«Мәңгілік ел - ата-бабамыздың сан мың жылдан бергі асыл арманы екенін барлығымыз білеміз. Ол арман әлем елдерімен терезесі тең қатынас құратын, әлем картасынан ойып тұрып орын алатын тәуелсіз мемлекет атану еді. Ол арман тұрмысы бақуатты, түтіні түзу шыққан, ұрпағы ертеңіне сеніммен қарайтын бақытты ел болу еді. Біз бұл армандарды ақиқатқа айналдырдық. Мәңгілік елдің іргесін қаладық. Мен қоғамда «қазақ елінің ұлттық идеясы қандай болуы керек» деген сауалдың жиі талқыға түсіп жүргенін естіп жүрмін, біліп жүрмін. Біз үшін болашағымызға бағдар етіп ұлтты ұйыстыра ұлы мақсаттарға жетелейтін идея бар. Ол - мәңгілік ел идеясы. Тәуелсіздігімізбен бірге халқымыз мәңгілік мұраттарына қол жеткізді. Біз еліміздің жүрегі, тәуелсіздігіміздің тірегі мәңгілік елордамызды тұрғыздық. Қазақтың мәңгілік ғұмыры ұрпақтың мәңгілік болашағын баянды етуге арналады. Ендігі ұрпақ - мәңгілік қазақтың перзенті. Ендеше, қазақ елінің ұлттық идеясы - Мәңгілік ел», - деді Президент.
Шымкент Қазақстанда инфрақұрылымы жақсы дамыған жетекші қалаларының бірі. Елдің оңтүстігінде орналасқандықтан ауа-райы аса қолайлы. Халқының тығыздығы жағынан Республика бойынша үшінші орында тұр. Қала негізінен үш ауданға бөлінген.
Шымкент Қазақстанның көне қаласы. Кейбір ғалымдар қаланың негізі б.з.д. II ғасырда салынған деген тұжырым жасап жүр.
Ғалымдардың енді бір тобының пайымдауынша қала б.з.д V-VI ғасырларда пайда болған. Не дегенмен қала аса көне шаһарлар қатарына жатқызылады. Бұған қала маңында жүргізілген археологиялық қазба жұмыстары дәлел бола алады. Жақында қала маңындағы көне қамалдардың біріне жүргізілген қазба жұмыстары кезінде ер адам мен әйел адамның мүрдесі табылды. Жерлеу рәсімінің ерекшелігіне қарап тарихшылар мүрделердің зороастрлық салтпен жерленгендігін анықталып отыр. Демек аталмыш қабірдің өзіне 1500 жыл болған. Бізге белгілі болып отырған келесі деректерде Шымкент алғаш рет парсы тарихшысы Шараф ад-Дин Әли Йаздидің естеліктерінде айтылады. Бұл 1425 жылдар шамасы болатын. Мұнда 1365-1366 жылдары Әмір Темірдің әскери жорықтары туралы сан алуан деректер жазылған. Бұл дерек "Зафар Наме"- ("Жеңіс кітабы") атты кітабында кездеседі.
Қалай болғанда да, қала ескі замандардан бері адамдардың өмір сүруіне аса қолайлы мекен болған. Әмір Темір ханның қол астынан шыққаннан кейін қала XV ғасырдың басынан бастап XVIII ғасырдың жартысына дейін қала түгелдей Жоңғар шапқыншыларының тонауына ұшырайды. Жоңғарлардың құрығынан құтылған қала XVII ғасырдың 1810-1864 жылдарында Қоқан және Бұхара хандықтарымен күрес алаңына айналады. Тіпті Қоқан хандығының ордасы да болады. 1864 жылы қалаға орыс әскері басып кіреді. 1867 жылдары қала Қоқандықтардан түгел дей азат етіліп Сырдария облысының уездік қаласы болады. Дәл осы түста Шымкент қаласы Еуропалық Ресей мен Батыс Сібірді Орта Азиямен жалғайтын, маңызды транзиттік мекенге айналды.
Сансыз соғыстар мен өзара тартыстар жергілікті халықтардың өміріне қайғы-қасірет әкелгенімен, бұл аймақта жер өңдеу мен бау-бақша және қол өнер аса дамыған қала болып қала берді. 1914 жылы Қазақстанның Рессейге қосылуының 50 жылдығына орай қаланың атауы орыстың генералы Черняев есімімен алмастырылады. Бірақ 1921жылы қаланы байырғы атауымен атау туралы шешім шығарылып қала Шымкент қаласы деп аталады. Содан бері қаланың гүлдену дәуірі басталды. Халық саны өсіп, ерекше әрлене бастады.
Қаланың атауы
Қаланың Шымкент атауының шығу тарихы бірнеше тұжырымдарға сәйкес келеді. Нақты дерек жоқ. Соған байланысты зерттеуші-ғалымдар «қала-бақ», «жасыл қала» десе, енді біреулері «жердің бет қабатымен қапталған қала» яғыни, шымнан тұрғызылған дейді. «Шым» сөзі жердің беткі қабаты, ал «кент» қала, шаһар дегенсөз. Екеуі бірігіп шымнан салынған қала мағнасын береді. Келесі бір зерттеушілер «Шымкент» сөзі көне шығыс тілінен шыққан. Шығыс тіліндергі «чиминь» («чемень») «жасыл алқап», «көк жайлау» деген мағына береді деп тұжырымдап отыр.
Шымкент
Шымкент Қазақстанда инфрақұрылымы жақсы дамыған жетекші қалаларының бірі. Елдің оңтүстігінде орналасқандықтан ауа-райы аса қолайлы. Халқының тығыздығы жағынан Республика бойынша үшінші орында тұр. Қала негізінен үш ауданға бөлінген.
Шымкент Қазақстанның көне қаласы. Кейбір ғалымдар қаланың негізі б.з.д. II ғасырда салынған деген тұжырым жасап жүр.
Ғалымдардың енді бір тобының пайымдауынша қала б.з.д V-VI ғасырларда пайда болған. Не дегенмен қала аса көне шаһарлар қатарына жатқызылады. Бұған қала маңында жүргізілген археологиялық қазба жұмыстары дәлел бола алады. Жақында қала маңындағы көне қамалдардың біріне жүргізілген қазба жұмыстары кезінде ер адам мен әйел адамның мүрдесі табылды. Жерлеу рәсімінің ерекшелігіне қарап тарихшылар мүрделердің зороастрлық салтпен жерленгендігін анықталып отыр. Демек аталмыш қабірдің өзіне 1500 жыл болған. Бізге белгілі болып отырған келесі деректерде Шымкент алғаш рет парсы тарихшысы Шараф ад-Дин Әли Йаздидің естеліктерінде айтылады. Бұл 1425 жылдар шамасы болатын. Мұнда 1365-1366 жылдары Әмір Темірдің әскери жорықтары туралы сан алуан деректер жазылған. Бұл дерек "Зафар Наме"- ("Жеңіс кітабы") атты кітабында кездеседі.
Қалай болғанда да, қала ескі замандардан бері адамдардың өмір сүруіне аса қолайлы мекен болған. Әмір Темір ханның қол астынан шыққаннан кейін қала XV ғасырдың басынан бастап XVIII ғасырдың жартысына дейін қала түгелдей Жоңғар шапқыншыларының тонауына ұшырайды. Жоңғарлардың құрығынан құтылған қала XVII ғасырдың 1810-1864 жылдарында Қоқан және Бұхара хандықтарымен күрес алаңына айналады. Тіпті Қоқан хандығының ордасы да болады. 1864 жылы қалаға орыс әскері басып кіреді. 1867 жылдары қала Қоқандықтардан түгел дей азат етіліп Сырдария облысының уездік қаласы болады. Дәл осы түста Шымкент қаласы Еуропалық Ресей мен Батыс Сібірді Орта Азиямен жалғайтын, маңызды транзиттік мекенге айналды.
Сансыз соғыстар мен өзара тартыстар жергілікті халықтардың өміріне қайғы-қасірет әкелгенімен, бұл аймақта жер өңдеу мен бау-бақша және қол өнер аса дамыған қала болып қала берді. 1914 жылы Қазақстанның Рессейге қосылуының 50 жылдығына орай қаланың атауы орыстың генералы Черняев есімімен алмастырылады. Бірақ 1921жылы қаланы байырғы атауымен атау туралы шешім шығарылып қала Шымкент қаласы деп аталады. Содан бері қаланың гүлдену дәуірі басталды. Халық саны өсіп, ерекше әрлене бастады.
Қаланың атауы
Қаланың Шымкент атауының шығу тарихы бірнеше тұжырымдарға сәйкес келеді. Нақты дерек жоқ. Соған байланысты зерттеуші-ғалымдар «қала-бақ», «жасыл қала» десе, енді біреулері «жердің бет қабатымен қапталған қала» яғыни, шымнан тұрғызылған дейді. «Шым» сөзі жердің беткі қабаты, ал «кент» қала, шаһар дегенсөз. Екеуі бірігіп шымнан салынған қала мағнасын береді. Келесі бір зерттеушілер «Шымкент» сөзі көне шығыс тілінен шыққан. Шығыс тіліндергі «чиминь» («чемень») «жасыл алқап», «көк жайлау» деген мағына береді деп тұжырымдап отыр.