ответ:Абай журналының 1918 жылғы 1,2 сандарында Аймауытовтың “Тәрбие” атты көлемді мақаласында тәлім-тәрбиелік ой-пікірлер ғылыми тұрғыдан терең баяндалған.
Ж.Аймауытов “адам мінезінің, ақыл-қайратының әртүрлі болуы тәрбиенің түрлі-түрлі болуынан…
А ң ұрлық істеуі, өтірік айтуы, кісі тонауы, өлтіруі сықылды бұзақылықтарды жасауы, тәрбиенің жетіспегендігінен” дейді. Ол тәрбиенің екі түрлі болатынын: дене тәрбиесі және жан (рух) тәрбиесі болып бөлінетіндігін атап көрсетеді
Аймауытов балаға әсер ететін нәрсе медресе (мектеп) және тәрбиеші (мұғалім) деп санайды.
Автор ең алдымен бала тәрбиесіндегі отбасының рөліне ерекше тоқталады. “Баланы бұзуға, яки түзеуге себеп болатын бір шарт жас күнде көрген өнеге. Ол өнеге әке-шешенің тәрбиесі арқылы қалыптасады. Ата-ананың берген тәрбиесі баланың мінезіне салған ізге байланысты. “Ұяда нені көрсе, ұшқанда соны іледі” деп атамыз қазақ тауып айтқан. Балаға қайырымдылықты, қаталдықты, кішіпейілділікті, күйгелектікті, шыншылдықты, өтірік– шілікті беретін кім? Ол, әрине, ата-ананың тәрбиесі. Баланың бойына басынан сіңірген мінезді қайта түзету қиындық келтіреді. “Сүтпен сіңген мінез сүйекпен кетеді” деген сөз ата-ана тәрбиесінің күштілігін көрсетеді…” – деп автор бала мінезін қалыптастырудағы жанұя мүшелерінің, әсіресе әке-шешенің ықпалын айқын ашып берді. Ол отбасында теріс тәрбиеленген баланы қайта тәрбиелеудің үлкен қиындық келтіретінін айтады.
Ж.Аймауытов өнегелі үйелменнен бұзық мінезді баланың шығуы немесе тәрбиесі нашар отбасынан да тәрбиелі, өнегелі баланың өсуі мүмкін дей келеді де, бұл айтылғандар өскен ортаның, замандас, жолдас-жора, құрбы-құрдастың ықпалынан, соларға еліктеуден болатынын дәлелдейді.
Күндердің бір күнінде, шаң астына басылып, үні шықпай тұста ілініп тұрған - домбыра, сандықшада жатқан - сыбызғы, бұрышта сүйеніп тұрған қобыз - бірінен-бірі сарғайып шаршап, әңгімелері бітіп, жалыққан аспаптар бір үйде тұрған екен. "Осы бізді бәрі ұмытып қалған жоқ па?" - деп домбыра күмбірледі. "Иә, иә, мен де деп осылай ойлаймын! - деп сыбызға шықты сусылдай шіңгірлеп. Осы сөздерді естіп тұрған бұрыштағы қобыз жуан дауысымен күрсінді де қойды.
Жоқ, мен бұл тыныш өмірден шаршадым, сендер осылай ілініп, сүйеніп тұрғанды ұнатсаңдар, ал менің жаратылғаным - ән мен күй", - деп сыбызғы жатқан жерінен ыршып, жерге ысқыра түсті де, есік жаққа бет алды. Мұны көрген домбыра ілініп тұрған жерінен шайқала бастап еді, ескі жібі ширатылып, үзілді де кетті. Домбыра жерге таңқ етіп түсті, ішектері де даңғырлай: "Мен де сенімен кетемін", - деп, құлағынан басы айналып, жан-жағына шайқала, сыбызғының артынан жүгіре жөнелді".
"Бұларың жөн екен", - деп қобыз сықырлап, қаңғырлап, кеуіп қалған қыл ішектері дуылдап, үһілеп, сүйеніп тұрған бұрышынан бел көтерді де:
Қарая-қарая шаршадым,
Жүйкем тозды үндеместен бұл үйде,
Жиһаз болап тұра бере күн өтті
Бізден үн шықпай қурап қалсақ,
Ешкімге керек болмаспыз бұл өмірде.
Иә, құрып қалғыр, тұрам ба осылай,
Менде бірге сендермен кетейін!" - деп, шығып бара жатқан сыбызғы мен домбыраның артынан табалдырық аттап еді.
"Саз іздеп, көңіл күйімізді көтермесек болмас па?" - дей беріп еді домбыра дәл сол кезде аяғынан шалынды да, алдынан шығып бара жатқан сыбызғыға құлап бара жатқан жерінен, қобыз оны ішегінен ұстап қалды.
Бір орында қазақтар қағылып қалған сыбызғы, артынан, сүріне келе жатқан достарына, албырата бозарып, бақырайып қалған көздерімен қарады. Жүректері дүрсілдеп, таңдайлары кеуіп, үшеуі де үнемдей таңырқап тұрып қалды...
"Япыр-ау, кең дүние осы ғой, ғажайыпты да, қорқынышты екен-ау!" - деп, бірінші домбыра ес жинап, күмбірлеп бой түзеді.
"Кейін қайтсақ қалай болар?" - деп дірілдеген дауысымен сыбызғы шегінді.
"Шешінген судан тайынбас", - деп қобыз батырланып алдыңғы шетке ығыса шықты да: - Иә, достар енді қай жаққа бет бұрамыз?"
Осы кезде қорқынышын шүберекке түйген сыбызғы: "Мен білемін", - деп қобыздың алдына қайта шығып алды.
"Жарайды, сондай білгіш болсаң, тізгінің қолыңда, көш баста да, жүре бер, біз қобызбен артыңнан қалмаспыз", - деп домбыра күмбірледі.
Үй табалдырығын аттап, таңсық, бұрын көрмеген дүние жолдарын шаңдатып, достардың келе жатқанына біраз уақыт болып қалды. Біресе - жол биіктеп, тау беткейіне айналып, біресе - құз болып төмен түсіп, оған салмай иректеле-бұратылып, талай қиыншылықтарға төзіп, үлкен өзеннің жағасына алып шығады. Шаршап-шалдыққан үшеуі енді демін алып, өзеннің арғы жағына көз салса, самсаған көк шөп, жайылған мал, аппақ-аппақ қаздай тізілген киіз үйлерді көреді.
"Ме-е-е-н суға кірмеймін, дыбыс ойнақтарым суды жақтырмайды, тамағым бір-ақ бітеледі", - деп сыбызғы артқа басты.
"Судың ағыны қатты екен, сүйегім ауырлау болса, жүзіп арғы бетке бір-ақ шығар едім", - деп домбыра күрсінді.
Үндемей, бәрін таразы басына салып өлшегендей, қобыз біраз тұрды да: "Жарайды, мініңдер үстіме, мен шалқайып жатып қайық болайын, сен сыбызғы, жол бағытта, ал, домбыра, ескек боласың", - деп келісіп, үшеуі су жағасына келіп, қобыз арқасынан жатып, ал қалған екеуі алдыңғы айтылған қобыздың бұйрық сөздерін бұлжытпай орындап, өзеннің арғы бетіне аман-есен жетеді.
Арғы беттегі ел той-думанға дайындық жасау үстінде еді. Олар өзен жағасынан келе жатқан аспаптарды көріп, езулері құлақтарына жетіп, қуана-қуана қарсы алады.
ответ:Абай журналының 1918 жылғы 1,2 сандарында Аймауытовтың “Тәрбие” атты көлемді мақаласында тәлім-тәрбиелік ой-пікірлер ғылыми тұрғыдан терең баяндалған.
Ж.Аймауытов “адам мінезінің, ақыл-қайратының әртүрлі болуы тәрбиенің түрлі-түрлі болуынан…
А ң ұрлық істеуі, өтірік айтуы, кісі тонауы, өлтіруі сықылды бұзақылықтарды жасауы, тәрбиенің жетіспегендігінен” дейді. Ол тәрбиенің екі түрлі болатынын: дене тәрбиесі және жан (рух) тәрбиесі болып бөлінетіндігін атап көрсетеді
Аймауытов балаға әсер ететін нәрсе медресе (мектеп) және тәрбиеші (мұғалім) деп санайды.
Автор ең алдымен бала тәрбиесіндегі отбасының рөліне ерекше тоқталады. “Баланы бұзуға, яки түзеуге себеп болатын бір шарт жас күнде көрген өнеге. Ол өнеге әке-шешенің тәрбиесі арқылы қалыптасады. Ата-ананың берген тәрбиесі баланың мінезіне салған ізге байланысты. “Ұяда нені көрсе, ұшқанда соны іледі” деп атамыз қазақ тауып айтқан. Балаға қайырымдылықты, қаталдықты, кішіпейілділікті, күйгелектікті, шыншылдықты, өтірік– шілікті беретін кім? Ол, әрине, ата-ананың тәрбиесі. Баланың бойына басынан сіңірген мінезді қайта түзету қиындық келтіреді. “Сүтпен сіңген мінез сүйекпен кетеді” деген сөз ата-ана тәрбиесінің күштілігін көрсетеді…” – деп автор бала мінезін қалыптастырудағы жанұя мүшелерінің, әсіресе әке-шешенің ықпалын айқын ашып берді. Ол отбасында теріс тәрбиеленген баланы қайта тәрбиелеудің үлкен қиындық келтіретінін айтады.
Ж.Аймауытов өнегелі үйелменнен бұзық мінезді баланың шығуы немесе тәрбиесі нашар отбасынан да тәрбиелі, өнегелі баланың өсуі мүмкін дей келеді де, бұл айтылғандар өскен ортаның, замандас, жолдас-жора, құрбы-құрдастың ықпалынан, соларға еліктеуден болатынын дәлелдейді.
Объяснение:
Объяснение:
Үш аспаптың жорығы
Күндердің бір күнінде, шаң астына басылып, үні шықпай тұста ілініп тұрған - домбыра, сандықшада жатқан - сыбызғы, бұрышта сүйеніп тұрған қобыз - бірінен-бірі сарғайып шаршап, әңгімелері бітіп, жалыққан аспаптар бір үйде тұрған екен. "Осы бізді бәрі ұмытып қалған жоқ па?" - деп домбыра күмбірледі. "Иә, иә, мен де деп осылай ойлаймын! - деп сыбызға шықты сусылдай шіңгірлеп. Осы сөздерді естіп тұрған бұрыштағы қобыз жуан дауысымен күрсінді де қойды.
Жоқ, мен бұл тыныш өмірден шаршадым, сендер осылай ілініп, сүйеніп тұрғанды ұнатсаңдар, ал менің жаратылғаным - ән мен күй", - деп сыбызғы жатқан жерінен ыршып, жерге ысқыра түсті де, есік жаққа бет алды. Мұны көрген домбыра ілініп тұрған жерінен шайқала бастап еді, ескі жібі ширатылып, үзілді де кетті. Домбыра жерге таңқ етіп түсті, ішектері де даңғырлай: "Мен де сенімен кетемін", - деп, құлағынан басы айналып, жан-жағына шайқала, сыбызғының артынан жүгіре жөнелді".
"Бұларың жөн екен", - деп қобыз сықырлап, қаңғырлап, кеуіп қалған қыл ішектері дуылдап, үһілеп, сүйеніп тұрған бұрышынан бел көтерді де:
Қарая-қарая шаршадым,
Жүйкем тозды үндеместен бұл үйде,
Жиһаз болап тұра бере күн өтті
Бізден үн шықпай қурап қалсақ,
Ешкімге керек болмаспыз бұл өмірде.
Иә, құрып қалғыр, тұрам ба осылай,
Менде бірге сендермен кетейін!" - деп, шығып бара жатқан сыбызғы мен домбыраның артынан табалдырық аттап еді.
"Саз іздеп, көңіл күйімізді көтермесек болмас па?" - дей беріп еді домбыра дәл сол кезде аяғынан шалынды да, алдынан шығып бара жатқан сыбызғыға құлап бара жатқан жерінен, қобыз оны ішегінен ұстап қалды.
Бір орында қазақтар қағылып қалған сыбызғы, артынан, сүріне келе жатқан достарына, албырата бозарып, бақырайып қалған көздерімен қарады. Жүректері дүрсілдеп, таңдайлары кеуіп, үшеуі де үнемдей таңырқап тұрып қалды...
"Япыр-ау, кең дүние осы ғой, ғажайыпты да, қорқынышты екен-ау!" - деп, бірінші домбыра ес жинап, күмбірлеп бой түзеді.
"Кейін қайтсақ қалай болар?" - деп дірілдеген дауысымен сыбызғы шегінді.
"Шешінген судан тайынбас", - деп қобыз батырланып алдыңғы шетке ығыса шықты да: - Иә, достар енді қай жаққа бет бұрамыз?"
Осы кезде қорқынышын шүберекке түйген сыбызғы: "Мен білемін", - деп қобыздың алдына қайта шығып алды.
"Жарайды, сондай білгіш болсаң, тізгінің қолыңда, көш баста да, жүре бер, біз қобызбен артыңнан қалмаспыз", - деп домбыра күмбірледі.
Үй табалдырығын аттап, таңсық, бұрын көрмеген дүние жолдарын шаңдатып, достардың келе жатқанына біраз уақыт болып қалды. Біресе - жол биіктеп, тау беткейіне айналып, біресе - құз болып төмен түсіп, оған салмай иректеле-бұратылып, талай қиыншылықтарға төзіп, үлкен өзеннің жағасына алып шығады. Шаршап-шалдыққан үшеуі енді демін алып, өзеннің арғы жағына көз салса, самсаған көк шөп, жайылған мал, аппақ-аппақ қаздай тізілген киіз үйлерді көреді.
"Ме-е-е-н суға кірмеймін, дыбыс ойнақтарым суды жақтырмайды, тамағым бір-ақ бітеледі", - деп сыбызғы артқа басты.
"Судың ағыны қатты екен, сүйегім ауырлау болса, жүзіп арғы бетке бір-ақ шығар едім", - деп домбыра күрсінді.
Үндемей, бәрін таразы басына салып өлшегендей, қобыз біраз тұрды да: "Жарайды, мініңдер үстіме, мен шалқайып жатып қайық болайын, сен сыбызғы, жол бағытта, ал, домбыра, ескек боласың", - деп келісіп, үшеуі су жағасына келіп, қобыз арқасынан жатып, ал қалған екеуі алдыңғы айтылған қобыздың бұйрық сөздерін бұлжытпай орындап, өзеннің арғы бетіне аман-есен жетеді.
Арғы беттегі ел той-думанға дайындық жасау үстінде еді. Олар өзен жағасынан келе жатқан аспаптарды көріп, езулері құлақтарына жетіп, қуана-қуана қарсы алады.