Қазақ халқы асты жоғары бағалап, қадірлей білген. Сондықтан қазақтар адам қажеттіліктерінің ішінде тағамды жоғары қойған. «Астан үлкен емессің», «Ерді қорласаң састырар, асты қорласаң құстырар» деген секілді ескертпе сөздер, мақал- мәтелдер осының дәлелі. Қай заманда, қалай айтылғанына қарамастан, халық асты құрметтеудің жолын, оны әзірлеудің көзін, ретін таба білген.Менің сүйікті асым-бешбармақ! Қазақтың ұлтттық тағамы! Қазақша ет (бесбармақ, бешбармақ) асқанда ең алдымен жіліктеп бұзылған етті адам санына қарай мөлшерлейді. Тойға немесе қонақ асыға көбінесе қой сойылады. Қой еті жіліктенгенде 13 мүшеге бөлінеді. Олар жамбас - 2, ортан жілік – 2, асықты жілік – 2, беломыртқа – 1, сүбе – 2 (сүбемен бірге бүйректен жоғарғы 5 қабырға кетеді), қабырға -2, төс – 1, омыртқа -1, жауырын -2, тоқпан жілік – 2, кәрі жілік – 2, бұғана – 1, мойын Осылай асуға дайындалған етті жуып-шайып тазалап, қазанға салады да, ет батып тұратындай етіп суық су құяды. Содан кейін қазанды қатты жанған отқа қойып, сарқылдатып қайнатады, бетіне шыққан қанды көбігін алып тастап, шамалап тұз, 1 бас пияз салып отын басады да, 1-1,5 сағат ет әбден піскенше шымырлатып қайнатады. Ет әбден піскен соң табаққа сорпасынан бөлек қотарып алып, тартылған табақтың санына қарай мөлшерлеп тұздық әзірлейді. Ол үшін сорпаға қара бұрыш, дөңгелектеп тұралған пияз салып, ыдыстың бетін жауып бұқтырып қояды. Ет туралып болған соң тұздықты еттің үстіне құяды. Әдетте кәделі жіліктермен бірге сыйлы қонақтарға малдың басын, (қой), ірі қараның шекесін, қазы, қарта, жал-жаяны табаққа бірге салып береді.Сонымен бірге қамыр, бітеу пісірілген картоп қосуға да болады.
Сәтпаев Канос Имантеевич, Kaz. АНЫШ Имантайұлы Сәтбаев - Кеңес академигі, геолог, ғылымды ұйымдастырушы және қоғам қайраткері. Кеңестік металдендік ғылымның негізін қалаушылардың бірі, Қазақстан металогенизация мектебінің негізін қалаушы Канос Иманиұлы Сәтбаев 1899 жылы 31 наурызда, Ресей империясының Семей облысы бойынша Павлодар ауданында (қазіргі Павлодар облысы, Қ.С.Сатпаев атындағы Қ.Сәтпаев атындағы Қ.А. И. И. И. И. И. І. Сәтпаев атындағы Баянауыл ауданының Павлодар облысы бойынша № 4), № 4 ауылында дүниеге келді. Ол жас бала еді: ол үлкен ағасы мен қарындасы болған
1909-1911 жылдар аралығында Канос Сәтпаев сауда мектебінде оқыды. 1911 жылы ол Павлодардағы орыс-қазақ мектебіне оқуға түсті, ол 1914 жылы үздік бітірді. Канос бітіргеннен кейін, Иманата әкесінің қарсылықтарына қарамастан, Семейдегі семинарияға оқуға кетті, онда ол туберкулезге байланысты денсаулыққа қиын болды. Соған қарамастан, ол 1918 жылы семинария дипломын алды, емтихандарды сырттай тапсырды.
Канос Иантявич оқуын жоғары білім алу мақсатында жалғастыруға ниетті, бірақ жоғары оқу орындарының маманы бар, бірақ университеттер уақытында семинарлық анықтамамен математика және бір шет тілінде емтиханға қатысады. Келесі жыл және жарты Сәтпаев Томск технологиялық институтына түсуге дайындалып жатты. Сәтпаев студенті қатарында ол Семейдегі екі жылдық педагогикалық курстардың жаратылыстану пәнінің мұғалімі болып жұмыс істеді.
Туберкулездің өршуіне байланысты жұмыс пен жаттығулар кейінге қалдырылуы керек еді. Жылына дерлік жыл ішінде Сәтпаев өз жеріне, күштерін қалпына келтіріп, қалпына келтіріп, қалпына келтірді. Дәрігерлер оның ешқашан оқуын жалғастыра алмайды деп сенді, тек туған ауылында, таза ауада, корпуста тұра алады.
Баянауылда емдеу кезінде Канес Сәтпаев 1924 жылы бітірген қазақ мектептері үшін алгебра туралы оқулықты құрастыра бастады. Бұл оқулық қазақ тіліндегі алғашқы мектеп оқулыққа айналды.
1920 жылы Сәтпаев алдымен Баянауылдың Казкульпроздың төрағасы болып тағайындалды (Казкульпросвет »компаниясының төрағасы болып тағайындалды (жұмысшылар арасындағы мәдени-ағарту жұмыстары бөлімі) Кеңес өкіметі. Сонымен бірге, Павлодар Ревкомының Жарлығымен оны Баянауыл ауданының 10-шы бөліміндегі Халық судьясы тағайындады.
1921 жылдың басында Сәтпаев Баянұлға шетте, Баянұлға геолог М. А.С. Кнеологпен кездесті. Усов жас манологияны қызықтыра алды, ал сол 1921 жылы Канос Сәтпаев, ол өзі иеленген халық судьясынан өз еркімен бірге Технологиялар институтына кетті. Алайда, 1922 жылдың басында ол тағы да туберкулезді шиеленістірді, ал Сәтпаев оқудан кетуге және ауылға оралуға мәжбүр болды. Зерттеулердің жалғасын дәрігерлер үлкен күмәнмен жеткізді. Onenkour-дан артта қалғысы келмейді 1926 жылы институтты бітіріп, тау-кен инженерлерінің біліктілігін алғаннан кейін, Канос Сәтпаев канос Сәтпаев түсті металдардың, ал бір жылдан кейін (1927 жылы), мүше болып сайланды осы сенімнің билігімен.
Атбасар сенімінің юрисдикциясында мыс кен орны және Қарсақпай ауылында аяқталмаған мыс балқыту зауыты болды. Зауыттың құрылысы бес жыл бұрын басталған, британдықтар Бая Қарсақпай аумағынан концессияға түскенде және мыс іздеуді бастады. Олар балқыту цехын тұрғызды, жартылай жабдық орнатылған, бірақ көптеген полиция қызметкерлері таба алмады. Ақпан төңкерісінің басталуымен британдық зауыттан кейін кейінірек Кеңес өкіметін аяқтауға шешім қабылдады. Канос Сәтпаев, сенімділіктің бас геологы ретінде, жер учаскелерін зерттеу және құрылыс жұмыстарын насихаттау туралы білді. Өсімдікті және зауытты басқарумен айналысатын мамандар аймақтағы мыс өндірісінің даму болашағына өте күмәнмен қарады. Олар оның қоры келесі 10-15 жыл ішінде жеткілікті деп санайды, енді жоқ. Алайда, рельефпен тексеріліп, Канос Имантайұлы олармен келіспеді. Оның пікірінше, ол Жазған жерінде бұрын ашылмаған мыс қоры бар деп санайды. Сәтпаев металдың болуын зерттеуді бастады. Джескания аймағымен таныс Геолкомдар мен сарапшылар Kanya Imanteaevich идеясы сәтсіздікке ұшырады деп санайды.
Алайда, 1933 жылдың басында Геолком Джазцазгандағы барлау жұмыстарының күрт төмендеуі туралы шешім қабылдады. Кадрлар мен үздіксіз жұмыстарды сақтау үшін Канос Иантоевич қосымша қаржыландыру көздерін іздеуге мәжбүр болды. Ол «Золотрансхан» және «Lakokrasium» және «Лакокраз» сенімгерлерімен, қажетті қазбалардың кен орындарын барлау туралы келісімге келді. Алайда, сақталуы мүмкін емес, сонымен қатар зерттеуді күшейту үшін одан да көп болды. Сәтпаев М.Ә. Усов пен оның досы, доцен, профессор В. А. Ванюковқа бет бұрды. Олардың көмегімен Канос Сәтпаев КСРО Ғылым академиясында сөйлей бастады және олардан жасалған мыс кенінің мыс кендеріне қатысты қорытындыларының дұрыстығын дәлелдейді.
Қазақ халқы асты жоғары бағалап, қадірлей білген. Сондықтан қазақтар адам қажеттіліктерінің ішінде тағамды жоғары қойған. «Астан үлкен емессің», «Ерді қорласаң састырар, асты қорласаң құстырар» деген секілді ескертпе сөздер, мақал- мәтелдер осының дәлелі. Қай заманда, қалай айтылғанына қарамастан, халық асты құрметтеудің жолын, оны әзірлеудің көзін, ретін таба білген.Менің сүйікті асым-бешбармақ! Қазақтың ұлтттық тағамы! Қазақша ет (бесбармақ, бешбармақ) асқанда ең алдымен жіліктеп бұзылған етті адам санына қарай мөлшерлейді. Тойға немесе қонақ асыға көбінесе қой сойылады. Қой еті жіліктенгенде 13 мүшеге бөлінеді. Олар жамбас - 2, ортан жілік – 2, асықты жілік – 2, беломыртқа – 1, сүбе – 2 (сүбемен бірге бүйректен жоғарғы 5 қабырға кетеді), қабырға -2, төс – 1, омыртқа -1, жауырын -2, тоқпан жілік – 2, кәрі жілік – 2, бұғана – 1, мойын Осылай асуға дайындалған етті жуып-шайып тазалап, қазанға салады да, ет батып тұратындай етіп суық су құяды. Содан кейін қазанды қатты жанған отқа қойып, сарқылдатып қайнатады, бетіне шыққан қанды көбігін алып тастап, шамалап тұз, 1 бас пияз салып отын басады да, 1-1,5 сағат ет әбден піскенше шымырлатып қайнатады. Ет әбден піскен соң табаққа сорпасынан бөлек қотарып алып, тартылған табақтың санына қарай мөлшерлеп тұздық әзірлейді. Ол үшін сорпаға қара бұрыш, дөңгелектеп тұралған пияз салып, ыдыстың бетін жауып бұқтырып қояды. Ет туралып болған соң тұздықты еттің үстіне құяды. Әдетте кәделі жіліктермен бірге сыйлы қонақтарға малдың басын, (қой), ірі қараның шекесін, қазы, қарта, жал-жаяны табаққа бірге салып береді.Сонымен бірге қамыр, бітеу пісірілген картоп қосуға да болады.
Канос Иманиұлы Сәтбаев 1899 жылы 31 наурызда, Ресей империясының Семей облысы бойынша Павлодар ауданында (қазіргі Павлодар облысы, Қ.С.Сатпаев атындағы Қ.Сәтпаев атындағы Қ.А. И. И. И. И. И. І. Сәтпаев атындағы Баянауыл ауданының Павлодар облысы бойынша № 4), № 4 ауылында дүниеге келді. Ол жас бала еді: ол үлкен ағасы мен қарындасы болған
1909-1911 жылдар аралығында Канос Сәтпаев сауда мектебінде оқыды. 1911 жылы ол Павлодардағы орыс-қазақ мектебіне оқуға түсті, ол 1914 жылы үздік бітірді. Канос бітіргеннен кейін, Иманата әкесінің қарсылықтарына қарамастан, Семейдегі семинарияға оқуға кетті, онда ол туберкулезге байланысты денсаулыққа қиын болды. Соған қарамастан, ол 1918 жылы семинария дипломын алды, емтихандарды сырттай тапсырды.
Канос Иантявич оқуын жоғары білім алу мақсатында жалғастыруға ниетті, бірақ жоғары оқу орындарының маманы бар, бірақ университеттер уақытында семинарлық анықтамамен математика және бір шет тілінде емтиханға қатысады. Келесі жыл және жарты Сәтпаев Томск технологиялық институтына түсуге дайындалып жатты. Сәтпаев студенті қатарында ол Семейдегі екі жылдық педагогикалық курстардың жаратылыстану пәнінің мұғалімі болып жұмыс істеді.
Туберкулездің өршуіне байланысты жұмыс пен жаттығулар кейінге қалдырылуы керек еді. Жылына дерлік жыл ішінде Сәтпаев өз жеріне, күштерін қалпына келтіріп, қалпына келтіріп, қалпына келтірді. Дәрігерлер оның ешқашан оқуын жалғастыра алмайды деп сенді, тек туған ауылында, таза ауада, корпуста тұра алады.
Баянауылда емдеу кезінде Канес Сәтпаев 1924 жылы бітірген қазақ мектептері үшін алгебра туралы оқулықты құрастыра бастады. Бұл оқулық қазақ тіліндегі алғашқы мектеп оқулыққа айналды.
1920 жылы Сәтпаев алдымен Баянауылдың Казкульпроздың төрағасы болып тағайындалды (Казкульпросвет »компаниясының төрағасы болып тағайындалды (жұмысшылар арасындағы мәдени-ағарту жұмыстары бөлімі) Кеңес өкіметі. Сонымен бірге, Павлодар Ревкомының Жарлығымен оны Баянауыл ауданының 10-шы бөліміндегі Халық судьясы тағайындады.
1921 жылдың басында Сәтпаев Баянұлға шетте, Баянұлға геолог М. А.С. Кнеологпен кездесті. Усов жас манологияны қызықтыра алды, ал сол 1921 жылы Канос Сәтпаев, ол өзі иеленген халық судьясынан өз еркімен бірге Технологиялар институтына кетті. Алайда, 1922 жылдың басында ол тағы да туберкулезді шиеленістірді, ал Сәтпаев оқудан кетуге және ауылға оралуға мәжбүр болды. Зерттеулердің жалғасын дәрігерлер үлкен күмәнмен жеткізді. Onenkour-дан артта қалғысы келмейді
1926 жылы институтты бітіріп, тау-кен инженерлерінің біліктілігін алғаннан кейін, Канос Сәтпаев канос Сәтпаев түсті металдардың, ал бір жылдан кейін (1927 жылы), мүше болып сайланды осы сенімнің билігімен.
Атбасар сенімінің юрисдикциясында мыс кен орны және Қарсақпай ауылында аяқталмаған мыс балқыту зауыты болды. Зауыттың құрылысы бес жыл бұрын басталған, британдықтар Бая Қарсақпай аумағынан концессияға түскенде және мыс іздеуді бастады. Олар балқыту цехын тұрғызды, жартылай жабдық орнатылған, бірақ көптеген полиция қызметкерлері таба алмады. Ақпан төңкерісінің басталуымен британдық зауыттан кейін кейінірек Кеңес өкіметін аяқтауға шешім қабылдады. Канос Сәтпаев, сенімділіктің бас геологы ретінде, жер учаскелерін зерттеу және құрылыс жұмыстарын насихаттау туралы білді. Өсімдікті және зауытты басқарумен айналысатын мамандар аймақтағы мыс өндірісінің даму болашағына өте күмәнмен қарады. Олар оның қоры келесі 10-15 жыл ішінде жеткілікті деп санайды, енді жоқ. Алайда, рельефпен тексеріліп, Канос Имантайұлы олармен келіспеді. Оның пікірінше, ол Жазған жерінде бұрын ашылмаған мыс қоры бар деп санайды. Сәтпаев металдың болуын зерттеуді бастады. Джескания аймағымен таныс Геолкомдар мен сарапшылар Kanya Imanteaevich идеясы сәтсіздікке ұшырады деп санайды.
Алайда, 1933 жылдың басында Геолком Джазцазгандағы барлау жұмыстарының күрт төмендеуі туралы шешім қабылдады. Кадрлар мен үздіксіз жұмыстарды сақтау үшін Канос Иантоевич қосымша қаржыландыру көздерін іздеуге мәжбүр болды. Ол «Золотрансхан» және «Lakokrasium» және «Лакокраз» сенімгерлерімен, қажетті қазбалардың кен орындарын барлау туралы келісімге келді. Алайда, сақталуы мүмкін емес, сонымен қатар зерттеуді күшейту үшін одан да көп болды. Сәтпаев М.Ә. Усов пен оның досы, доцен, профессор В. А. Ванюковқа бет бұрды. Олардың көмегімен Канос Сәтпаев КСРО Ғылым академиясында сөйлей бастады және олардан жасалған мыс кенінің мыс кендеріне қатысты қорытындыларының дұрыстығын дәлелдейді.