Мәтінді оқы. Түсінгеніңді айт. Қою қаріппен берілген сөздердің мағынасын анықта. Мәтіннен Толағай сипатталған бөлікті тауып, оқы. Оқиға желісіне сүйеніп, оның
батырлығын сипатта.«Саржан» деген аңшының әйелі – Айсұлу ұл тауыпты. Балаға
«Толағай» деген ат қойыпты.Толағай күн санап өсіпті. Төрт жасында ол нағыз батырға
айналыпты.Әкесімен бірге аңға шығып, «атақты аңшы» атаныпты.Бір жылы жаңбыр
жаумай, қуаңшылық болады. Толағай анасынан:— Жаңбыр қай жерге көп жауады? —
деп сұрайды.— Тарбағатай тауында жаңбыр көп жауады, — дейді анасы. Толағай
Тарбағатай тауларына барады. Бір тауды арқасына салыпкөтереді. Ұзақ жүреді. Бірақ
шаршамайды.Адамдар жақындап келе жатқан үлкен тауды, оны көтеріп келе жатқан
Толағайды көреді. Сол кезде жаңбыр жауады. Халық: «Толағай!»— деп айғайлап,
қуанады.Толағай шаршайды. Абайсызда аяғы тайғанап, құлайды. Толағай таудың
астынан шыға алмай қалады. Гүрілдеп тау жылайды. Оның көз жасы селдей ағады.
Содан бері бұл тау «Толағай» деп аталады.
1. Кто такой Толагай?
2. Как зовут родителей Толагая?
3. Кто поднял гору и почему?
4. Почему горевали люди и горы?
5. Докажите, что он за человек.
Сын есім - заттың түрін, түсін сапасын, сипатын, көлемін білдіретін сөздер. Сын есім қандай? қай? деген сұрақтарға жауап береді. Мағынасына қарай Сапалық және қатыстық деп бөлінеді. Тұлгасына карай:Негізгі жане Туынды деп бөлінеді.
Зат есім - дегеніміз заттың,құбылыстың,ұғымның атын білдіріп,кім? не? кімдер? нелер? деген сұрактарга жауап береді.
Компьютердің пайдасы мен зияны
Ғаламтор пайда болғаннан бері адамдардың өмірін жеңілдетіп, барша сұрақтарға жауап табуға мүмкіндік пайда болды.
Ғылым мен техниканың дамыған заманында өз өмірімізді компьютерсіз елестету қиын. Дегенмен, бұл құрылғының пайдасымен қатар зияны де аз емес. Алдымен пайдасын атап өтейік:
- Кез келген құжатты басып, шығару мүмкіндігі.
- Интернет желісі арқылы қалаған ақпаратты іздеп табу мүмкіндігі.
- Сонымен қатар ғаламтордың көмегімен әлеуметтік желіде жаңа достар/сырластар/сыныптастарды табу мүмкіндігі.
- Әлемнің түкпір түкпіріндегі ағайын - бауыр, достармен сөйлесу мүмкіндігі.
Дегенмен компьютердің пайдасымен қатар, зияны да аз емес.
Ең басты зияны - ол денсаулыққа тигізетін зияны. Желіде көп отырған көз бен омыртқаға аса үлкен зақым келтіреді. Сондықтан да компьютерда көп жұмыс жасайтын адамдарға арнайы көзілдірік киіп, отырған кезде де арқаны тік ұстауға тырысу керек.
Одан кейінгі келтіретін зиян - ол уақыттың қадірін білмей, компьютерда отыратын уақытты тиімсіз пайдаланып, оның қалай өтіп кеткенін байқамай да қаламыз. Оның орнына пайдалы іспен айналыссақ болар еді. Мұны "ғаламторға тәуелділік" деп айтсақ та болады.
Сонымен қатар ғаламтордағы көптеген жағымсыз ақпарат адам психикасына да жағымсыз әсірін тигізеді.
Осындай келеңсіздіктер орын алмауы үшін, компьютерді тек керек кезінде немесе күніне 1 - 1,5 сағаттан аспайтын уақыт қолдану керек деп ойлаймын.
Дегенмен де, менің ойымша компьютердің зиянынан пайдасы көбірек деп есептеймін.