Орындау уақыты 15-20 минут Тапсырма 1. Мәтіндерді мұқият оқыңыз. Мәтіндердің стилін, тақырыбын, құрылымын салыстырыңыз және қандай сипатта жазылғандығын (әңгімелеу, сипаттау, талқылау) анықтаңыз. А мәтіні Біз қазбалы отындарға тәуелдіміз. Көмір, мұнай және табиғи газ әлемдік энергияның шамамен 90%-ын құрайды. Ғаламдық қазбалы отынның қолданылуы: көмір - 28%; мұнай – 40% , табиғи газ – 20%. Олар әртүрлі күйде болғанымен, барлық үш отын түрі тарихи кезеңге дейінгі өсімдіктер мен жануарлар қалдықтарынан тұратын көмірсутектер. Бүгінде біз қолданатын отындардың көбі алғашқы динозаврларға дейін миллиондаған жылдар бұрын өмір сүрген тірі организмдерден қалыптасқан. Бірақ бұл қалдықтар қалайша қуатты энергетикалық ресурстарды түзе алады? Өсімдіктер күн энергиясын сіңіріп, оны «фотосинтез» деп аталатын биологиялық процесс арқылы пайдалануға жарамды энергияға айналдырады. Өсімдіктер мен жануарлар өлгеннен кейін, оларды микроорганизмдер шрітіп, ыдыратады. Осы процесс арқылы ежелгі органикалық заттар өзіндегі химиялық энергиясымен бірге қабаттар астында көміледі. Уақыт өте қысым мен жылу материалды қысып, құрамынан су сияқты заттарды шығарып, концентрацияланған көміртегін қалдырады және бүгінде біз білетін қатты, сұйық немесе газ түріндегі қазбалы отындарды қалыптастырады. Эмәтіні Энергетикалық ресурстарға барлық механикалық, химиялық және физикалық энергия көздерін жатқызуға болады.
1. Қатаған айтыс кезінде Сүйінбайға қазақтар қаңғырып жүрген халық, оған қазақ халқы керек жоғын айтты және де біздің батырларымызды өздері қулықпен өлтіргенің айтады, қазақ халқының жылқысын айдатып, байығандығын мойындайды. Сонымен қатар Қатаған Сүйінбайға Қырғыз елі - қайсар ұры деп айтқан жәнеде сол ұрлықтын арқасында байыған деп өздерінің арамдықпен тапқан атақтарымен мақтанады.
2. ((незнаю)) менің ойымша қатаған оларға жала жапқан жоқ, тек оларды екі жұрттың арасында оларды кемітті, сез көрсеткендей айтты.))
3. Сүйінбайдың ашуына тиге мәселе Қатағанның қазақ халқы туралы ауыр сөздерді айтуы, қазақ халқын екі елдің арасында оларды кемітіп сөйлеуі еді.
4. Айтыста:
Еменнен күшті ағашпын,
Еселесең сынбаймын!
Алдаспанға жолықтың,
Түбіңе жетпей тынбаймын!
Топ бастаған бұлбұлмын,
Сөз бастаған жүйрікпін,
Судан шыққан сүйрікпін,
Бәйгеден озған дүлдүлмін, — деп Сүйінбай барлық қазақ руларын түгендеп, халқының көптігін, елінің ерлігін, өрлігін, серілігін аспандата, асқақтата айта келіп, өзінді халықпен теңеді.
5. Айтыстың соныңда Сүйінбай жеңгені үшін жүлде сұраған жоқ, бірақ оған жеңгені үшін алты қанат ақ орда, алтын бесік, бір бүркіт, мойнында күміс қарғысы бар екі тазы сыйлады.
Объяснение: я вообще незнаю правильно или нет, но написала то что знала.
Ата – ана туралы мақал – мәтелдер.
Ананың көңілі балада,
Баланың көңілі далада.
* * * * *
Жалғыз баласы атқа шапса,
Атасы ауылда тұрып
Тақымын қысады.
* * * * *
Ана жақсылығын,
Ауырсаң білерсің.
Қайын жақсылығын,
Қырырсаң білерсің.
* * * * *
Баланың өзі болғандай,
Келіннің өзі келгендей.
* * * * *
Ата-ананың қадірін
Балалы болғанда білерсің.
Ағайынның қадірін
Жалалы болғанда білерсің.
* * * * *
Ақ шашты ана:
«Жастығым - балам» дейді.
Ақылды бала:
«Ай-күнім - анам» дейді.
* * * * *
Ана алдында – құрмет,
Ата алдында – қызмет.
* * * * *
Малды баққан өсірер,
Баланы тапқан өсірер.
* * * * *
Бала –
Ананың бауыр еті көз нұры.
* * * * *
Мылқаудың тіліне анасы түсінеді.
* * * * *
Бесіктегі баланың
Күлгенін көрген бір мұрат.
Алдынан түсіп ананың
Жүргенін көрген бір мұрат.
* * * * *
Өз кемеріңнен шыққан баланы
Бал сүтіңмен бағарсың.
Бал сүтіңмен бақпасаң,
Қайтіп көңілін табарсың?!
* * * * *
Мейірімі мол ананың –
Жүрегі жылы, қолы кең.
Кең пейілді атаның
Жүзі жылы, жолы кең.
* * * * *
Ақ жаулығы ананың –
Ақ көрпесі баланың.
* * * * *
Ана алақанының аясы –
Ақы шынардың саясы.
* * * * *
Ананың сүті – бал,
Баланың тілі – бал.
* * * * *
Ана сүтін ақтамағанды
Ешкім мақтамайды.
* * * * *
Әкеден – ақыл,
Анадан – мейір.
1. Қатаған айтыс кезінде Сүйінбайға қазақтар қаңғырып жүрген халық, оған қазақ халқы керек жоғын айтты және де біздің батырларымызды өздері қулықпен өлтіргенің айтады, қазақ халқының жылқысын айдатып, байығандығын мойындайды. Сонымен қатар Қатаған Сүйінбайға Қырғыз елі - қайсар ұры деп айтқан жәнеде сол ұрлықтын арқасында байыған деп өздерінің арамдықпен тапқан атақтарымен мақтанады.
2. ((незнаю)) менің ойымша қатаған оларға жала жапқан жоқ, тек оларды екі жұрттың арасында оларды кемітті, сез көрсеткендей айтты.))
3. Сүйінбайдың ашуына тиге мәселе Қатағанның қазақ халқы туралы ауыр сөздерді айтуы, қазақ халқын екі елдің арасында оларды кемітіп сөйлеуі еді.
4. Айтыста:
Еменнен күшті ағашпын,
Еселесең сынбаймын!
Алдаспанға жолықтың,
Түбіңе жетпей тынбаймын!
Топ бастаған бұлбұлмын,
Сөз бастаған жүйрікпін,
Судан шыққан сүйрікпін,
Бәйгеден озған дүлдүлмін, — деп Сүйінбай барлық қазақ руларын түгендеп, халқының көптігін, елінің ерлігін, өрлігін, серілігін аспандата, асқақтата айта келіп, өзінді халықпен теңеді.
5. Айтыстың соныңда Сүйінбай жеңгені үшін жүлде сұраған жоқ, бірақ оған жеңгені үшін алты қанат ақ орда, алтын бесік, бір бүркіт, мойнында күміс қарғысы бар екі тазы сыйлады.
Объяснение: я вообще незнаю правильно или нет, но написала то что знала.