ПОМГИТЕ ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Тапсырмалар және қою кестеcі
«Қазақ тілі Т2» пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Оқылым
Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.Прочитайте текст внимательно и выполните задания.
Адам өміріндегі өлшеусіз қымбат байлық бар болса, ол – уақыт. Уақыт – алтыннан да қымбат. «Өмір – мұхит, уақыт – толқын» - деген Абай атамыздан қалған сөз бар.Осы жер бетінде әр а берілген өлшеулі ғана уақытты әр адам әртүрлі өткізіп жатыр. Көптеген адамдар әр түрлі әлеуметтік желілерде , көңіл көтеретін орындарда алтыннан қымбат уақыттарын өткізіп жатыр.Адамның босқа кеткен әрбір сәті отқа жанған ағашпен тең. Біреудің бір сағаты мың күнге татырлық болса, енді біреулердікі отқа жанған ағаштың күлімен тең. Елдің бәріне ортақ бір-ақ күнтізбе бар, тек оны әркім әр түрлі пайдаланады.Уақыт – байлықты мойындамайды. Ханға да, қараға да берілетін мерзім тәулігіне жиырма төрт сағат. Бұл уақыттағы ең бай адам – уақытты тиімді пайдалана білген адам. Уақыттың бағасын білген адам ғана уақытты бағалайды. Өзінің өмір сүріп жатқан уақытын босқа өткізбеуге тырысады. Абай атамыз өзінің он бесінші қарасөзінде: «сен күніне өзіңе бір рет, не жұмасына бір рет, ең болмағанда айына бір рет өз-өзіңе есеп бер. Осы уақытта өзіңе, не жаныңдағыларға пайдасы тиетін іс атқардың ба? Егер де ешқандай іс атқармасаң, уақытыңның босқа өткені деген екен.» Адамның әрбір күні, әрбір сағаты мақсатсыз өтпеуі керек. Өмірдегі әрбір уақытын, өз бойындағы қайрат-жігерін, ақыл ойын өмірге, өзі өмір сүріп отырған қоғамға жұмсап, қалтықсыз еңбек етуге, сөйтіп өзі үшін де өзгелер үшін де игіліктер жасауға жұмсау керек.
1.Мәтіннен берілген сөздердің антонимдерін табыңыз.Найдите антонимы данных слов из текста.
арзан-
аздаған-
түні-
тиімсіз-
2 б
Төмендегі сұрақтарға мәтіндегі деректерді қолдана отырып, жауап беріңіз.ответьте на вопрос опираясь на текст.
2.Мәтінде қандай мәселе көтерілді? Себебін жазыңыз.
1 б
3. «Уақыт- байлықты мойындамайды» деген автор пікірімен келісесіз бе? Мәтіннен берілген сөйлемді тауып,жаз.Из текста выпишите предложение,подтверждающая ,что Время-не признает богатства.
1б
4. Төмендегі сұраққа бір сөйлеммен жауап беріңіз.
Уақыттың босқа өтуі дегеніміз не?
1б
Жазылым
«Қазақ тілі-мемлекеттік тіл» деген тақырыпқа, 140 сөзден тұратын эссе жазыңыз.
Эссе мазмұнына сай көмекші есімдерді орынды қолданыңыз.
ответ: Жауабы жоқ
Объяснение: Себебі сізден тек боран түрлерімен таныс деп тур.
Боран турлері:
Ақ боран. Көз ашқысыз, желдете жауған қарлы боран.
• Ақтүтек боран. Алай-түлей түтеген боран.
• Ақшұнақ боран. Бір мезгіл соғатын шыңылтыр аяздағы қарлы
боран,
• Аққұйрық боран. Құрғақ аязды күні қарды ирелеңдете, бүра-
лаңдата соғатын боран,
• Ақ жорға. Қысқы аязда жоннан ойға қарай соғатын қарлы
бүрқасын, боран.
• Алай-түлей түтеген боран. Үйтқыған немесе бората соққан
қатты жел.
• Дауыл боран. Осқырған жел.
• Долы боран. Екіленіп соғатын боран,
• Жаяу боран. Жаңа түскен үлпек қарды жер бетінен не қаткан
қар үстінен үрген еспе боран.
Оқи салшы))
Күндердің бір күні Жылан жер жүзіндегі жанды мен жансыздарға мынадай арыз айтады:
— Мені Тәңірім сендердің бәріңнен кем жаратыпты. Аяқ-қолым жоқ. Басымды көтере алмай, жер бауырлап қалдым. Не жеп, не қоярымды да білмеймін. Сендердің бәрің бір бүтін тілдісіңдер, ал мен айыр тілдімін. Ойлап отырсам, жанды мен жансыздың ішіндегі сорлысы мен екенмін. Маған ешқайсыңның жәрдем еткілерің келмейді. «Сен қасіретті көп тарттың, ондайлар әрдайым әділ келеді, сен барлығымызға патша да бола аласың» деп, сөзбен болса да жұбатып кетпейсіңдер, – деп, ол екі көзінен қанды жасын сорғалатып, ағыл-тегіл жылайды.
Жанды-жансыздың барлығы жыланға аяныш білдіріп, өкпесін орынды көреді, «қарасың деп шықпайтын, қара қылды қақ жарған, ақ жүрек ақылшымыз болар» десіп, өздеріне патша етіп сайлайды.
Жыл артынан жыл, күн артынан күн өтіп жатады.
Күндердің күнінде Жыланекең: «Бүкіл әлемге патша болып, барлық билікті өз қолыма алсам, бұдан да жақсы тұрар едім. Көзіме көрінген тамақты ішпей, дүниедегі жандылардың ең тәтті қандысын жер едім», – деп қиялдайды. Қан дәмін айыра алатындарды шақыртады. Қос қанатын делдитіп, аяқтарын шілтитіп, қуарып Шіркей, тұмсығын едірейтіп Маса, патшаның көңілін табам деушілердің бәрі келеді.