ОҚЫЛЫМ Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
Внимательно прочитайте текст и выполните задания ниже.
Біздің өміріміздегі ең қымбат нәрсе - ол уақыт. Адам белгілі бір уақытта
жаратылды, уақытша жаратылды. Уақыт бізге емес, біз уақытқа
тәуелдіміз. Уақытты қалаған кезімізде ұзартып, қалаған кезімізде
қысқарта алмаймыз. Уақыттың адамға бағынбайтын өз заңдылығы бар.
Қазақта уақытқа қатысты "қас қағым сәт", "көзді ашып-жұмғанша",
"қамшының сабындай қысқа ғұмыр" тәрізді сөз тіркестері бағзы
заманнан қалыптасқан. «Уақыт - емші», «уақыт - төреші» деген де бар.
Осылайша, ата-бабамыз уақыттың бағасын жете түсініп, оның қадір-
қасиетін ұрпақтарына жеткізуді қалаған. Уақытты зая кетіру - ең ауыр
өкініш. Уақытын қадірлемеген жан көптеген мүмкіндіктен айырылып
қалады. А уақытын ұтымды пайдалана білгенде ғана көздеген
мақсатына жете алмақ. «Бес нәрседен бұрын бес нәрсенің қадірін біл:
Қартаймай тұрып жастық шақтың қадірін біл, ауырмай тұрып
денсаулықтың қадірін біл, кедейліктен бұрын байлықтың қадірін біл,
қысылтаяңнан бұрын бос уақытты қадірле және өлмей тұрып, тірлігіңді
ғанибет біл» деген сөз содан қалса керек.
1. Мәтіннің идеясын анықтаңыз.
А) өмір құндылықтары
В) уақыттың қадірі
С) ұлы адамдарға еліктеу
D) мәңгілік өмір [1]
2. Автордың ойын қорытындылаңыз. Уақытты біл .
А) өткізе
В) қадірлеме
С) қадірлей
D) өткізбе [1]
3. Мәтін мазмұны бойынша сұраққа жауап беріңіз. ответьте на
вопрос по содержанию текста.
Уақыттың қандай заңдылығы бар?
[1]
4. Ақпараттардың шын және айтылмаған нұсқаларын тауып,
сәйкестендіріңіз. Найдите и сопоставьте истинные и негласные версии
информации. [1]
1. Уақытты қадірлемеген адам көп
мүмкіндікке жетеді.
А) шын
2. Біздің өміріміздегі ең қымбат нәрсе - ол
уақыт.
В) айтылмаған
3. Уақыт шексіз. С) өтірік
5. Берілген сөздердің антонимдерін мәтіннен тауып жазыңыз.
Найдите и запишите антонимы данных слов в тексте.
арзан -
ұзақ-
жеңіл -
кедейлік-
[1]
6. «Уақытты зая кетіру - ең ауыр өкініш.» деген автор пікірімен келісесіз
бе? Ойыңызды дәлелдеңіз. "Отнимать время-самое мучительное
сожаление."согласны ли вы с мнением автора? Обоснуйте ваши мысли.
[1]
7. Төмендегі сұраққа бір сөйлеммен жауап беріңіз. ответьте на вопрос
ниже одним предложением.
Сіз уақытты бағалайсыз ба?
[1]
ЖАЗЫЛЫМ
4-тапсырма. Көтерілген мәселе бойынша келісу- келіспеу себептерін
айқын көрсете отырып, «Жердегі климаттық өзгерістер» тақырыбына
эссе жазыңыз. Салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайларды
қолданыңыз. Напишите сочинение на тему «Климатические изменения
на Земле» с ясным изложением причин согласия или несогласия по
поднятому вопросу. Используйте сравнительные, усиленные,
превосходная прилагательных.
надо у меня соч
Ордада ханның қасында әр уақытта ақылшы жыраулар болған. Жыраулар - халық поэзиясын жасаған ақылғөй даналар. Олар заманының өздері куә болған елеулі уақиғаларын, тарихи кезеңдерді жырға қосқан...
Жыраулар поэзиясына дейінгі әдебиет халык жасаған ауыз әдебиеті деп аталды. Жыраулар поэзиясы Қазақ хандығы құрылғаннан бастап (XV ғасыр) өріс алды. XV ғасырда Асан Қайғы, Казтуған жыраулар өмір сүрді.
Жырауларды халык, қадір тұтқан. Ел толқыған кезде, бүліншілік шыққанда немесе ел шетіне жау келғен кездерде ақыл, кеңес сұрайтын болған. Мұндай кезде жырау жұртшылықты абыржымауға шақырып, оларға күш-қуат беріп (дем беріп), істің немен тынатыны жайлы болжамдар айтып отырған. Жыраулар поэзиясы ХV-ХVII ғасырлар аралығын қамтиды.
Жырау деген атау "жыр" сөзінен шыққан. Жыршы деп көптеген эпостық жырларды жатқа білетін, дайын репертуары бар айтқыштарды таныған.
Жыраулар өз шығармаларын ақыл-нақыл, өсиет түрінде айтқан. Олардың толғауларының негізгі тақырыптары - туған жерді, елді сүю, Отанды қорғау, елді бірлікке шақыру, адамгершілік қасиетті насихаттау.
1. А)
2. С)
3. Атам қазақ «Бірінші байлық – денсаулық» деп тегін айтпаған ғой. Бұл орайда әр адам өз денсаулығына дұрыс мән беріп, денсаулығын күту мәдениетін қалыптастыруға назар аударғаны жөн. Өйткені адам капиталының сапасы мен саны оның денсаулығына тікелей байланысты екені сөзсіз. Яғни дені сау ұлт қана өміршең мемлекет құра алады.
Осы ретте елімізде халық денсаулығын жақсартуға барынша көңіл бөлініп отырғанын жоққа шығаруға болмайды. Мәселен, республикада соңғы 20 жылда мыңға жуық денсаулық сақтау нысаны салынған. «100 мектеп және 100 аурухана» мемлекеттік бағдарламасы аясында заманауи емдеу орталықтары көптеп ашылды. Алайда соған қарамастан, түрлі ауруға шалдыққандар саны жылдан жылға өсе түсуде.