Оқылым. Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыздар. Ғалымдар қуат көзін Айдан тапты
Қытай ғалымдарының айтуынша, Айдан табылған Гелий-3 элементі Жердегі энергетикалық дағдарыстың алдын алуға көмектеседі.
Егер а Айдан бұл элементті өндіріп алатын болса, одан алынатын энергия он мың жылға жетеді, - деп хабарлайды
Huffington Post.
Қытай ғалымдары осылай әлемге жар салудан бұрын Айды мұқият зерттеген. Расында, Жер серігінің беткі қатпарында
термоядролық реакторға шикі өнім бола алатын пайдалы қазбалардың көп екендігі белгілі болды.
Гелий-3 – Жерде өте сирек кездесетін элемент. Себебі, Күн сәулесінің атмосфера қабаттарынан өтуі кезінде аталған элементтің
изотоптары тыста қалып қояды. Ал Айда ешқандай ауа қабаты болмағандықтан, Гелий-3 ол жақта молынан жатыр.
Қытай ғалымдары Гелий-3 элементін Ай бетін 600 градусқа ысыту арқылы бөліп алуды жоспарлап отыр. Содан соң шикі
материалдар Жерге жіберілетін болады. Бұл элементтің тіптен кішкентай бөлшегінің синтезі біршама энергия бере алады. Айта
кетсек, Гелий-3 элементінің 0,02 грамм синтезі бір баррель мұнайдың есебіндегі энергияны шығаруға жетеді. Әзірге Қытай Айдағы
табиғи байлықты игеру мақсатындағы қазба жұмыстарын бастау уақыты туралы ештеңе айтқан жоқ. Ал америкалық зерттеушілер
бұл жобаның қанша қаржыны қажет етеніні туралы сараптамалық талдау жасап жатыр. Huffington Post газеті Айдан қазып алынған
әрбір тонна Гелий-3 элементінің құны орташа есеппен 3 миллиард АҚШ долларына тең болатынын жазады. Бұл – Жердегі мұнайды
қолданғаннан әлдеқайда арзан әрі Жер үшін өте пайдалы болады. Жалпы жобаға керек жабдықтарды дайындауға 20 миллиард
АҚШ доллары қажет.
1-тапсырма. Сөйлем мазмұнына сай көп нүктенің орнына берілген сөздер мен сөз тіркестерін қойыңыз.
1.
- Жерде өте сирек кездесетін элемент.
2. Айда ешқандай
болмағандықтан,
ол жақта молынан жатыр.
3. Қытай Айдағы табиғи байлықты игеру мақсатындағы
бастау уақыты туралы ештеңе айтқан жоқ.
Жердегі мұнайды қолданғаннан әлдеқайда арзан әрі
үшін өте пайдалы болады.
2-тапсырма. Мәтіннен ең маңызды 5 тірек сөз тауып жазыңдар.
Үш жүз жасақтары шешуші шайқас алдында Хантауында, Сұңқар тауында (кейін бұл жер Әбілқайыр тауы аталды) жиналды. Шайқас солтүстігі Балқаш, оңтүстігі Отар даласы, батысы Шу, шығысы Күртіге дейінгі аралықтағы жерлерде өткендігін осы өңірлерде жиі кездесетін қазақ, қалмақ қорымдары дәлелдейді. Аңырақай аталатын да осы өңір. Бұл шайқаста (40—45 күн) қазақтар ірі жеңіске жеткен.
Ұрысқа бас қолбасшы болып Бөгенбай батыр сайланды. Үш жүз жасақтарының қимылын үйлестіру міндетін Қазыбек батыр, Көптеген қазақ батырлары соғыс өнерін жетік білетіндігін көрсетті. Ұлы жүз қолын Жолбарыс хан мен Төле би, Орта жүз қолын Қаракерей Қабанбай Шақшақ Жәнібек, Кіші жүзді Тама Есет, Шекті Тайлақ т.б. батырлар басқарып, үлкен ерлік көрсетті. Қазақ садақшыларының жеке жасағын ошақты Саурық батыр басқарды. Шайқасқа болашақ қолбасшы Шапырашты Наурызбай да қатысқан.
Шайқастың ең басында Бөлек батыр Қараұлы жоңғар әскерлерінің қолбасы Аңырақаймен жекпе-жекке шығып, оны өлтіреді. Солайша қазақ қолдарының рухын көтерген.
Бұл шайқаста көптеген батырлар жекпе-жекке шықты. Бұл соғыста көптеген атақты батырлар қаза тапты. Соққыдан есін жия алмай қалған қалмақтар сусыз сортаң жерде шөлге ұшырап, одан әрі соғыса алмай Аягөз, Шарға қарай жөңкіле қашты.
туысқандар, бауырлар өмір сүреді. Сіздің де отбасыңыз бар. Барлығы сізді жақсы көреді, сіз де оларды жақсы көресіз. Отбасыңыздың бір мүшесін сипаттап жазыңыз.
Таулар сыры
Біздің еліміз жазық жерде орналасқан. Тек кейбір облыстарда ғана таулар бар. Егер еліміз тек таулы жерде орналасса, қандай мүмкіндіктер мен ерекшеліктер болар еді? Өз ойыңызды жазыңыз [12]5. Почему день , когда мальчика первый раз сажают в седло, отмечался всем аулом?
6. Как вы понимаете пословицу «Неудачливого джигита выручает удачливый конь»?
7. Почему древние обряды соблюдаются и в наши дни?
ЭТО НУЖНО СДАТЬ ПОЛНЫЙ ОТВЕТ НА ВСЕ ВОПРОСЫ ЭТО СОЧНажмите на фрагмент, чтобы вставить его в текстовое поле.Знакомьтесь с клавиатурой Gboard! Здесь будет сохраняться текст, который вы копируете.Чтобы закреплять, добавлять или удалять фрагменты, используйте значок редактирования.Чтобы закрепить фрагмент, нажмите на него и удерживайте. Незакрепленные объекты будут удалены через час.