Оқылым. Мәтінді мұқият оқыңыз. 1-мәтін
Қарадырдың қарағанды сайы елсіз. Айналада қабат-қабат шұбар адырлар. Жақын төбелерді тобылғы басқан.
Сай бойында май айының салқын лебі еседі. Маңайдан жуалардың, жас шөптердің иісі келеді.
Ұзын кең өлкені қаптай басқан қарағаннаң ортасында терең құр жар бар. Соның бас жағында итмұрынды қалың жыныстың арасында қасқыр іні бар. Жақын елге мәлім, ескі ін. Жазға салымнан бері соны екі қасқыр келіп мекен етті.
... Күшіктерді жоталарынан тістелеп, індерге тығып-тығып тастап, ақ қасқыр қараған ішіне кірді.
Ін аузына екі аяқтылар жыбырлады. Көргіш көздер ін түбіне қадалды. Жеті күшіктің бесеуін көздеріне қарап отырып өлтірді де, екі кішкенесін тірі қалдырды. Кетерде бұның біреуінің тірсегін қиып қалдырды да, екінші біреуін – ең кенжесін алып жүріп кетті. Қалған жалғыз күшікті тістелеп алып, екі қасқыр жоқ болды. Ін қаңырап қалды... .
Осыдан соң бір жұма бойы маңайдағы ел күндіз-түні у-шу болып жатты. Қой жараланды. Қозы алып қашылды. Бұзаулар өлтірілді. Далада құлындаған биелердің бірнеше құлындары желінді.
Тұтқын болып кеткен көк күшік ауыл тұрғыны болды.
2-мәтін
Көзін ауылға келгесін екі күннен соң ашты. Жұрт асырауға көнеді десті. Кішкене Құрмаш «Көксерек» деп ат қойып алды. Ертеңді-кеш айналасынан шықпайды. Өзіне жеке асқұйғыш-итаяқ әзір болды. Баурын көтеріп, тырбанып, жүруге айналған соң, мойнына жіп тағылды.
Үй ішінен шықпайды.Түн баласында Құрмаш қасына алып жатады.Сол үшін кәрі әжесінің қойнынан да шығып кетті. Бөлек жатады. Қасында не аяқ жағында, көрпенің астында Көксерек жатады.
Жаз ортасында жақындаған кез болды. Көксерек үлкейді. Семіріп, жонданғандай да болды. Бірақ үлкейісі даладағындай емес, бәсеңдеу. Ауылдағы өзіғұрпы күшіктерден сонша үлкен емес.
Бұл уақытқа шейін Көксерек ауыл итінен көресіні көрді. Бірде-бір ит мұны дос көрмейді, маңына жақындатпайды. Қасқырға шабатын батыл төбеттер бұны талап та тастайды.
Құрмаш қасында болғанда таяқ жемейді.
Сұрақтарға жауап беріп, кестені толықтырыңыз.
Оқиға қай жерде болады?
Тұтқыншы болып кеткен не?
Тазыны кім асырап алды?
Қарадыр еліндегі мазасыздық ? (ауыл адамдарының зардабы)
--Да ,Абылай начал он немного подумав более 50 лет ,ты был верхом на лошади,был и батыром, в конечном итоге сел на кресло хана Но что из этого стало?Абылай словно ждал этого вопроса.Немного задумавшись ,искоса посмотрел на Бухара.
--Сын-дочь ?--говоришь . А разве есть сын-дочь которые идут по моим советам,Но все таки я скажу 2 совета.Первое-казахского народа мало и чтобы они не пришли в истощение ,сохраните единство между ними ,если сможете.Править народом где есть единство,легко.Второе -что хочу сказать ,более 50 лет я вел войны . В свои 70лет пусть я и с копьем выходил на поле битвы ,но я не отдал Китаю ,что шли с юга ни клочка казахской земли.А русскому государству ,что шли с запада не мог возразить в укреплении города.
Почему я это сделал?Я хотел с ними договориться .Правда и с их стороны не мало было обмана..Абылай, --сказал Бухар жырау В жизни у тебя были трудности и много интересного ,но какое есть сожаление?
--Сожаление ,спросил Абылай вздохнув.Это мое личное сожаление Я не смог сплотить три рода ./племени/в одно целое ,был ханом маленького государства.Хотя казахский народ хорошо знал скотоводство,но не научился земледельческому ремеслу,Когда я жил в Кокчетаве то по совету своего советчика Тимофея Егоровича привез русских мужиков ,чтобы они научили сеять пшеницу.Но казахский народ державший в руках копье не не смог быстро усвоить все это.Земля ведь.золотое богатство.Узбек имеющий не большой влажный участок земли богаче казаха имеющего 2 табуна лошадей.Он не боится массового падежа скота.А я защищая казахские земли от врагов и не заметил как жизнь пролетела.Абылай лежал, немного открыл закрывшиеся глаза еще раз .посмотрел на дворец хана ,,словно ему не хотелось покидать этот мир.
Колизейге тоқтайық,ол расында да қалай асқақтатып айтса да, соған тұратындай ғажайып ғимарат. Колизей атауы латынның «колоссеум» («алапат ауқамды») деген сөзінен шыққан. Бұл амфитеатрдың ұзындығы 188 метр, ені 156 метр, сыртқы қабырғасының биіктігі – 48 метр, бұл дегеніңіз кәдімгі 12 қабат үймен тең, іргетасының тереңдігі 13 метр, амфитеатрдың мыңдаған жыл бойы қозғалмай тұрғанының да себебі сонда. Колизейге бір мезгілде 50 мың көрермен сыятын болған. Мұндай ауқымдағы стадионға 100 000 мың адам да сыйып кететіні белгілі, бұл арадағы айырмашылық ерте замандағы көрермендердің қазіргідей сығылыспай, еркін отырғандығында. Сексен жерден кіріп шығатын есіктерден енген адамдар айналасы он минуттың ішінде толық жайғасып үлгереді екен. Сол заманда бүгінгідей трибунасы, секторлары, отыратын орны көрсетілген билеттер болған, сондай-ақ Колизей гладиаторлар айқасын қызықтайтын да жер болған.