Орындау уақыты
15-20 минут
тапсырма
қтың басы – мәтін тақырыбы;
қтың жоғары қаңқалары — мәтіндегі 3 мәселе;
қтың төменгі қаңқалары — мәтіндегі 3 мәселенің маңызды болу себебі;
қтың құйрығы – мәселе шешімін болжап жазыңыз.
хан сұлтанның қарулы әскеріне қарсы соғыста исатай оққа ұшып, махамбеттің
жалғыздық зарын шеккеніне сегіз жыл, үш ай. ұзақ уақыттың ішінде жасаған сансыз
жорығы ойына оралды. исатайсыз бастаған ереуілі жеңіліс тапқалы бері махамбеттің
бармаған жері, баспаған тауы қалмады.
тұңғыш ұлы жәңгір ханмен соғыста оққа ұшты. ортаншы ұлы баймағамбет сұлтанмен
шайқаста жараланып өлді. махамбет ауыр күрсінді. арыстан ұлдарын жоқтап, ішінен
жыламсырады. жүрегі елжіреп, көкірегі сағынышқа толды. әуес күйеуінің қара торы
дидары мұңға толғанын байқады. өзі де күрсініп еді, көзінің жасы бірге шықты.
жаулығының ұшымен сүртіп жатып:
қарақтарым бір аунап түсті-ау! - деді.
махамбеттің де көзіне жас тығылды. өзін де, жұбайын да аяп, сыртқа шыға бергенде, әуес
тозығы жеткен ыдыспен сусын ұсынды. сапырылған шұбаттың исі аңқыды.
тәбетім тартпайды. өзің іш, - деді махамбет.
Менің арманым - олимпиада чемпионы болар еді.
Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың жолдауында «Қазақстан – 2030 стратегиялық бағдарламасында халықты салауатты өмір салтына ынталандыруды басым бағыттың бірі» ретінде атап көрсетті. Расында да, бүгінгі таңда еліміздің ақсақалдарынан кішкентай баласына дейін дене тәрбиесіне ерекше мән беруде.
Спорттың адам өмірінде алатын орны зор екендігін бәріміз білеміз. Спортпен айналысқан адамның денсаулығы мықты, өзі шыдамды болады. Спорттың қай түрімен айналысу адамның қабілетіне байланысты келеді. Бұл туралы ұлы ойшыл Ибн Сина да өз шығармаларында айтқан. Ол сондай-ақ спортты мағынасына қарай жеңіл, ауыр, ұзын, қысқа сияқты бірнеше түрге бөлген. Денсаулық пен өмірді дамыту үшін кем дегенде спорттың 33 түрінен жаттығу жасау керектігін де атап айтқан.
Мектеп табалдырығында жүріп, барлық пәнді еркін меңгеру әсте мүмкін емес. Қазақстан өз тәуелсіздігін алып, дербес мемлекет болып, спорт жанкүйерлерін бағалы тұтып жатқандықтан, менде бір ерекше ойға бөлендім. Қазіргі таңда еліміздің көк туын желбіретіп, атақ- даңқын көтеріп жатқан осы спортқа белсенді өскелең ұрпақ. Қандайда спорттық шараға қатысып, алдыңғы орын иемденген ұрпағының есімін елбасы көкке көтеріп, Астана немесе Алматы төрінен үйдің кілтін табыс етіп жатқанда, қазағың үшін бірге қуанып, бірге армандап отырасың.
Шіркін, күндердің күнінде мектеп табалдырығын тамамдап, оқуға түсетін болсам, қандайда спорт түрлерінің бірін таңдар едім. Өзім қыз бала болғандықтан спорттың ауыр түрін емес, өзіме лайықты деген жеңіл түрін таңдап, атымды әлемге әйгілі еткім келеді. Кез-келген маман иесі өз маманының шебері емес пе? Оқушыны ұстазы шыңдап шымыр қылып дайындап, бәйгеге қосады. Оның бәйгеден алдыңғы орында келгені бапкері үшін тамаша жетістік болады. Сондай-ақ мені де сол спорт түрінің біріне дайындап, маған сенімін артып, жарысқа қосса мен де ұстазымның үмітін ақтасам, менен асқан бақытты жан әлемнен табылмас еді. А өте қиялшыл келеді ғой.
Мен негізі спорт түрінен шахмат пен жеңіл жүгірісті таңдаймын. Неге дейтін шығарсыз? Себебі шахмат өнері адамзаттың қиялын ұштап, ойын дамытып, таным процесін арттырады. Оны ойнай отырып, қарсылас жұбыңды қай жерден қалай ұтсам, қай жерден жаңылдырсам екен деген ой туындап отырады.
Ал жүгіріс болса, түгел бұлшық еттеріңнің жұмыс істеуіне және қан айналымының жақсаруына бірден –бір көмектеседі. Өз денеңді жеңіл де еркін сезініп, жүгіріс арқылы ішкен тамақтың өзі тез бойыңа сіңеді. Ол арқылы шапшаң қозғалуға да дағдыланасың. Қыз бала әрбір шаңырақтың гүлі іспетті. Сымдай әрі сымбатты болып өсуің үшін, дене бітіміңнің де дұрыс қалыптасқаны жөн шығар деп ойлаймын. Осы ойлар мені алысқа жетелейді. Әйгілі жарыстарға қатысып жатқанда, артыңнан сенің жеңісіңді тілеп, тілекшің болып отыратын атаң –анаңның көгілдір экранға үңілуінің өзі бір ғанибет бақ емес пе? Армансыз адам болуы мүмкін емес шығар. Әрбір пенде бір- бір арманның жетегінде жүріп өсетіні сөзсіз. Біз әлі бұғанағымыз қатпаған, қанатымыз талмаған жастар қатарындамыз. Ойымыз ұшқыр, жаңа ғасырдың сенім артар жеткіншегіміз. Бізден үміт артар кемел жандар көп.
Бір өкініштісі Қазақстанның атын әлемге танытып, 50 елдің қатарына қосуға тырысатын намысшыл адамзаттардың кейде өз Отанымыздан табылмай, басқа ұлт арасынан таңдалынып келетіні жаныңды ауыртады. Себебі биылғы РИО-да болған олимпиадада күрестен Қазақстанның атын шығаруға ат салысып келген, Монғолия қызы болды. Бірақ біздің елімізге жүлделі орын алып бергенмен келешекте өз ұлтымызбен жұмыс жасамайтыны сүйегіңді сырқыратады.. Сондықтан мен өз елімнің атын, намысын ұзағынан сүйгізетін сүйікті пендесі болғым келеді. Бос уақыттарымды текке өткізуден аулақпын. Мектепте жүріп те әр түрлі спорттық сайыстарға белсене қатысамын.
Келешекте егерде мен олимпиада чемпионы болсам, жанған бағымды бағалайтын, елінің байрағын желбіретер, атақты адамдар қатарынан болар едім. Осы шығарма барысында жүректен жарып шыққан төл туынды еріксіз ойға оралады.
Арманым барма чемпионы болсам елімнің,
Көк байрақ самғар төрінде қазақ жерімнің.
Намысшыл қызбын қаныма біткен туадан,
Мен қазақтың бағына біткен қызымын.
Сенімін ақтар ұрпағы болу арманым,
Мен маманнан спортты қана таңдадым.
Жанымда жігер, бойымда қуат тұрғанда,
Титтейде менің қисая қалмас бармағым.
Арманым бар ма чемпионы болсам елімнің,
Ақтасам деймін үміт қып артқан сенімін.
Жазира апкем кумирім болып тұрғанда,
Жетермін менде, таусыла қоймас төзімім.
Осы еді менің жүректен шыққан жырым да,
Айтайын деген, ақтарып салар сырымда.
Сәбилік пәктік сезіммен жаздым арнауды,
Чемпионы болмай, мәнісі болмас мұныңда.
Менің Отаным - Қазақстан.
Менің кіндік қаным тамып, алғаш тәй-тәй басқан атамекенім бар, ол – тәуелсіз Қазақстан, яғни мен егеменді Қазақ елінің азаматымын. Халық даналығы «Әркімге өз туған жері Мысыр шаһары» деп бекерге айтпаған.
Төбесі көкке тірелген таулары бар, көк-жасыл орман-тоғайлары бар, асу-асу белдері бар, қойнауы алтын астық пен малға толған кең жазира даласы бар Қазақстан әлемге әйгілі өте бай ел. Ұлан - байтақ далада төсін кеңге жайған, табиғаты әр алуан жан -жануарларға толы, аққулы көлдері бар, тулаған толқынды теңіздері бар, әсем қалалары бар достығы жарасқан бейбіт елде тұрып жатқанымды мақтан етемін..
"Ер татулығы - ел татулығы" демекші, Қазақстан Республикасы әлемде татулығы мен ұлтаралық бірлігі жарасқан ел ретінде танылған. Елбасымыздың салиқалы саясатының арқасында жыл өткен сайын еліміз қарқынды дамып келеді. Қазақстанның әлемдік картада өзіндік ерекше орны мен мәртебесі бар. Қазақстандай дархан елде қаншама ұлт өкілдері тату - тәтті, бейбіт өмір сүріп жатыр.
Осындай кең байтақ жерде дүниеге келіп, батыр бабаларымыздың ұрпағы болғаным - мен үшін үлкен мақтаныш. Болашақта ер жетіп, Отанымның саясаты мен экономикасының дамуына бар күш - жігерімді арнағым келеді.
Сондықтан менің тілегім - еліміздің аспанында әрқашан бейбітшілік қыраны қалықтап, туған жеріміз одан әрі гүлденіп, көркейе берсін!