Әр халықтың маңдайына біткен жарық жұлдыздай жайсан ерлері бар. Олар – ел мақтанышына айналған көрнекті қайраткерлер
ғұлама ғалымдар, заңғар акын-жазушылар, туған жерін жаудан
коргаrан батырлар, еңбек майталмандары, өнер мен спорт
саңлактары. Сондай мактан ететін тұлғаларымыздың бірі
халқымыздың ұлы перзенті Қажымукан балуан.
Қажымұқан - дүниежүзілік спорт аренасына шығып,
шетелдердегі жарыстарда атак-даңққа ие болған тұнғыш казак. Ол
Парижде, Лондонда, Варшавада, Берлинде, Будапеште, әлемнің басқа
да көптеген қалаларында күресті. Америкада болды. Таяу және Орта
Шығыс елдерін аралады. Спортты дамытуға сіңірген еңбегі үшін
Қазак үкіметі оган «Қазақ даласының батыры» атагын берді.
Ұлтжанды батыр ел басына күн тутан Ұлы Отан
согысының отты жылдарында белін бекем буып, ел аралап өнер
көрсетіп, одан жинаған каржыға ұшак жасатып, майданға жіберді.
Сөйтіп, ұлы жеңіске өз үлесін қосты.
Қажымукан ұлттык тарихымызда ғана емес, әлемдік
спорт тарихында сирек ұшырасатын, тумысы бөлек ғажап құбылыс.
Ол туралы жазушы Қалмақан Әбдіқадыров «Қажымұқан» атты
хикаят жазды. «Қазақфильм» киностудиясы «Қажымұқан» атты
деректі фильм, көркем фильм түсірді.
Осы мәтінен өздік етістіктерді өзгелік етістікке айналдырып жаз​

Қобыланды Батыр жыры—қазақ халқының қаһармандық жыры. Негізгі мазмұны—шет ел басқыншыларынан елді қорғау, осы жолда асқан ерлік көрсеткен ер азаматтардың батырлық істерін көрсету. Көркемдік биік қасиеттері жағынан дүниежүзі халықтарының белгілі батырлық эпостарының қатарында тұрған шығарма.«Қобыланды батыр»жырының ең көне түрі бізге жетпеген,өйткені жырды жырлаған ақын,жырау-жыршылар өзі өмір сүрген дәуір тұрғысынан толықтырып,өңдеп отырған. Сондықтан «Қобыланды батыр» жыры көп вариантты жыр болып саналады. «Қобыланды батыр» жырын жинау тек 19 ғасырда ғана қолға алынды. Жырдың бізге 29 түпнұсқасы жеткен.Осы 29 нұсқасының 26-сы Қобыланды батырдың ерлігі жайында,ал 3 нұсқасы Қобыландының балалары Бөкенбай мен Киікбай батырлар туралы жазылған.«Қобыланды батыр» жырының заңды жалғасы болып есептелетін Қарлыға қыздың достығы,махаббаты,ерлік істері жайында тағы бір жыр бар. Бұл нұсқалардың көбісі кейінгі кезде жинақталған. Осы нұсқалардың барлығы да оларды алғаш хатқа түсіріп,оны жырлаған ақын-жыраулардың аттарымен аталған.Бұл нұсқалардың көпшілігі бұрыннан белгілі,халық арасына кең тараған,ғалымдар азды-көпті зерттеген жырлар.Кейінгі кезге дейін белгісіз болған-Дәулетше нұсқасы. Жыр Марабай нұсқасына ұқсас. Бұл жырдың 1884 жылы араб әрпімен жазылған түпнұсқасы Қазан мемлекеттік университетінің кітапханасында сақтаулы.1860 жылы қазақтың белгілі ағартушысы Ыбырай Алтынсариннің Марабай жыраудан халықтың көптеген ауыз әдебиеті үлгілерімен қатар «Қобыланды батыр» жырын жазып алған.Оның ең көркем,ең қызық бір тарауын Қобыландының Тайбурылмен Қазан ханға қарсы шауып бара жатқан сәтін 1879 жылы басылып шыққан „Қырғыз хрестоматиясына“ енгізді. 1870–1890 жылдарының аралығында «Қобыланды батыр» жырының кейбір үзінділерін В.В. Радлов пен Г.Н. Потанин жариялаған. Осы жырды 1932 жылы С.Сейфуллин, 1939 жылы С.Мұқанов „Батырлар жыры“,„Батырлар“ деген жинақтарға енгізген. С.Сейфуллин,М.Әуезов,С.Мұқанов,Ә.Марғұлан,М.Ғабдуллин,О.Нұмағанбетова. т,б. ғалымдардың зерттеу еңбектерінде «Қобыланды батыр» жырының мазмұндық,көркемдік қасиеті жан–жақты қарастырылған. Жеті буынды өлшеммен жырланған эпостың тілі айырықша көркем,эпитет,теңеу,салыстыру,әсерлеу молынан кездеседі.Қазіргі кезде бұл жырдың нұсқалары Мәскеу,Алматы,Орынбор,Қазан,Ташкент,Нөкіс қалаларының мұрағаттарында ,Орталық ғылым кітапхана қоры мен Әдебиет және өнер институтының қолжазба және мәтінтану бөлімінде сақтаулы.

қазақтың төрт түлік малдың ішіндегі қастерлеп, пір тұтатыны – жылқы. Жылқы көшіп-қонуға төзімді әрі ыңғайлы, қысы-жазы жем-шөп тілемей жайылады.Оның азығы (жемі, шөбі) өзге малдан әлдеқайда асыл.Сол себепті де оның еті де,сүті де денсаулыққа шипалы .

Есі кеткен ешкі жияр,

Ешкісімен есін жияр.

Нар жолында жүк қалмас.

Ат ерінді келер,

Ер мұрынды келер.

Айғырды неден салсаң,

Атты содан мінерсің.

Сиыр сипағанды білмейді,

Жаман сыйлағанды білмейді.

Ары тартсаң өгіз өледі,

Бері тартсаң арба сынады.

Соңғы түйенің жүгі ауыр.

Түйе ботасымен жарасты,

Тамақ батасымен жарасты.

Бағы тайған адамды,

Түйе үстінде ит қабар.

Ат жаманы таймен ойнар.

Ат тұяғын тай басар.

Есек семірсе, иесін тебер.

Ер тұрманы алтын болса да,

Есектің есек аты қалмас.

Есекті өсек десең,

Иесінің көңіліне келер.

Тегін келген аттың тісіне қарама.

Сыйыр сипағанды білмейді,

Жаман сыйлағанды білмейді.

Өгізге туған күн,

Бұзауға да туады.

Ешкі бастаған қой,

Егінге түседі.

Қойшы көп болса,

Қой арам өлер.

Екі қошқардың басы,

Бір қазанға сыймайды.

Қойдың қойдан несі артық,

Қол басындай еті артық.

Ерден ердің несі артық,

Ойлап айтқан сөзі артық.

Тоқал ешкі мүйіз сұраймын деп құлағынан айрылыпты.

Айдағаның бес ешкі,

Ысқырғаның жер жарады.

Объяснение: