бір түп ағаш егілмей, бір лашық салынбай созылып жатқан жерлер бар. ол жерлерді өзі алмай, өзгеге де бермейтіндердің не ойлағаны бар? жер күтіп, баптағанды, топырағын шаң қылып бүлдіршіндердің жүгіргенін, әйтеуір тірі ға қалқан болуды қалайды. ал қоқысқа толып, тынысы тарылған, егілмей жетімге айналған жер де ауа жұта алмай қиналған бірдей. бірде бір қоқысқа толып, әбден азып-тозған жерін сатуды жөн көреді. сатып алушы жерді қоқыстан тазалап жүріп, бұлақтың көзін тауып алады. әртүрлі жүзім, анар, алма ағаштарын егіп, басына үй салады. уақыт өте сол маңнан жердің бұрынғы иесі өтіп бара жатып, жайқалған бақты көріп, мен қандай жерден айырылып қалғанмын деп өкініпті - дейді аңыздарда. жер баптағанға, күте білгенге азық, бағалай білгенге баспана, аялай білгенге сая бола алады. бірақ оның қадірін түсіне білу үшін де жерге жете алмай тіршілігі мұңға айналған бауырларымыздың күйін бастан өткізу керек пе? бізге жер беріңдер деп ашынған қазақтардың жанайқайы жылда естілетін жырға айналып барады. кезінде «шаңырақ», «бақай» деп бір дүрліккен қазақтың жылауы неге қайталана береді? еңбекпен тапсын, жерді сатып алсын дейді біреулер. ал біреулер неге өз ауылында отырмайды, қалада нелері бар деп сөгері анық. мүмкін біреулер ауылдағы жеріне егін ексін, соны өсіріп, азық қылсын деп ақыл айтар. бірақ кімнің жақсы өмір сүргісі келмейді дейсін. қала маңына шоғырланып жинала бастаған жандардың болашағым- қалада оқысын, тіршілік жасап, отбасымды асырайын деп ниеттенгендері анық. кеше ғана жер беріңдер деп бейбіт мақсатта жиылған топтың өз бауырымыз, өз қандастарымыз екенін естен шығармайық. қалай десек те бұл мәселені шешудің жолдарын іздеу керек. өз елім өзекке теппес деп шырылдаған олардың жанайқайын бүгін естімесек, ертең ар алдында да, алла алдында да жауап беретінімізді ұмытпаған жөн шығар.
