Перевести текст! күн бата ауылдан шықтық. біздің де жеккеніміз пар ат.делбені өзім ұстадым. жол есімбектің ауылының үстінен баса жүреді. қатты шыққан қарқынымызбен келіп қалдық.әбдірахманның екі көзі алдында. алдымызда жүз саржын шамасында есімбектің үйі тұр, бірақ шұға көрінбейді. шіркін-ай, сүйіспендік те қиын ғой. жаңа жеккен ат басымен алысады. енді кішкене жүрсек, өтіп те кетеміз. бірақ өткіміз келмейді. аттың басын тежей берем. кім біледі, бұдан кетсе әбдірахман шұғаны мәңгі көре алмас, яки көрсе де біраз уақыт сағынуға тура келер деген ой елестейді. бірімізге біріміз сөйлеспесек те біріміздің ойлағанымызды екіншіміз біліп келемі бұрын түнде барғанда маңынан жүргізбейтін есімбектің аю төбеттері үріп алдымыздан шықты.есіктің алдында бірталай жағалай отыр, көздері бізде.әңгімені соғып отыр. кім біледі, әлде бізді мазақ қылып отыр ма? ! басына кимешек киген шұғаның үлкен жеңгесі қараша үйдің белдеуіне ботаны байлап түйе сауып отыр.үлкен үй мен отаудың арасында бәйбіше теңселіп жүр. бәрі де маған қуанышты секілді көрінді. біздің кетіп бара жатқанымызға таңырқаған ешкім жоқ секілді, ұсталып айдалатынын әлдеқашан бәрі де біліп қойған тәрізді. бәрі де күліп жүр, бәрі де босып жү бірақ шұға жоқ әбдірахман кенет: - айда! -деді. ат тоқтауға айналған екен. делбені жиыңқырап ұстап, айдай бергенімде ауылдың сырт жағындағы құдықтан келе жатқан екі әйел көрінді. біреуі шұға! апырым-ау, жаман қуандым. көзімнен жас шығып кетті. қатарласып келгенімізде бізді танып екеуі де сұстиып тұра қалды. зәйкүлдің иығында шелек, шұға жанында бос еріп келе жатыр екен. әбдірахман арбадан қарғып түсіп жүгірді. құшақтар, сүйер деп едім, әйтпеді, жұрттын бәрі самсап қарап тұрған соң қ қылды бі ұялды, кұшақтау керек еді, сүю керек еді! - апырым-ай! қайда барасындар, - деді шұға. - болысқа айдап барады, - деді әбдірахман. шұғаның көзінен жас мөлдіреп қоя берді. арбаның үстіндегі мен де еріксіз жыладым. зәйкүл шіркін қорқақтау еді, жалтаң-жалтаң қарады да: - ойбай, тентекжан-ау, жүр, ауылдың жүгіріп келеді, - деп шелегін жерден көтеріп-ақ алды. айрылмай амал жоқ екенін екеуі де сезеді. бірінің көзіне бірі қарап қатты да қ арт жағымызда айқай-ұйқай, боқтау, жүгірген ң аяғының дыбысы. алдымызда біраз жер барып тоқтап бізді күтіп стражник ойбай салып жатыр. - әбдірахман! - қош! - деді. теңселіп келіп арбаға мінді. көзінің жасы мөлдіреп ағып бетін жуып кетті. біз атты айдай бергенде карлыққан дауыспен: - қош, қалқам, қалқ - деді шұға. кемсеңдеп жылап отыра кетті.
Иә, сонау заманнан беріге жеткен бұл сөздің мағынасын бәріміз білгенмен, құрамындағы сандарға баса назар аудармайтынымыз жалған емес. Сөзді оқып "алты адам сөзге келсе – істің қайыры болмайды, ал, төрт адам біріксе – тасы жеті қат жер астында жатқан қамалды да алады" деп ұғынуымызға болады. Дегенмен, аталы сөздің астарына үңіліп, нақты не түсіндіргісі келгенін білуіміз шарт. Алты саны – біз үшін Алаш сөзімен үндес. "Алаш" қалың қол, мыңды білдіреді. Яғни, көпті, жүз үй адамын, бүтіндей бір қазақты меңзейді. Демек, бұл сөзде "алты саны" санның, мөлшердің емес, сөздің мәнін түсіндірді. Енді, "төрт" санына назар аударсақ, бұнда – тек бір үй мүшелерін айтқысы келген. Мысалы, бір шаңырақта төрт адам болса – атасы, енесі, келіні, отағасы, баласы. Міне, бұл – бір шаңырақ астындағы төртеу дегенді білдіреді. Төртеу – бір үйден асып әріге бармайды. Алтау – ол көп. Мың болуы мүмкін, он мың болуы мүмкін. Алтаудың түгелі – Алаштың тыныштығы, берекесі, ынтымағы. Ал, төртеудің түгелі – шаңырақтың берігін білдіреді.
Мәтінді оқып, мазмұн бойынша шағын жоспар құрыңыз.
Сол күні қазақтың ең әдемі аруы атағы үшін 21 үміткер сынға түсті. Көркіне ақылы
сай қаракөз қыздарымыздың барлығы да жеңістен үмітті. Алайда, елдің ең сұлу аруы атану
үшін бойжеткендерімізге жеңіл болған жоқ. Байқауға қатысушыларға қойылған талаптар
өте жоғары болды. Бұл сайыста арулар сұлу әрі көрікті ғана емес, сондай-ақ ана тілін
құрметтейтін, тарихын, салт-дәстүрін білетін, әдебиет пен мәдениеттен хабары болуы
шарт.
Байқау бірнеше кезеңнен тұрды. Мұнда бойжеткендер шығармашылық және
зияткерлік белсенділіктерін көрсетті. Сынға түскен аруларымыз сондай-ақ, қазақ эстрада
жұлдыздарымен бірге ән шырқап, би билеп, өнерлерін паш етті. Арулардың өнерін белгілі
тележүргізуші
Айгүл Мүкей, отандық опера примасы Нұржамал Үсенбаева, ақын Айнұр
Тұрсынбаева, байқаудың продюсері Баян Есентаева, театр және кино актері Гани
Құлжановтар бағалады.
«Қазақ аруы» байқауының бас жүлдесі 20 жасар мангыстаулық Гүлназ Жолановагастолько много за