І. ОҚЫЛЫМ Ауыл – дәстүрлі қазақ қоғамында ежелден қалыптасқан ұғым. Ж.Әбдірашев: «Ауыл – қаланың анасы, анасын ұмытпайды баласы» - деген екен. Ауыл – қазақ халықтың алтын бесігі. Ұлтымыздың салт-дәстүрі сол ауылдан басталады. Халық мақтанышына айналған әйгілі батырларымыздың бәрі де сол ауылдан шыққан. Сондықтан да елімізді көркейтуге біз де үлесімізді қосамыз. Біздің үлесіміз – сапалы білім алып, Отанымыздың азаматы болу. «Ауыл түбі – бірлік, қауым түбі – тірлік» деген мақал ауылдың этникалық, экономикалық және рухани маңыздылығын білдіреді.
Ауыл адамдары қала адамдарына қарағанда салтты берік ұстанады, қарапайым, жомарт, ашық, кішіпейіл, бауырмал, мейірімді болып келеді. Себебі ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрып барлығы ауылда жақсы сақталған. Ауыл адамдары кеш ұйықтап, ерте тұрады. Ауылда таза ауа, дала тып-тыныш болады.
Қала өмірі тынымсыз тірліктен (беспокойная жизнь)тұрады. Таңнан кешке дейін көліктің дауысы естіліп жатады. Қаптаған халық, у да шу. Қала адамдары барлық жаңалықтан хабардар, бірақ көбіне өзімшіл болып келеді.
2-3. Мәтіннен берілген сөздердің антоним, синонимдерін табыңыз.
Таңнан (антоним) - [1]
Ежелден (синоним) -
Көкек-Сәуір айы.Ертеден келе жатқан қазақша аты сәуір айының көкек болатын."Көкек-жеңілтек ,ұшқалақ,өз атын өзі шақыратын құс",-деп,көкек сөзі жағымсыз мән ретінде болғандықтан сәуірмен алмастырған.
Жылымық-қыстағы ауа температурасының 0°С жоғары көтерілудегі құбылыс."Көкек келседе наурыз жылымығының қайырма қызыл шұнағы қала ішін дірдек қақтырып",- деп бұл жерде жылымық болсадағы аяздың бетінің қаттылығы,желдің ызғарлығы айтылған.
Сірге-"Ақтұмсық Алтайдың танауына әлі сірге жүкірмепті",-деп Алтайға әлі көктем келмеген қыс мағынасында айтылған.
Ат құлағы көрінбес боран орайда борай борап,екпінімен қаңбақ құрлы көрмей жұлып түскісі бар.Ат құлағы көрінбес боран- жақыннанда түк көрінбейтін ақ түтек боран.
Омбы қар-ат бауырлайтын қалың қар,белуарға дейін терең,қалың жауған қар.
Архат өзінің пропискаға тұра алмағанын,жолдасымен орманда қалғанын және тарихи оқиға "Желтоқсан оқиғасын"есіне алды.Желтоқсан оқиғасы 1986жылы желтоқсанда Алматыда болған қазақ жастарының КСРО үкіметінің отаршылдық жүйесіне қарсы наразылықтары.Архат әскерден жақында келген жігіт, "Желтоқсан оқиғасына"қатысушы.
Аспан, аспан күмбезі – бақылаушыға киіз үйдің төбесі сияқты болып көрінетін күмбез. Күн, Ай, жұлдыздар, т.б. аспан шырақтары бізден өте қашықта болғандықтан, олардың ара қашықтығының айырмашылығы бізге сезілмейді. Сондықтан олар аспан күмбезінде орналасқандай әсер береді. Ашық далада аспан жалпайып көрінеді, яғни күмбездің төбесіне қарағанда, оның іргесі (көкжиек) қашықтағандай болады. Биік үйдің қасында тұрған адамға аспан күмбезі көкжиекке қарағанда биік болып көрінеді. Ауа қабаты көгілдір, көк, күлгін сәулелерді күштірек шашырататындықтан аспан күмбезі көк түсті болып келеді.