Сөйлем құрамына қарай жай сөйлем және құрамалс сөйлем болып екі топқа бөлінеді . Жәй сөйлем бір ғана ойды білдіріп, бір интононациямен айтылады да, құрмалас сөйлем екі я одан да көп жай сөйлемнен құралып күрделі ойды білдіреді. Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады : а) Интонация арқылы іргелесе байланысады : Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен. Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады. ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді . б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен. Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді: 1. Салалас құрмалас . 2. Сабақтас құрмалас. 3. Аралас құрмалас.
"менің мектебімнің дəмханасы" Менің мектебім ол өте үлкен.Менің мектебімде екі дəмхана бар.Олар буфет жəне асхана. Асханада жүз елу оқушыға тамақтануға арналған орындар бар.Буфеттер он алты орындық бар.Дəмханада тағамды өте дəмді етіп пісіреді.Дəмхананың тағамы дəмді əрі бағасы тиімді.Үшінші сабақ біткенде барлық оқушы дəмханамыздан тамақтануға жүгіріп , таласады.Үшінші сабақта ең үлкен үзіліс , сол себепті балалардың бəрі дəмханада болады.Біздің дəмханада пирожки,бəліш,торт, су,бөрек,самса,тəтті шоколадтар , т.б заттарды сатады.Біз дəмханамызға ризамыз жəне өзіміздің дəмханамыз ұнайды.
Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады :
а) Интонация арқылы іргелесе байланысады :
Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен.
Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады.
ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді .
б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен.
Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді:
1. Салалас құрмалас .
2. Сабақтас құрмалас.
3. Аралас құрмалас.
Менің мектебім ол өте үлкен.Менің мектебімде екі дəмхана бар.Олар буфет жəне асхана. Асханада жүз елу оқушыға тамақтануға арналған орындар бар.Буфеттер он алты орындық бар.Дəмханада тағамды өте дəмді етіп пісіреді.Дəмхананың тағамы дəмді əрі бағасы тиімді.Үшінші сабақ біткенде барлық оқушы дəмханамыздан тамақтануға жүгіріп , таласады.Үшінші сабақта ең үлкен үзіліс , сол себепті балалардың бəрі дəмханада болады.Біздің дəмханада пирожки,бəліш,торт, су,бөрек,самса,тəтті шоколадтар , т.б заттарды сатады.Біз дəмханамызға ризамыз жəне өзіміздің дəмханамыз ұнайды.