Мәтіндерді оқып, стилін, жанрын салыстырыңыз. І мәтін

Қыран бізді көтеріп биіктеді,

Бұлт ішінде ойнаған киік пе еді.

Бөлендім кең даламда бір рахатқа,

Салқын лепті самалың сүйіп тегі.

Алдымнан қыр көтеріп шықты гүлін,

Шалқиды көңіл ғажап тіпті бүгін.

Үстінен ақ бұлттарды лақтырады,

Көрсетіп күз - алыптар мықтылығын.

Артымызда қап жатыр шаңдақ белең,

Қиял алыс, ақ күспен самғап келем.

Күбір-күбір ішімнен сыр толғаймын.

Шабыт келсе қонысты тандап па өлең.

Балқаш жатыр сырласып даласымен,

Құшағыма сан қысып алатын ем,

Қиқулаған шағала сабап өтті

Жал-жал әппақ толқынның қанатымен.

Көзінен қыраттардың сағым ұшты,

Шертеді бір ғажайып сағынышты.

Сезді ме әдейі аңсап келгенімді,

Кеудемді кең даланың әні құшты.

ІІ мәтін

Ағам- болашақ қаржыгер. Ол «Болшақ» бағдарламасы бойынша шетелде оқиды. Ол жазғы демалыста үйге келді. Бүгін қайтадан оқуына кетеді. Ағам отыратын ұшақ бүгін кешкі алтыда ұшады. Біз отбасымызбен ағамды шығарып салу үшін әуежайға келдік. Әуежайда әрлі-берлі жүрген адам көп екен. Біреулер келіп, біреулер кетіп жатыр.

Әуежайдың екінші қабатына көтерілдік. Ағам жүк тексеретін орынға сөмкелерін тапсырды.

«Сапарың сәтті болсын, құлыным!» - деді анам. Біз ағаммен қимай қоштастық.

1-мәтін

Стилі

Жанры

Ұқсастығы

Айырмашылғы

2-мәтін

Стилі

Жанры

Ұқсастығы

Айырмашылғы

Тұйық етістік, жіктік жалғау:

тый: тыю; тыйдым, тыйдың, тыйдыңыз, тыйды

сый: сыю; сыйдым, сыйдың, сыйдыңыз, сыйды

ұлғай: ұлғаю; ұлғайдым, ұлғайдың, ұлғайдыңыз, ұлғайды

той: тою; тойдым, тойдың, тойдыңыз, тойды

оқы: оқу; оқыдым, оқыдың, оқыдыңыз, оқыды

жібі: жібу; жібідім, жібідің, жібідіңіз, жібіді

байы: баю; байыдым, байыдың, байыдыңыз, байыды

кейі: кею; кейідім, кейідің, кейідіңіз, кейіді

Тәуелдік жалғау:

орын: орыным, орының, орыныңыз, орыны

ойын: ойыным, ойының, ойыныңыз, ойыны

әріп: әрібім, әрібің, әрібіңіз, әрібі

құлып: құлыбым, құлыбың, құлыбыңыз, құлыбы

құлақ: құлағым, құлағың, құлағыңыз, құлағы

жүрек: жүрегім, жүрегің, жүрегіңіз, жүрегі

топ: тобым, тобың, тобыңыз, тобы

қорап: қорабым, қорабың, қорабыңыз, қорабы

Қандай да болмасын коғам тәртіпті қажет етеді, оған мүдделі болады. Сондықтан да тәртіп орнауға тиіс. Ал тәртіптің бастауы — әдеп. Өйткені әдебі жоқ қоғамда тәртіптің орнауы екі талай. Ал, тәртібі жоқ қоғамның ыдырамауы да мүмкін емес. Сол себепті де "Адам әдепті болуға тиіс" деген сөз тәртіпті болуы керек дегенді де ұқгырады. Өйткені тәртіп — әдептің бір түрі. Қоғамдағы ең бағалы адам — әдепті адам. Әдепті адамдар - коғамның баға жетпес байлығы, әрі мәртебесі. Қай қоғамда әдеп жоғары қойылса, сол қоғамның абыройы жоғары, түрмысы да бақуатты болады. Бір адамның қандай да бір әдепсіздік ісі міндетті түрде айналасына күйедей жүғып, қоғамға зор зиянын келтіреді. Халыктың: "Бір қарын майды бір күмалақ шірітеді",- дейтіні сондықтан болса керек. Әдеп белгілі бір коғамның рухани кажеттігі негізінде пайда болып, өзіндік белгілері, сипаттары арқылы сол қоғамды құрайтын адамдарды біріктірудің куатты құралы қызметін атқарады. Демек, әдеп - қоғамдағы келісімді іс-қимылды ажарландыратын тетік, адамдар арасын адамгершілік негізде байланыстыратын қоғамдық. құрал. Сондыктан да адамның әдептілігі оның адамдар арасындағы жүріс-тұрысынан, басқалармен қарым-қатынасынан көрінеді. Халық: "Жақсы-жақсы дерсің, ісің түссе білерсің",— деп бекерге айтпаған ғой. Әдептілік заңы салтанат құрған қоғамның абыройы жоғары, тұрмысы сәнді, тіршілігі шуақты болмақ.