Оқылым Мәтінді мұқият оқып, оқылым тапсырмаларын орындаңыз.

Бабаларымыз төрт түлікке ерекше көңіл бөлген. Төрт түлік малдың ішіндегі ең қасиеттісі- түйе. Сүті ішсе-шұбат, еті жесе –тамақ, жүнінен шапан, жамылғы көрпелер жасаған.
Сиыр малы момақан, қазақтар үшін көбінесе тамаққа жараған, ет, сүт, айран, қаймақ, май, құрт, ірімшік т.б. осы сиырдың берген берекесі болған. Сиырдың терісінен қауға ыдыс, қымыз ашытатын саба, сусын құятын торсық жасаған. Төрт түлік малдарының ішіндегі жүйрік, әрі өте төзімді мал-жылқы. Жылқының қымызын емге пайдаланған. Жал-құйрығынан арқан жіп еседі, етінен қазы қарта, жал-жая жасайды.
Қой – төрт түлік малдың ішіндегі қазақтың ең сүйіктісі, өсімтал десе де болады. Қойдың сүті майлы , құнарлы болады. Қойдың жүнінен киіз басып, жіп иіріп, кілем, текемет тоқыған. Ешкінің еті жеңіл, әрі сіңімді, сүті аса құнарлы болады. Ана сүтіне жарымаған баланы ешкі сүтімен асыраған. Ешкі өсімтал мал. Ешкіні «жеңілтек мал» деп есептеген. Қой мен ешкінің иленген терісін түрлі сырткиім мен аяқкиім тігуге пайдаланған.
Қазіргі таңда төрт түлік мал еліміздің экономикасына да үлкен үлес қосып отыр. Төрт түлік малды шет елдерге экспорттайды Мысалы, тек Қызылорданың «Сыр маржаны» ЖШС 56 бас ірі қара малды Иран Ислам Республикасына жөнелтті. Өткен жылы Иран, БАӘ, Монғолияға, 10,4 мың бас ет бағытындағы тірі қозы экспортқа шығарылған. Көршілес Өзбекстанға бордақыланған 100 бас тірі өгіз, 285 түйе, БАӘ-не 81 бас тірі түйелер жөнелтілген. БАӘ-де түйенің ботасы 700 мың долларға дейін бағаланады екен.
Толығырақ: https://inbusiness.kz/kz/news/mal-sharuashylygynyn
198 сөз
1.Мәтін не туралы? Бір сөйлеммен жауап беріңіз

Компьютерлік графика түралы

[1 ]
2.Мәтіндегі мәліметтерді кесте/сызба түрінде ұсыныңыз.
Төрт түлік мал Қасиеті Етінен жасалатын тағамдар Жүні мен терісінен жасалатын бұйымдар Сүт өнімдері
Түйе

Жылқы

Сиыр

Қой

Ешкі

[4 ]

3.Мәтін мазмұны бойынша экспортқа шығарылған төрт түлікті диаграмма арқылы
көрсетіңіз.

[2 ]
Жазылым.
Диалогты жазу формасын сақтай отырып, « Қазақ халқында Наурыз мерекесін қалай тойланады?» тақырыбында диалог құрастырыңыз. Берілген тірек сөздер мен оқшау сөздерді қолданыңыз. 8 сұрақ 8 жауап
Тірек сөздер: Наурызкөже, дәм татады, наурызтойы, татуласады, жеті түрлі тағам, ұлттық, салт-дәстүр, ұлттық ойындар, жақсы тілектер, бата беру,теңеледі
-
-
-
-
-
-

[5 ]

2-тапсырма. Күрделі сөздер мен оқшау сөздердегі тыныс белгілерді қойыңыздар және салалас құрмалас сөйлемдерге қорытынды жасаңыз. Жауабыңызды сәйкестендіріңіз.

1.Қап бүгінгі ауа-райының қолайсыздығын-ай А) одағай сөз
2.Мерекеде ән айтып,би биледік және қойылым қойдық. В) қарсылықты салалас құрмалас сөйлем
3.Сенің ойыңша бұл шешім дұрыс па? С) қыстырма сөз
4.Күн бата қой-қозылар өрістен қайтты. Д) ыңғайлас салалас құрмалас сөйем
5.Салт аттылар мен шана өтіп кетті , бірақ Әбдірахман терезеге ұзақ қарап тұрды. Е) қос сөз

Показать ответ

Ответ:

tynvik

29.06.2020 05:41

Мұрат Мөңкеұлы (1843-1906) - айтыскер ақын, жырау. Қазіргі Атырау облысы Қызылқоға ауданы Қарабау ауылында дүниеге келген. Жасынан жетім қалып, ағасы Матайдың қолында тәрбиеленген. Байұлы тайпасы Беріш руының Қаратоқай бөлімінен шыққан[1]

Мұрат Мөңкеұлының мазары

Ауыл молдасынан білім алған. Есет би мен Абыл ақыннан өнеге алып, өзі Мұрын жырау Сеңгірбайұлына ұстаздық еткен. Мұрат Мөңкеұлы 17 жасында Жылқышы, 20 жасында бала Ораз, 25-інде Жаскелең, Жантолы, Шолпан, Тыныштық сынды ақындармен айтысып, жеңіп шыққан. Ол өзінің өжет мінезі, қағытпаға жүйріктігі, тапқырлығымен әрдайым жеңіске жеткен.

Мұрат Мөңкеұлы елінің тәуелсіздігін аңсап, бодандыққа қарсы жыр толғады. Зар заман ақыны атанды. Ата қонысының отарлаушы талауына түскеніне налыған ақын өзі туып өскен даланың кешегі күнін сағынышпен еске алған. Оның «Әуелі жеңіп орыс Еділді алды, Сарытау, Аштарханның жерін алды. Тәмамы су мен нуды орыс ұстап, Қазақтың мұнан жұтап шалынғаны», «Қазақтың жер-мұрасы», «Кең қоныс қайдан іздеп таптырады?» деген жыр жолдары ақынның отаншылдық рухына дәлел болады.

Ақынның басты шығармасы - «Үш қиян». Мұнда ақын ескі дәстүрдің іргесі шайқалғанын, адамдар ниетінің бұзылуын сөз етеді. Құнарлы қоныстарды тартып алған отарлау нәтижесінде тұрмысы нашарлап, тығырыққа тірелген ел тағдыры ақынды тебірентпей қоймайды. «Үш қиян» толғауымен «Сарыарқа», «Әттең, қапы дүние-ай», «Қазтуған» жырлары үндес. Мұнда айтылатын басты нәрсе - жер, құтты қоныс жайы. Ол «Қарасай-Қази», «Шәлгез», «Ғұмар Қазиұлына айтқаны» атты жырларына діни аңыздарды негіз еткен. Білімді игермейінше елінің өркендемейтінін «Оқудан қайтқан азаматқа» өлеңінде аңғартады. Ақын мұрасының бір шоғыры - би-болыстарға айтқан арнау өлеңдері.

Мұрат Мөңкеұлы майталман жыршы, термеші ретінде де танылған. «Өлім», «Қыз», «Арғымақ сыйлап не керек», «Аттан сұлу болар ма?», «Жалғаншы фәни жалғанда» атты термелерінде заман сырына үңіліп, өмір мен өлім, жастық пен кәрілік, сұлулық хақында толғанады. «Оқудан қайтқан жігітке хат», «Еліне жазғаны», «Бір досқа» атты хат үлгісінде жазылған үш туындысы сақталған. Ақын «Қырымның қырық батыр» жырын, Шалкиіз, Қазтуған шығармаларын жеткізушілердің бірі болған. Әсіресе Махамбет өлеңдерін жеткізудегі еңбегі ерекше. Махамбет жырлары Қуан жырау - Мұрат - Ығылман ақындар арқылы біздің заманымызға жеткен.

Мұрат Мөңкеұлы шығармалары «Мұрат ақынның Ғұмар Қазиұлына айтқаны», «Ақын», «Мұрат ақынның сөздері», «Бес ғасыр жырлайды», «Алқаласа әлеумет», тағы басқа жинақтарда жарияланған. Б.Қорқытовтың құрастыруымен ақынның жеке жинағы шыққан.

Шығармаларын Х.Досмұхамедұлы, С.Сейфуллин, М.Әуезов, С.Мұқанов, А.Тоқмағанбетов, Қ.Жұмалиев, Б.Омаров, Қ.Мәдібай, тағы басқа ғалымдар зерттеген. Кейбір шығармалары орыс тіліне аударылған

0,0(0 оценок)

Ответ: