«Тоғызқұмалақ» ойыны Бұл ойын есепке негізделген. Бұл ойынды шопандар ойлап тапқан. Олар бұл ойынды қойдың қатқан құмалағымен ойнаған, қазір олардың орнына пластмас домалақтарын қолданады. Ойынға екі ойыншы қатысады, әрқайсысында 81 құмалағы бар. Ойынның ережесі: Әр ойыншының тақтада тоғыз ұясы бар (барлығы он сегіз ұя), әрқайсысына тоғыз құмалақтан салады. Ойынды сол жақтан оң жаққа кез келген ұядан бастайды. Ол үшін ұядан біреуден басқасын барлық құмалақтарды алып, барлық ұяларға бір құмалақтан салады. Соңғы құмалақ қарсылас ұяға түсуге тиіс. Егер де ұяда құмалақтың жұп саны болса, онда қарсылас ойыншы өзінің қазанына ұядан барлық құмалақтарды алады. Содан кейін ойынды қарсылас жағы бастайды. Кімде құмалақ көп болса, сол жеңеді. «Тоғызқұмалақ» ойынның бірнеше түрі бар, «Қоздату» және «Бестемше» деген балаларға арналған. Для пересказа «Тоғызқұмалақ» ойыны қазақтың ұлттық ойыны. Бұл ойын есепке негізделген. Бұл ойын «ойлануды қажет ететін ойындарға» жатады. Бұл ойынды шопандар ойлап тапқан. Шопандар бұрын бұл ойынды жер қазып ойнаған. Қазіргі кезде арнайы тақтада ойнайды. Тақтада он сегіз ұя балады. Оған қоса ұяларға салатын сексен бір құмалақ болады. Бұл ойын адамның математикалық ой қабілетін қажет етеді. Қазіргі кезде бұл ойын кең таралуда.
Мен не үшін мектепте оқимын. Әр адамның білімге немесе білімді еркін құқығы бар. Орташа білім бе, әлде жоғары білім бе ол өз құқылы. Дегенмен де, әр адам білімді болуға тиісті. Бірақ алғашқы білім, яғни мектеп білімі міндетті түрде болу керек. Ал одан ары жоғарғы білім адамның шамасына қарай. Мүмкіндігі болса, оқиды, мүмкіндігі болмаса, басқа өмір жолын табады. Оқушы мектепте жақсы оқыса, онда ол жоғарғы оқу орындарына "гранд" бойынша түсе алады. Мен мектепте не үшін оқып жүрмін, өйткені ертеңгі болашақта өз еліме пайда әкелі үшін оқып жүрмін. Оған қоса өзімнің және өзімнің ұрпағым үшін оқып жүрмін. "Оқусыз білімің жоқ, біліміңсіз күнің жоқ" дейді қазақта. Сол үшін мен мектепте оқып жүрмін.
Әр адамның білімге немесе білімді еркін құқығы бар. Орташа білім бе, әлде жоғары білім бе ол өз құқылы. Дегенмен де, әр адам білімді болуға тиісті. Бірақ алғашқы білім, яғни мектеп білімі міндетті түрде болу керек. Ал одан ары жоғарғы білім адамның шамасына қарай. Мүмкіндігі болса, оқиды, мүмкіндігі болмаса, басқа өмір жолын табады. Оқушы мектепте жақсы оқыса, онда ол жоғарғы оқу орындарына "гранд" бойынша түсе алады. Мен мектепте не үшін оқып жүрмін, өйткені ертеңгі болашақта өз еліме пайда әкелі үшін оқып жүрмін. Оған қоса өзімнің және өзімнің ұрпағым үшін оқып жүрмін. "Оқусыз білімің жоқ, біліміңсіз күнің жоқ" дейді қазақта. Сол үшін мен мектепте оқып жүрмін.