Оқылым Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.
Көксерек ешкімге өзі ізденіп тиіспейді. Ит баласына заты қастай жібімейді. Әлі күнге бір
рет жадырап ойнап көрген емес. Татулық жоқ, суық. Жалғыз-ақ атын біледі. Құрмаш пен әжесі
шақырса келеді. Өскен сайын сызданып, суықтанып келеді. Сол мінезін байқаған үлкендер:
- Енді мұны өлтіріп, терісін алу керек, осы кәпір түбінде ел болмайды, - дейтін де болып
еді. Бірақ Құрмаш көнбеді.
Қара ала төбеттің иесі Жұмаш бала жаз бойы Құрмашқа:
- Қасқарың болса қайтейін менің қара ала төбетім бір-ақ бұрап соғады. Арашаламасаң,
алдеқашан өлтіріп тастар еді,- дейтін.
Бір күні түсте Құрмаш Көксерекке ас құйып тұрғанда, үйдің көлеңкесінен қара ала төбет
шыға келді. Ол бірден Көксеректің бүйір жағынан келіп арс етіп, қауып түсті.
Көксерек жүрр» етіп, қара ала төбетті алқымынан ала түсті. Төбеттің мойнын бұрғызбастан
тістеп, жұлқып-жұлқып жібергенде, төбет жерге сұрап түсті.
1. Мәтіннің үзіндісін мұқият оқып, берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап
беріңіз.
Сұрақ
Жауаптың басы
Дұрыс жалғасын
табыңыз
Көксерек иттерге неге
жібімеді?
Үкендер Көксерек туралы
не дейді?
Көксерек пен кара ала төбет
қалай кездесті?
2. Берілген сөздерді дұрыс нұсқада жөндеп, сәйкес бағандарға жазыңыз.
Күрделі сөздер
Қос сөз
Біріккен сөз
Тіркескен сөз
Қысқарған
сөздер
қƏ
асқұйғыш
жап-жасыл
алғаш рет
Алғаш-рет, жап
жасыл, ас құйғыш,
ҚӘ, жап-жасыл,
ит адқ, ҚР, био
алуантүрлілік, өмір
- сүреді, күнде
күнде,
халықтарының,
сүтқоректілер,
жолбарыс,
тұрып тұрып,
Кызыл-кітап, әсер
ету, Мұхтар
Әуезов,
дұлқыпұлқын,
Ата – ана туралы мақал – мәтелдер.
Ананың көңілі балада,
Баланың көңілі далада.
* * * * *
Жалғыз баласы атқа шапса,
Атасы ауылда тұрып
Тақымын қысады.
* * * * *
Ана жақсылығын,
Ауырсаң білерсің.
Қайын жақсылығын,
Қырырсаң білерсің.
* * * * *
Баланың өзі болғандай,
Келіннің өзі келгендей.
* * * * *
Ата-ананың қадірін
Балалы болғанда білерсің.
Ағайынның қадірін
Жалалы болғанда білерсің.
* * * * *
Ақ шашты ана:
«Жастығым - балам» дейді.
Ақылды бала:
«Ай-күнім - анам» дейді.
* * * * *
Ана алдында – құрмет,
Ата алдында – қызмет.
* * * * *
Малды баққан өсірер,
Баланы тапқан өсірер.
* * * * *
Бала –
Ананың бауыр еті көз нұры.
* * * * *
Мылқаудың тіліне анасы түсінеді.
* * * * *
Бесіктегі баланың
Күлгенін көрген бір мұрат.
Алдынан түсіп ананың
Жүргенін көрген бір мұрат.
* * * * *
Өз кемеріңнен шыққан баланы
Бал сүтіңмен бағарсың.
Бал сүтіңмен бақпасаң,
Қайтіп көңілін табарсың?!
* * * * *
Мейірімі мол ананың –
Жүрегі жылы, қолы кең.
Кең пейілді атаның
Жүзі жылы, жолы кең.
* * * * *
Ақ жаулығы ананың –
Ақ көрпесі баланың.
* * * * *
Ана алақанының аясы –
Ақы шынардың саясы.
* * * * *
Ананың сүті – бал,
Баланың тілі – бал.
* * * * *
Ана сүтін ақтамағанды
Ешкім мақтамайды.
* * * * *
Әкеден – ақыл,
Анадан – мейір.
1. Кісі елінде сұлтан болғанша,
Өз еліңде ұлтан бол.
2. Өз елім, өлең төсегім.
3. Мал қонысын іздейді,
Ер жігіт туысын іздейді.
4. Ел-елдің барі жақсы,
Өз елің барінен жақсы.
5. Іргесі берік елді
Жау ала алмас,
Ауызы бір елді
Дау ала алмас.
6. Сұңқар киясын сағынады,
Торғай ұясын сағынады.
7. Ұлтарақтай болса да
Ата қонысы жер қымбат.
Ат төбеліндей болса да
Туып өскен ел қымбат.
8. Жат елдің жақсысы болғанша,
Өз еліңнің сақшысы бол.
9. Есі бар жігіт елін табар,
Есі жоқ жігіт жаттың отын жағар.