Мәтінді түсініп оқыңдар. Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтаңыз.
Ата - уақыт өлшемдерінің бірі. Қазақша дүйсенбі, сейсенбі,
сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі деп бөлінетін атга
күндерінің атаулары парсы тілінің негізінде қалыптасты.
Қазақы дүниетанымга сайкес атганың әр күнінің өзіндік қасиеті
бар. Мысалы, атаның екінші - сейсенбі күнін ауыр күн деп есептеп,
алыс жолға шықтаған, жаңа іс бастамаган. Сәрсенбіні сәтті күн санап,
бел буган оңтайлы істерін осы күні бастауға тырысқан. Қазақта
аптаның орнына жұма немесе жеті ұғымдары қолданыла береді. Бұл
жұма күні немесе жеті ұғымдарының қасиетті саналуына байланысты
болса керек.
Жаңа туған аіr орағы ұшая келе жеті күнде жарты айға, келесі
жеті күнде толған айға айналады. Үшінші аптада айдың тек сол жақ
жартысы қалады, ақыры төртінші аптада өліараға – ескі ай мен жаңа
туатын айдың шегарасына жетеді. Айда болып тұратын мұндай
аталық озгерістерге халық айрықша мән береді. Себебі осы
өзгерістердің негізінде ауа райын болжаудың сан ғасырлық тәжірибесі
қалыптасқан.
Негізгі ақпарат
Қосымша ақпарат​

Баяғы бір заманда шал мен кемпір болыпты. Олардың бақшасы бар екен. Бірде шал шалқан отырғызады. Шалқан үп-үлкен боп өседі. Бір күні шал шалқанды жерден суырып алмақшы болады. Ары тартады, бері тартады. Бірақ шалқанды шығара алмайды. Шал көмекке кемпірін шақырады. Кемпір шалдан, шал шалқаннан ұстап, ары тартады, бері тартады. Бірақ орнынан қозғалта да алмайды. Кемпір көмекке немере қызын шақырады. Немересі кемпірден, кемпір шалдан, шал шалқаннан ұстап, ары тартады, бері тартады. Тағы да суырып шығара алмайды. Немере қызы итін шақырады. Ит қыздың етег інен, немересі кемпірден, кемпір шалдан, шал шалқаннан ұстап, ары тартады, бері тартады. Шалқанды суыра алмайды. Енді ит көмекке мысықты шақырады. Мысық иттің құйрығынан, ит қыздың етегінен, немересі кемпірден, кемпір шалдан, шал шалқаннан ұстап, ары жұлқиды, бері жұлқиды. Шалқан шықпайды. Мысық болса, тышқанды шақырады. Тышқан келіп мысықтың құйрығынан, мысық иттен, ит немересінің етегінен, қыз кемпірден, кемпір шалдан, шал шалқаннан ұстайды. Олар тарта-тарта ақыры шалқанды суырып шығарады.

аяна деп кой

Әрбір қазақ отбасында дүниеге сәби келгенде оған жарасымды, мағыналы, әрі әдемі есім беруге тырысады. Кейбір отбасылар заманауи ат қойса, енді кейбіреулері ата-бабаларының, ұлы тұлғалардың есімін қояды.  

Әдетте бала есімін елге сыйлы, құрметті, беделді азаматы қояды. Сәбиді қолына алып, сәбидің аяғын құбылаға қаратып жатқызып немесе қолына алып, оң құлағына азан шақырып, сол құлағына қамат түсіріп, көпшіліктің көзінше сәбидің есімін екі құлағына үш мәрте қайталап айтады. Осы сәттен бастап, қазақта ата-ананың бала алдындағы міндеттері басталды деп есептеген. Нәрестеге есімді егер оның ата-әжесі тірі болса, міндетті түрде солар ұсынған ат қойылады. Осылайша менің есімімді әжем таңдап, «аяна » болсын деп шешіпті. аяна– есімі әдемі  есім