Оқылым мәтіні / прочитай текст:
Ұлы Отан соғысы халқымыз үшін ең ауыр күндер болды. Ол 1941 жылы 22 маусымда басталып, 1945 жылы 9 мамырда аяқталды. Ұлы Отан соғысы 4 жыл, 1418 күн мен түн бойы болды. Кеңес армиясында орыстар, қазақтар, тәжіктер, украиндер, белорустар, армяндар, грузиндер болды. Олар Отан үшін, бейбіт өмір үшін соғысты.
Сол ауыр күндерде Кеңес армиясы қатарында қазақтар да болды. Қазақстандық жауынгерлер Брест қамалынан Берлинге дейін барды. Олар Сталинград, Днепр, Москва, Ленинград, Прибалтика, Украина жерлерін қорғады. Кеңес армиясы Украинаны, Қырымды, Прибалтиканы, Белоруссияны, Кавказды, Польшаны, Болгарияны, Румынияны, Венгрияны, Чехославакияны, Германияны жаудан азат етті. Москваны қорғауда 28 панфиловшылар дивизиясы ерлік көрсетті. Бұл дивизия – Қазақстанда жасалған әскери күш, дивизияны басқарған – Бауыржан Момышұлы. Олардың ерлігі бүгінгі күні аңызға айналды.
Оқылған мәтін бойынша қойылған сұрақтарға жауап бер / ответь на во по тексту:
1)Ұлы Отан соғысы қай жылдары болды?
2)Кеңес армиясы қатарында қандай ұлт өкілдері болды?
3)Кеңес жауынгерлері не үшін соғысты?
4)Қазақстандық атақты дивизия қалай аталады?
5)Дивизияны кім басқарды?
6)28 панфиловшылар дивизиясы қай қаланы қорғады?
Мырза Хайдар Дулаттың «Тарих-и Рашидиі» әдеби жәдігер
Орталық Азияның XVI ғасырдағы атақты тарихшысы, әдебиет майталманы Мұхаммед Хайдар Дулаттың (1499-1551) өмірі мен шығармашылығын зерттеу мен зерделеу әдебиеттану, тарих, философия, дінтану, лингвистика ғылымдары алдындағы үлкен міндет.
Мырза Хайдардың «Тарих-и Рашиди» еңбегінің құндылығы оның қазақ тарихы мен әдебиетін және мәдениетін өткен түркілік дәуірмен, исламдық тарихи кезеңмен сабақтастыра алуы болды.
Тақырыптың өзектілігі. «Тарих-и Рашидидің» әдеби-көркемдік жағы әлі де болса толық зерттеу нысанына айнала қойған жоқ. Еңбекті зерттеген ғалымдардың көпшілігі оған әдеби шығарма ретінде емес, тарихи еңбек ретінде қарап, бағалады.
Фольклортанушы, академик С.Қасқабасов: «Жыраулар өз шығармаларында идеалды әміршінің бейнесін жасады, -дей келіп, – өздерінің монолог түріндегі айтылатын толғауларында жырлаулар маңызды мемлекеттік мәселелермен қатар заман мен қоғам, адам мен заман, тұлға мен тобыр, сондай-ақ имандылық пен қайрымдылық, өмірдің өткіншілігі мен адамның опасыздығы, өлім мен өмірдің қайшылығы сияқты моральдық, этикалық, фәлсафалық проблемаларды көтеріп, қоғаммен байланыстыра жырлап отырады» деп жазған болатын [3, 8 б.]. Осы айтылған ғұлама пікірдің Мырза Хайдар шығармашылығына түгелдей қатысы бар. Өйткені, ХVІ ғасырда өмір сүрген Асан Қайғы да, Қазтұған да, Шалгез де Мырза Хайдардың замандасы, ұлысы басқа болғанымен ұлты бір қандастары. Олар да Мырза Хайдар Дулат секілді Әз Жәнібек хан, Битемір, Ораз-Мұхаммед сынды қазақ хандары мен Ноғай әмірлерінің сарайы маңында тіршілік етіп, әміршісі мен заманының күрделі де келелі мемлекеттік маңызды тақырыптарын сөз етті.
Мырза Хайдар «Тарих-и Рашиди» еңбегінде 1346-1546 жылдар аралығындағы Орталық Азия, Тибет, Ауғанстан, Кашмир, Иран, тіпті Иракқа да қатысты көптеген тарихи оқиғаларды, сондай-ақ автор өзі өкілі болып табылатын қазақ өмірінің де бірқатар деректерін сол дәуір шындығына сай баяндайды. Ғұмырнамалық әдеби еңбегін жазу барысында Мұхаммед Хайдар қоғамдық шындықты басты принцип ретінде ұстайды, сонымен бірге өз шығармасының көркемдік-әдеби жағына мұқият назар аударады
Салауатты өмір салты — бұл ең әуелі денсаулықты сақтауға және нығайтуға бағытталған сауықтыру жолындағы белсенді іс-әрекет. Өмір Адамның өмір салты өздігінен қалыптаспайды, ал салауатты өмір салты өмір сүру барысында мақсатты түрде қалыптасады. Қазіргі мәліметтер бойынша денсаулық 53-55%- ға салауатты өмір салтына тәуелді болады екен. Бұдан салауатты өмір салтын ұстанудың қаншалықты маңызды екендігі айқын. Бұл отбасы сергіп денесін шынықтырып әр апта сайын осылай шығып тұру керек! Осыны салауатты өмір дейді.Көмектес алдым деп ойлаймын